Λιώσιμο των πάγων: Το ρεκόρ που έχει προκαλέσει παγκόσμια ανησυχία

Οι ορεινοί παγετώνες λειτουργούν ως πόρος γλυκού νερού για εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο και δεσμεύουν αρκετό νερό και θα ανεβάσουν την παγκόσμια στάθμη της θάλασσας κατά 32 εκατοστά εάν λιώσουν εντελώς.

Αλλά από την αλλαγή του αιώνα, έχουν χάσει περισσότερους από 6.500 δισεκατομμύρια τόνους, ή το 5% του πάγου τους.

Και ο ρυθμός τήξης αυξάνεται. Την τελευταία δεκαετία περίπου, οι απώλειες των παγετώνων ήταν περισσότερο από το ένα τρίτο υψηλότερες από ό,τι κατά την περίοδο 2000-2011.

Η μελέτη συνδύασε περισσότερες από 230 περιφερειακές εκτιμήσεις από 35 ερευνητικές ομάδες σε όλο τον κόσμο, κάνοντας τους επιστήμονες ακόμα πιο σίγουρους για το πόσο γρήγορα λιώνουν οι παγετώνες και πώς θα εξελιχθούν στο μέλλον.

Οι παγετώνες είναι εξαιρετικοί δείκτες της κλιματικής αλλαγής. Σε ένα σταθερό κλίμα, παραμένουν περίπου στο ίδιο μέγεθος, κερδίζοντας περίπου τόσο πάγο μέσω της χιονόπτωσης όσο χάνουν λόγω της τήξης.

Αλλά οι παγετώνες έχουν συρρικνωθεί σχεδόν παντού τα τελευταία 20 χρόνια καθώς οι θερμοκρασίες έχουν αυξηθεί λόγω των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, κυρίως της καύσης ορυκτών καυσίμων.

Μεταξύ 2000 και 2023, οι παγετώνες έξω από τα μεγάλα στρώματα πάγου της Γροιλανδίας και της Ανταρκτικής έχασαν περίπου 270 δισεκατομμύρια τόνους πάγου ετησίως κατά μέσο όρο.

Αυτά τα νούμερα δεν είναι εύκολο να τα βρεις. Έτσι, ο Michael Zemp, διευθυντής της World Glacier Monitoring Service και επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, χρησιμοποιεί μια αναλογία.

Οι 270 δισεκατομμύρια τόνοι πάγου που χάθηκαν σε έναν χρόνο «αντιστοιχούν στην κατανάλωση νερού ολόκληρου του παγκόσμιου πληθυσμού σε 30 χρόνια, υποθέτοντας 3 λίτρα ανά άτομο την ημέρα», είπε στο BBC News.

Το ραβδόγραμμα της παγκόσμιας μάζας παγετώνων αλλάζει ανά έτος από το 2000. Οι παγετώνες χάνουν μάζα κάθε χρόνο, και μάλιστα όλο και περισσότερο. Μεταξύ 2023 και 2024 έχασαν περίπου 550 δισεκατομμύρια τόνους.

Ο ρυθμός μεταβολής σε ορισμένες περιοχές ήταν ιδιαίτερα ακραίος. Η Κεντρική Ευρώπη, για παράδειγμα, έχει χάσει το 39% του παγετώνα της σε λίγο περισσότερο από 20 χρόνια.

Η καινοτομία αυτής της μελέτης, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature, δεν είναι τόσο η διαπίστωση ότι οι παγετώνες λιώνουν όλο και πιο γρήγορα, αυτό το γνωρίζαμε ήδη. Αντίθετα, η δύναμή της έγκειται στη συγκέντρωση στοιχείων από όλη την ερευνητική κοινότητα.

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι εκτίμησης του τρόπου με τον οποίο αλλάζουν οι παγετώνες, από μετρήσεις πεδίου έως διαφορετικούς τύπους δορυφορικών δεδομένων. Το καθένα έχει τα δικά του πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα.

Οι άμεσες μετρήσεις σε παγετώνες, για παράδειγμα, δίνουν πολύ λεπτομερείς πληροφορίες, αλλά είναι διαθέσιμες μόνο για ένα μικρό κλάσμα από τους περισσότερους από τους 200.000 παγετώνες παγκοσμίως.

