Αποκαλυπτικά για το πώς λειτουργεί στην πράξη η φορολογική πολιτική της κυβέρνησης, ποιους ευνοεί και ποιους πλήττει, είναι τα οριστικά στοιχεία του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας Οικονομικών για τον κρατικό προϋπολογισμό του Ιανουαρίου του 2025.
Άλλη μια φορά οι κατεξοχήν «τροφοδότες» των κρατικών ταμείων είναι τα νοικοκυριά, οι μισθωτοί, οι αυτοαπασχολούμενοι και οι συνταξιούχοι, μέσω του ΦΠΑ, των Ειδικών Φόρων Κατανάλωσης και της φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων. Αντιθέτως, μειωμένα έναντι του στόχου ήταν τα έσοδα του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και ο φόρος εισοδήματος νομικών προσώπων – επιχειρήσεων.
Όπως ανακοινώθηκε, το ισοζύγιο του κρατικού προϋπολογισμού εμφανίζει πλεόνασμα ύψους 758 εκατ. ευρώ, υπερβαίνοντας σημαντικά τον αρχικό στόχο των 200 εκατ. ευρώ.
Επιπλέον, το πρωτογενές αποτέλεσμα διαμορφώθηκε σε πλεόνασμα 1.980 εκατ. ευρώ, έναντι στόχου 1.400 εκατ. ευρώ και πρωτογενούς πλεονάσματος 2.282 εκατ. ευρώ για την αντίστοιχη περίοδο του 2024.
Σημειώνεται ότι ποσό 418 εκατ. ευρώ που αφορά ετεροχρονισμό επιχορηγήσεων του τακτικού προϋπολογισμού και ποσό 202 εκατ. ευρώ που αφορά ετεροχρονισμό πληρωμών του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, δεν επηρεάζουν το αποτέλεσμα της Γενικής Κυβέρνησης σε δημοσιονομικούς όρους.
Συνεχίζεται η φορο-αφαίμαξη των νοικοκυριών
Τα έσοδα από φόρους ανήλθαν σε 5.879 εκατ. ευρώ, ξεπερνώντας τον στόχο που είχε τεθεί κατά 314 εκατ. (5,6%).
Το πρώτο που «χτυπάει» στο μάτι και του πιο αδαούς είναι ότι η υπεραπόδοση στις κρατικές εισπράξεις προέρχεται αποκλειστικά από τις κατηγορίες φορολόγησης που επιβαρύνουν πρωτίστως τα λιγότερο προνομιούχα στρώματα.
Η ακρίβεια, που επιμένει παρά την υποχώρηση του πληθωρισμού στα τρόφιμα, εξακολουθεί να φουσκώνει τα έσοδα από τους έμμεσους φόρους. Συγκεκριμένα τα έσοδα από ΦΠΑ ανήλθαν σε 2,706 δισ. ευρώ, αυξημένα κατά 153 εκατ. ευρώ σε σχέση με τον στόχο. Τα έσοδα από Ειδικούς Φόρους Κατανάλωσης ανήλθαν σε 542 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 11 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου.
Αυξημένες ήταν και οι εισπράξεις από τον φόρο εισοδήματος, στα 2.014 εκατ. ευρώ, υπερβαίνοντας τον στόχο κατά 72 εκατ. ευρώ. Κι εδώ όμως φαίνεται μια άνιση κατανομή της φορολογικής επιβάρυνσης μεταξύ φυσικών και νομικών προσώπων – νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Τα έσοδα από φόρους εισοδήματος φυσικών προσώπων και από λοιπούς φόρους εισοδήματος ήταν αυξημένα έναντι του στόχου κατά 81 και 79 εκατ. ευρώ αντίστοιχα. Επισημαίνεται ότι στους άμεσους φόρους δεν έχει γίνει τιμαριθμοποίηση των φορολογικών κλιμακίων, με αποτέλεσμα ακόμα και μικρή αύξηση των αποδοχών, να μεταφράζεται σε αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης.
Στον αντίποδα, ο φόρος εισοδήματος νομικών προσώπων ήταν μειωμένος κατά 88 εκατομμύρια έναντι του στόχου.
