Ξεκάθαρο έχει κάνει πολλάκις ο Ντόναλντ Τραμπ ότι δεν αποτελεί τον μεγαλύτερο θαυμαστή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θεωρώντας την εμπόδιο της Αμερικής, έχοντας δεσμευτεί να της επιβάλει μεγάλους δασμούς στα αυτοκίνητά της και αυτή την εβδομάδα έθεσε σε ισχύ παγκόσμιες εισφορές χάλυβα και αλουμινίου.
Τα συγκεκριμένα μέτρα αναμένεται να πλήξουν περίπου 28 δισεκατομμύρια δολάρια σε εξαγωγές από το μπλοκ.
Αλλά εδώ και μήνες, οι αξιωματούχοι της Ε.Ε. ήλπιζαν ότι θα μπορούσαν να μεταπείσουν τον Αμερικανό πρόεδρο, αποφεύγοντας έναν επώδυνο εμπορικό πόλεμο, τώρα όμως γίνεται σαφές ότι τα πράγματα πόρρω απέχουν από το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Μέτρα που δεν ήθελε η ΕΕ, αλλά… έπρεπε
Όταν οι αμερικανικοί δασμοί στον χάλυβα, το αλουμίνιο και τα προϊόντα που χρησιμοποιούν αυτά τα μέταλλα άρχισαν να επιβάλλονται την Τετάρτη, η Ευρώπη αντέδρασε ανακοινώνοντας μια σαρωτική δέσμη ανταποδοτικών δασμών. Το πρώτο κύμα θα τεθεί σε ισχύ την 1η Απριλίου, επιβάλλοντας δασμούς ύψους 50% σε προϊόντα όπως οι μοτοσικλέτες Harley Davidson και το μπέρμπον Kentucky. Ένα δεύτερο κύμα θα έρθει στα μέσα Απριλίου, στοχεύοντας σε αγροτικά προϊόντα και βιομηχανικά αγαθά που είναι σημαντικά για τις περιφέρειες των Ρεπουμπλικανών.
Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι ήταν ξεκάθαροι ότι δεν επιθυμούσαν να κάνουν αυτό το επιθετικό βήμα. Αντίθετα, ήθελαν να διαπραγματευτούν, και εξακολουθούν να το θέλουν.
«Η αναστάτωση που προκαλείται από τους δασμούς μπορεί να αποφευχθεί εάν η αμερικανική κυβέρνηση αποδεχθεί το χέρι που της απλώσαμε και συνεργαστεί μαζί μας για να πετύχουμε μια συμφωνία», δήλωσε την Τετάρτη ο Μάρος Σέφτσοβιτς, υπουργός Εμπορίου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Στην πραγματικότητα δεν είναι σαφές σε πολλούς Ευρωπαίους αξιωματούχους τι ακριβώς θέλει ο Τραμπ. Οι δασμοί εξηγούνται μερικές φορές από τους αξιωματούχους της κυβέρνησης ως μια προσπάθεια να εξισωθούν οι όροι ανταγωνισμού, αλλά αναφέρονται επίσης ως εργαλείο για την άντληση χρημάτων για τα αμερικανικά ταμεία προκειμένου να πληρωθούν φορολογικές περικοπές, ή προβάλλονται ως ένας τρόπος να τιμωρηθεί η Ε.Ε. για τη ρύθμιση των τεχνολογικών εταιρειών, αναφέρει δημοσίευμα των New York Times.
Η εμπορική επίθεση του Τραμπ
Ο Τραμπ έχει πει ότι η Ευρώπη «δεν ήταν δίκαιη» με τις εμπορικές της πρακτικές. Κατά μέσο όρο, οι δασμοί της Ευρώπης είναι μόλις λίγο υψηλότεροι από τους δασμούς των ΗΠΑ – περίπου 3,95 τοις εκατό κατά μέσο όρο, σε σύγκριση με το 3,5 τοις εκατό της Αμερικής για τα ευρωπαϊκά προϊόντα, βάσει ανάλυσης της ING. Όμως είναι γεγονός ότι ορισμένα προϊόντα αντιμετωπίζουν σημαντικά υψηλότερους δασμούς όταν αποστέλλονται στην Ευρώπη – τα αυτοκίνητα, για παράδειγμα, τιμολογούνται με 10%.
