Η επίσημη προεκλογική εκστρατεία για τις τοπικές εκλογές της 28ης Μαΐου στην Ισπανία μπορεί να μην έχει ακόμη αρχίσει, όμως στην πρωτεύουσα Μαδρίτη ο «πόλεμος» για τα δέντρα αποτελεί μια άτυπη και δη εκρηκτική αρχή.
Στο επίκεντρο βρίσκονται τα σχέδια της δημοτικής αρχής και της αυτόνομης περιφερειακής κυβέρνησης της Μαδρίτης -αμφότερες σήμερα ελεγχόμενες από το δεξιό Λαϊκό Κόμμα- να προχωρήσουν στην κοπή 1.027 δέντρων κατά μήκος του ποταμού Μανθανάρες, που διασχίζει την ισπανική πρωτεύουσα.
Σημείο αναφοράς είναι η νοτιοδυτική περιοχή Μαδρίτη Ρίο.
Ζητούμενο είναι η επέκταση γραμμής του μετρό…
Τα περισσότερα από αυτά τα δέντρα είναι πλατάνια ηλικίας άνω των 50 ετών.
Για να αμβλύνουν τις αντιδράσεις, οι αρχές δεσμεύτηκαν για μεταφυτεύσεις. Αφορούσαν μόλις το ένα τρίτο του συνολικού αριθμού των δέντρων. Για την ακρίβεια, 348.
Τα νέα ήταν ακόμη μια «σταγόνα» στο ήδη ξέχειλο «ποτήρι» αγανακτισμένων Μαδριλένων, που καταγγέλλουν τις αρχές για αντι-περιβαλλοντική πολιτική.
Και δη σε μια πόλη που -σύμφωνα με μελέτη του Cardon Brief– είχε πέρυσι την τέταρτη υψηλότερη θνησιμότητα παγκοσμίως λόγω καύσωνα, πίσω από το Σάο Πάολο, το Μπέλο Οριζόντε και την Αθήνα.
Δράση και αντίδραση
Στα μέσα Φεβρουαρίου, χιλιάδες κάτοικοι στη Μαδρίτη Ρίο και περιβαλλοντικοί ακτιβιστές έδωσαν ηχηρό παρών σε μια κινητοποίηση που είχε ως κεντρικό της σύνθημα «Όχι στην δεντροκτονία».
Τη διαμαρτυρία οργάνωσε η ισπανική ΜΚΟ «Οικολόγοι σε Δράση», που προσέφυγε και νομικά για να μπλοκάρει το έργο, καταγγέλλοντας παράβαση του αρχικού σχεδίου.
Βάσει των αλλαγών, ο νέος σταθμός της γραμμής 11 του μετρό θα έπρεπε να μετακινηθεί ελαφρώς δυτικά, θυσιάζοντας πρακτικά τα δέντρα για να αποφευχθεί η προσωρινή διακοπή της κυκλοφορίας…
«Στη Μαδρίτη υπάρχουν πάρα πολλά αυτοκίνητα, όχι πάρα πολλά δέντρα», αναγραφόταν σε ένα πανό στη διαδήλωση. «Η Μαδρίτη Ρίο θα μετατραπεί σε έρημο αν δεν ψηφίσουμε με σύνεση στις 28 Μαΐου», αναφερόταν σε ένα άλλο.
Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ο δεξιός δήμαρχος της Μαδρίτης, Χοσέ Λουίς Μαρτίνεθ-Αλμέιδα, έχει αποκτήσει το παρατσούκλι «ο ξυλοκόπος».
Περισσότερα από 62.000 άτομα έχουν συνυπογράψει διαδικτυακή διαμαρτυρία στον ιστότοπο change.org, υπό τον τίτλο «Ας σώσουμε τα δέντρα στη γραμμή 11 του μετρό της Μαδρίτης».
«Μένουμε χωρίς δέντρα, χωρίς παιδική χαρά, χωρίς πνεύμονα», επισημαίνεται στο κείμενο. «Βοηθήστε μας να σώσουμε τα πάρκα της Μαδρίτης».
Η αναταραχή έφτασε μέχρι το Υπουργείο Οικολογικής Μετάβασης, του οποίου ηγείται η σοσιαλίστρια Τερέσα Ριμπέρα.
«Η οργή των Μαδριλένων», ανέφερε, «εκφράζει την επιθυμία για πιο πράσινες πόλεις, συμβατές με τις μη μηχανοκίνητες μετακινήσεις».
Υπό το βάρος των αντιδράσεων, αλλά και του πιθανού πολιτικού κόστους στην κάλπη, ο δήμαρχος της Μαδρίτης και η -πολιτικά φιλόδοξη- επικεφαλής της περιφερειακής κυβέρνησης, Ισαμπέλ Ντίαθ Αγιούσο, ανακοίνωσαν το «πάγωμα» της υλοτόμησης.
Έκαναν αόριστες δηλώσεις περί εξεταζόμενων τροποποιήσεων, ενώ οι εργασίας για το έργο συνεχίζονται.
Με το βλέμμα δε στραμμένο προς την κάλπη του Μαΐου (που θα κρίνει την επανεκλογή ή όχι του Μαρτίνεθ-Αλμέιδα) κατήγγειλαν εμμέσως πλην σαφώς την αριστερή αντιπολίτευση για «τεχνητή διαμάχη».
Ανοιχτά μέτωπα
Καχύποπτοι για τι μπορεί να ακολουθήσει μετά τις εκλογές, κάτοικοι την Μαδρίτη Ρίο και ακτιβιστές δεν μένουν με σταυρωμένα χέρια.