Συνδυάζοντας συστηματικά αυτές τις διαφορετικές προσεγγίσεις, οι επιστήμονες μπορούν να είναι πολύ πιο σίγουροι για το τι συμβαίνει.

Αυτές οι εκτιμήσεις της κοινότητας «είναι ζωτικής σημασίας καθώς δίνουν στους ανθρώπους εμπιστοσύνη για να χρησιμοποιήσουν τα ευρήματά τους», δήλωσε ο Άντι Σέπερντ, επικεφαλής του Τμήματος Γεωγραφίας και Περιβάλλοντος στο Πανεπιστήμιο Northumbria, ο οποίος δεν ανήκει στους συγγραφείς της πρόσφατης μελέτης.

«Αυτό περιλαμβάνει άλλους κλιματικούς επιστήμονες, κυβερνήσεις και βιομηχανία, συν φυσικά όποιον ανησυχεί για τις επιπτώσεις της υπερθέρμανσης του πλανήτη».

Οι παγετώνες χρειάζονται χρόνο για να ανταποκριθούν πλήρως σε ένα μεταβαλλόμενο κλίμα, ανάλογα με το μέγεθός τους. Αυτό σημαίνει ότι θα συνεχίσουν να λιώνουν τα επόμενα χρόνια. Αλλά, πολύ σημαντικό, η ποσότητα του πάγου που θα χαθεί μέχρι το τέλος του αιώνα θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από το πόσο η ανθρωπότητα θα συνεχίσει να θερμαίνει τον πλανήτη απελευθερώνοντας διοξείδιο του άνθρακα και άλλα αέρια του θερμοκηπίου.

Αυτή θα μπορούσε να είναι η διαφορά μεταξύ της απώλειας του ενός τέταρτου του παγκόσμιου παγετώνα, εάν επιτευχθούν οι στόχοι του παγκόσμιου κλίματος, και σχεδόν του μισού εάν η υπερθέρμανση συνεχιστεί ανεξέλεγκτη, προειδοποιεί η μελέτη.

«Κάθε δέκατο του βαθμού θέρμανσης που μπορούμε να αποφύγουμε θα σώσει ορισμένους παγετώνες και θα μας σώσει από πολλές ζημιές», εξήγησε ο καθηγητής Ζεμπ.

Αυτές οι συνέπειες υπερβαίνουν τις αλλαγές στα τοπία και τα οικοσυστήματα, ή «ό,τι συμβαίνει στον παγετώνα δεν μένει εκεί», όπως το θέτει ο καθηγητής Zemp.

Εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο βασίζονται σε κάποιο βαθμό στο εποχικό λιωμένο νερό από παγετώνες, που λειτουργούν σαν γιγάντιες δεξαμενές για να βοηθήσουν στην προστασία των πληθυσμών από την ξηρασία. Όταν οι παγετώνες εξαφανίζονται, το ίδιο συμβαίνει και με την παροχή νερού.

Και υπάρχουν και παγκόσμιες συνέπειες. Ακόμη και φαινομενικά μικρές αυξήσεις στην παγκόσμια στάθμη της θάλασσας από τους παγετώνες των βουνών, τα μεγάλα στρώματα πάγου της Γροιλανδίας και της Ανταρκτικής και τα θερμότερα νερά των ωκεανών που καταλαμβάνουν περισσότερο χώρο, μπορούν να αυξήσουν σημαντικά τη συχνότητα των παράκτιων πλημμυρών.

«Κάθε εκατοστό ανόδου της στάθμης της θάλασσας εκθέτει άλλα 2 εκατομμύρια ανθρώπους σε ετήσιες πλημμύρες κάπου στον πλανήτη μας», δήλωσε ο καθηγητής Shepherd.

Η παγκόσμια στάθμη της θάλασσας έχει ήδη ανέβει περισσότερο από 20 εκατοστά από το 1900, με περίπου το ήμισυ από αυτό να έρχεται από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 και αναμένονται ταχύτερες αυξήσεις τις επόμενες δεκαετίες.