Ο Τραμπ έχει επίσης εκφράσει την αντίθεσή του με τον τρόπο με τον οποίο η Ευρώπη και άλλα έθνη φορολογούν τους παραγωγούς και έχει προτείνει ότι οι μελλοντικοί δασμοί των ΗΠΑ θα ανταποκρίνονται επίσης σε αυτές τις πολιτικές. Εν μέρει εξαιτίας αυτού, ορισμένοι από τους δασμούς που έχει προτείνει -όπως το 25% στα αυτοκίνητα- θα είναι πολύ υψηλότεροι από αυτούς που επικρίνει στην Ευρώπη.
«Θα πάρουμε πίσω τον πλούτο μας και θα πάρουμε πίσω πολλές από τις εταιρείες που έφυγαν», δήλωσε ο κ. Τραμπ την Τετάρτη. Οι αμερικανικοί δασμοί θα απηχούν τις ξένες προσεγγίσεις, είπε, αν και θα υπάρξουν «κάποιες περιπτώσεις όπου θα είναι λίγο πιο πέρα από την αμοιβαιότητα».
Ούτε η διοίκηση Τραμπ εμφανίστηκε πρόθυμη να διαπραγματευτεί. Ο Σέφτσοβιτς πήγε στην Ουάσινγκτον τον Φεβρουάριο, αλλά αναγνώρισε ότι σημείωσε μικρή πρόοδο σε αυτό το ταξίδι. Ο πρόεδρος Τραμπ δεν έχει μιλήσει μεμονωμένα με την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντά του.
Ολοκληρωτικός εμπορικός πόλεμος ή ισορροπία;
«Δεν μοιάζει πολύ συναλλακτικό, μοιάζει σχεδόν αυτοκρατορικό», δήλωσε η Πένι Ναας, ειδικός σε θέματα εμπορίου στο German Marshall Fund. «Δεν είναι ένα δούναι και λαβείν – είναι ένα ‘εσύ δίνεις’».
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Ε.Ε. υπογραμμίζει τώρα ότι μπορεί να αντεπιτεθεί εάν αναγκαστεί και ότι θα υπάρξουν περισσότερα αν η κυβέρνηση Τραμπ προχωρήσει με τους πρόσθετους δασμούς που έχει απειλήσει. Το μπλοκ στοχεύει να διατηρήσει τα μέτρα του αναλογικά με αυτά που κάνουν οι ΗΠΑ, σε μια προσπάθεια να αποφύγει την κλιμάκωση της σύγκρουσης.
Αλλά προετοιμάζεται επίσης εδώ και μήνες για το ενδεχόμενο ενός ολοκληρωτικού εμπορικού πολέμου, ακόμη και αν ήλπιζε να τον αποφύγει.
«Εάν προχωρήσουν σε αυτούς [τους δασμούς], θα απαντήσουμε γρήγορα και δυναμικά, όπως κάναμε και σήμερα», δήλωσε ο Όλοφ Γκιλ, εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου την Τετάρτη. «Έχουμε προετοιμαστεί επιμελώς για όλα αυτά τα αποτελέσματα. Σήμερα δείξαμε ότι μπορούμε να ανταποκριθούμε γρήγορα, αποφασιστικά και αναλογικά».
Όμως, τι μπορεί να ακολουθήσει;
Οι πιθανοί πρόσθετοι δασμοί και το «εργαλείο» άσκησης πίεσης
Ο Τραμπ έχει υποσχεθεί πρόσθετους δασμούς στα ευρωπαϊκά προϊόντα, συμπεριλαμβανομένων των λεγόμενων αμοιβαίων δασμών που θα μπορούσαν να έρθουν ήδη από τις 2 Απριλίου. Έχει επίσης μιλήσει για σημαντική αύξηση των δασμών για συγκεκριμένα προϊόντα, όπως τα αυτοκίνητα.
«Θα είναι 25%, γενικά μιλώντας, και αυτό θα αφορά τα αυτοκίνητα και όλα τα άλλα πράγματα», δήλωσε ο κ. Τραμπ σε σχόλια στα τέλη Φεβρουαρίου στο Οβάλ Γραφείο. «Η Ευρωπαϊκή Ένωση δημιουργήθηκε για να δημιουργήσει προβλήματα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτός είναι ο σκοπός της, και έχουν κάνει καλή δουλειά σε αυτό, αλλά τώρα είμαι πρόεδρος».
Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι έχουν ξεκαθαρίσει ότι αν τα πράγματα γίνουν αρκετά άσχημα, θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν ένα νέο εργαλείο κατά του εξαναγκασμού που θα τους επέτρεπε να επιβάλλουν δασμούς ή περιορισμούς στην αγορά για τις εταιρείες παροχής υπηρεσιών. Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει εταιρείες τεχνολογίας, όπως η Google, αναφέρει το δημοσίευμα των NYT.
Ενώ η Ευρώπη πωλεί στις Ηνωμένες Πολιτείες περισσότερα υλικά αγαθά από όσα αγοράζει από αυτές, έχει μεγάλο έλλειμμα με τις ΗΠΑ όταν πρόκειται για τεχνολογία και άλλες υπηρεσίες – σε μεγάλο βαθμό επειδή οι Ευρωπαίοι αποτελούν μεγάλη αγορά για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και άλλες εταιρείες που βασίζονται στο διαδίκτυο.
Ο Σέφτσοβιτς έχει απαριθμήσει το εργαλείο κατά του εξαναγκασμού ως υποθετική επιλογή για την «προστασία» της ευρωπαϊκής αγοράς από εξωτερικές παρεμβάσεις, ενώ άλλοι Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν μιλήσει πιο έντονα για το ενδεχόμενο χρήσης του, ειδικά για τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Δεδομένου όμως ότι η Ευρώπη δεν θέλει να επιδεινώσει τον εμπορικό πόλεμο, το χτύπημα των αμερικανικών τεχνολογικών εταιρειών θεωρείται εργαλείο για πιο ακραίες περιπτώσεις.
Προς το παρόν, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι ελπίζουν ότι η απειλή αντιποίνων θα είναι αρκετή για να τραβήξει την Αμερική προς το τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Τα μέτρα αναμένεται να πλήξουν προϊόντα που είναι σημαντικά στα προπύργια των Ρεπουμπλικανών: Μπέρμπον από το Κεντάκι, σόγια από τη Λουιζιάνα.
Ζοφερές οι προβλέψεις για το πώς θα πληγούν οι εμπορικές βιομηχανίες
Η βιομηχανία οινοπνευματωδών ποτών – που είναι έτοιμη να πληγεί σκληρά από δασμούς 50% στο ουίσκι – έχει ήδη εκφράσει την ανησυχία της. Ο κλάδος είχε πληγεί σοβαρά από μια προηγούμενη και λιγότερο ακραία εκδοχή των ανταποδοτικών δασμών κατά τη διάρκεια της πρώτης διακυβέρνησης του Τραμπ.
«Η εκ νέου επιβολή αυτών των εξουθενωτικών δασμών σε μια εποχή που η βιομηχανία οινοπνευματωδών ποτών συνεχίζει να αντιμετωπίζει επιβράδυνση θα περιορίσει περαιτέρω την ανάπτυξη και θα επηρεάσει αρνητικά τους αποσταγματοποιούς και τους αγρότες στις πολιτείες σε ολόκληρη τη χώρα», ανέφερε σε δήλωσή του την Τετάρτη ο Κρις Σουόνγκερ, διευθύνων σύμβουλος του Distilled Spirits Council.
Η πολιτική αναταραχή προκαλεί ήδη πόνο σε ορισμένες αμερικανικές εταιρείες. Οι πωλήσεις της Tesla στη Γερμανία κατέρρευσαν τον Φεβρουάριο και έχουν υποχωρήσει σε όλη την Ευρώπη, αναδεικνύοντας την οργή για τον Έλον Μασκ, τον διευθύνοντα σύμβουλο της εταιρείας και στενό σύμμαχο του Τραμπ.
Αλλά η κυβέρνηση έχει δείξει προθυμία να δεχθεί κάποιο οικονομικό «πόνο» σε αντάλλαγμα για τους μακροπρόθεσμους εμπορικούς της στόχους – οι οποίοι δεν περιλαμβάνουν τίποτα λιγότερο από την επαναδιατύπωση των κανόνων του παγκόσμιου εμπορίου.