Έχουν ήδη υποβληθεί καταγγελίες στον Συνήγορο του Πολίτη, που με τη σειρά του έχει ζητήσει εδώ και ημέρες έκθεση από το δημοτικό συμβούλιο της Μαδρίτης για την στοιχειοθέτηση των αλλαγών στο αρχικό σχέδιο του έργου.
Απάντηση ωστόσο δεν έχει ακόμη λάβει…
Αυτή την Τετάρτη εν τω μεταξύ κάτοικοι και συλλογικότητες κατέθεσαν επίσημο αίτημα να κηρυχθεί το άλσος και ο δεντροφυτεμένος παραλιακός δρόμος στη Μαδρίτη Ρίο σημείο πολιτιστικού ενδιαφέροντος βάσει της ιστορίας της περιοχής, του περιβάλλοντος και της κοινωνικής συνοχής.
Ακόμη κι αν απορριφθεί η πρόταση, θα έχουν εξαγοράσει χρόνο στην ανοιχτή διαμάχη τους με τις τοπικές αρχές, από τις οποίες αξιώνουν παράλληλα σαφείς διευκρινίσεις για τις προαναγγελθείσες τροποποιήσεις.
Οι διαδηλώσεις συνεχίζονται. Μια νέα οργανώνεται για αυτό το Σάββατο.
Στον αντίποδα, οι αρχές της Μαδρίτης διαφημίζουν τα σχέδια κατασκευής μιας δασικής ζώνης μήκους 74 χιλιομέτρων, με μισό εκατομμύριο δέντρα γύρω από την πόλη για την καταπολέμηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και της κλιματικής αλλαγής.
Στον Τύπο γίνονται επίσης αναφορές στη φύτευση 215.000 δέντρων από το 2019, όταν ανέλαβε το παρόν δημοτικό συμβούλιο.
Οι «Οικολόγοι σε Δράση» και άλλες οργανώσεις κάνουν λόγο για ημίμετρα και κοροϊδία. Στη συντριπτική πλειοψηφία, καταγγέλλουν, δεν πρόκειται για δέντρα, αλλά για βλαστούς, που έχουν αφεθεί στο έλεος των ακραίων καιρικών συνθηκών που συνήθως πια επικρατούν στην ισπανική πρωτεύουσα.
Τον χειμώνα του 2021, για παράδειγμα, η χιονοθύελλα που έπληξε τη Μαδρίτη -η χειρότερη των τελευταίων δεκαετιών- κατέστρεψε περίπου 80.000 δέντρα.
Ένα χρόνο αργότερα, το δημοτικό συμβούλιο φύτεψε 90.620 δενδρύλλια. Όμως μέχρι το καλοκαίρι -το πιο ζεστό στα χρονικά της πόλης- το 77% εξ αυτών είχαν ξεραθεί, εγκαταλελειμμένα και χωρίς πότισμα, όπως καταγγέλλουν ακτιβιστές.
Τσιμεντοποίηση
Τα αλυσοπρίονα του δήμου έχουν πάρει εν τω μεταξύ «φωτιά». Υπάρχει οργή για την κοπή 90 μεγάλων δέντρων στην Paseo de la Habana, 28 στο Parque de la Cornisa, 24 στην Plaza del Carmen και άλλων 32 στην Plaza del Niño Jesús στο κέντρο της πόλης, ενόσω πλακόστρωτα και νέες πλατείες «παραδίδονται» στην άσφαλτο και στο μπετόν.
Συνολικά από το 2019, ο αριθμός των μεγάλων δέντρων στη Μαδρίτη έχει μειωθεί -είτε λόγω φυσικών φαινομένων, είτε κατόπιν άμεσης ανθρώπινης παρέμβασης- κατά 20%.
Η δε υπόσχεση προ τετραετίας του νυν δημάρχου Μαρτίνεθ-Αλμέιδα να «θάψει» τον αυτοκινητόδρομο Α-5 κάτω από ένα μεγάλο γραμμικό πάρκο όχι μόνο παραμένει στα χαρτιά, αλλά σύμφωνα με την ιστοσελίδα elDiario τώρα ερευνάται η ανάθεση του έργου από τον Εισαγγελέα κατά της Διαφθοράς.
Το «έγκλημα» της τσιμεντοποίησης είναι πάντως σαφώς διαχρονικό, όπως καταδεικνύει μια παλαιότερη σειρά αναρτήσεων στο Twitter, που αποτυπώνει πόσο έχει αλλάξει το τοπίο της Μαδρίτης με το πέρασμα των χρόνων.
Η έντονη αστικοποίηση είναι παντού εμφανής σε μια υπερπληθή ευρωπαϊκή πρωτεύουσα, όπου χρόνο με το χρόνο οι επιπτώσεις από την κλιματική αλλαγή γίνονται όλο και μεγαλύτερες, με υποβάθμιση της ποιότητας ζωής και με ανθρώπινο κόστος.
Ειδικοί τονίζουν την ανάγκη ενίσχυσης των χώρων πρασίνου εντός του αστικού ιστού, για βελτίωση της ατμόσφαιρας και άμβλυνση του φαινομένου της «αστικής θερμικής νησίδας».
Προς επίρρωση, νέα έρευνα που δημοσιεύτηκε στην ιατρική επιθεώρηση The Lancet αναφέρει ότι αρκεί η κάλυψη του 30% των πόλεων με δέντρα για να μειωθεί κατά μέσο όρο 0,4 βαθμούς η θερμοκρασία του αστικού περιβάλλοντος τους ζεστούς μήνες και για να αποτραπεί το ένα τρίτο των θανάτων που συνδέονται άμεσα με τους καύσωνες.