Προϋπολογισμός με μειωμένα καθαρά έσοδα
Παρά την υπεραπόδοση των φορολογικών εσόδων, τα καθαρά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθαν σε 5.991 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας μείωση κατά 106 εκατ. ευρώ ή 1,74% έναντι του στόχου. Η μείωση αυτή οφείλεται κυρίως στα μειωμένα έσοδα του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) κατά 585 εκατ. ευρώ.
Πρόκειται για μια αντίφαση, που αποκαλύπτει ότι η κυβερνητική διαχείριση από τη μία συνεχίζει να «αδειάζει» τους προϋπολογισμούς των νοικοκυριών, που δυσκολεύονται να βγάλουν τον μήνα, από την άλλη οδηγεί σε υστέρηση κρατικών πόρων για δημόσιες δαπάνες.
Η χρυσοτόκος όρνιθα του ΦΠΑ
Ο βασικός συντελεστής ΦΠΑ στην Ελλάδα, στο 24%, παραμένει από τους υψηλότερους στην ΕΕ, πάνω από το 21,6% του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Αντίστοιχα, ο μειωμένος συντελεστής του 12% – για τα φρέσκα τρόφιμα, είναι επίσης υψηλότερος από τους αντίστοιχους μειωμένους ή υπερ-μειωμένους συντελεστές που ισχύουν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Η κυβέρνηση αρνείται πεισματικά να μειώσει τους συντελεστές ΦΠΑ σε βασικά τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης, επικαλούμενη δημοσιονομικούς λόγους καθώς και ό,τι δεν θα υπήρχε όφελος στους καταναλωτές.
Την ίδια στιγμή, ο ΕΦΚ στα καύσιμα παραμένει ο τέταρτος υψηλότερος στην ΕΕ, μετά την Ολλανδία, τη Φινλανδία και την Ιταλία, όπως αποτυπώνεται σε έρευνα του Τax Foundation.
Καμπανάκι από την Κομισιόν για τον ΦΠΑ
Πρόσφατα πάντως η Ελλάδα, μπήκε στο στόχαστρο της Κομισιόν, καθώς καλείται να δώσει εξηγήσεις για την μη εφαρμογή οδηγιών, που οδηγούν στη μείωση του ΦΠΑ σε μια σειρά αγαθών και υπηρεσιών πρώτης ανάγκης, καθώς και στην απαλλαγή μικρών επιχειρήσεων και επαγγελματιών από τον ΦΠΑ.
Η πρώτη Οδηγία που δεν ενσωμάτωσε στο εθνικό δίκαιο η ελληνική κυβέρνηση, αφορά στην (ΕΕ) 2022/542, η οποία επιτρέπει την ευρύτερη χρήση μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ από τα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης μηδενικών συντελεστών για βασικά προϊόντα. Η οδηγία για τους συντελεστές ΦΠΑ επιτρέπει την ευρύτερη χρήση από τα κράτη-μέλη μειωμένων συντελεστών, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης μηδενικών συντελεστών για βασικά προϊόντα όπως τα τρόφιμα, φαρμακευτικά προϊόντα και προϊόντα που προορίζονται για ιατρική χρήση. Ακόμη αφορά ποτά εκτός των αλκοολούχων, ζωοτροφές, σπόρους, φυτά και πρώτες ύλες που χρησιμοποιούνται στην παρασκευή τροφίμων, καθώς και η διανομή νερού.
Η χώρα μας έχει πλέον προθεσμία δύο μηνών για να απαντήσει και να ολοκληρώσει τη μεταφορά στο εθνικό δίκαιο, καθώς και να κοινοποιήσει τα μέτρα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Η δεύτερη οδηγία αφορά την (ΕΕ) 2020/285, με την οποία αυξάνεται σημαντικά το όριο του ετήσιου τζίρου, μέχρι το οποίο επιτρέπεται στις μικρές επιχειρήσεις να πωλούν αγαθά και υπηρεσίες χωρίς να επιβάλλουν ΦΠΑ. Η Οδηγία δίνει τη δυνατότητα απαλλαγής από τον ΦΠΑ των μικρών επιχειρήσεων με ετήσιο τζίρο έως και 85.000 ευρώ, ενώ σήμερα την Ελλάδα το όριο του τζίρου για την απαλλαγή από τον ΦΠΑ είναι ως 10.000 ευρώ.
