Συνολικά εννέα, όπως τις καταγράφει σε νέα έκθεση το Διεθνές Ινστιτούτο Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης (SIPRI), οι πυρηνικές δυνάμεις του πλανήτη όχι μόνο αναπτύσσουν και εκσυχρονίζουν τα οπλοστάσιά τους, αλλά το κάνουν υπό συνθήκες όλο και μεγαλύτερης αδιαφάνειας.
Ως εκ τούτου, σήμερα υπάρχουν περισσότερες -συγκριτικά με πέρυσι- πυρηνικές κεφαλές σε επιχειρησιακή ετοιμότητα στα ανά τον κόσμο στρατιωτικά αποθέματα.
Αυτό δε ενόσω η επικοινωνία και οι σχέσεις μεταξύ των δύο μεγαλύτερων πυρηνικών δυνάμεων -ήτοι των ΗΠΑ και της Ρωσίας- βρίσκονται, στο φόντο του πολέμου στην Ουκρανία, στο ναδίρ.
Στο μεσοδιάστημα, οι ισορροπίες τρόμου όλο και αλλάζουν.
Στο πλαίσιο του εντεινόμενου γεωπολιτικού ανταγωνισμού, η ένθεν κακείθεν κούρσα εξοπλισμών -και δη στα πυρηνικά όπλα- ανάγεται πλέον σε παράμετρο ενός υπό διαμόρφωση νεο-ψυχροπολεμικού πολυπολικού κόσμου.
Όχι τυχαία, η χώρα που συγκεντρώνει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον είναι η Κίνα.
Αν και οι ΗΠΑ και η Ρωσία κατέχουν συνδυαστικά σχεδόν το 90% των πυρηνικών όπλων παγκοσμίως, ο «βρυχώμενος» ασιατικός «γίγαντας» κατέγραψε πέρυσι τη μεγαλύτερη αύξηση σε απόθεμα πυρηνικών κεφαλών.
Από 350 που ήταν τον Ιανουάριο του 2022 έφτασαν φέτος τις 410, σημειώνοντας -σύμφωνα με το SIPRI- μια θεαματική αύξηση σε ετήσια βάση της τάξης του 17%.
Καμία άλλη χώρα στον κόσμο δεν επεκτείνει σήμερα το πυρηνικό της οπλοστάσιο με τέτοιους ρυθμούς.
Όπως επισημαίνεται στην έκθεση, «αναμένεται να συνεχιστούν».
Αναλόγως μάλιστα του πώς η Κίνα θα αποφασίσει να ενισχύσει τις δυνάμεις της, υπογραμμίζουν οι ειδικοί, η ασιατική ανερχόμενη υπερδύναμη θα μπορούσε να αναδειχθεί σε υπ’ αριθμόν 1 πυρηνική δύναμη το αργότερο έως το τέλος αυτής της δεκαετίας.
Ή εναλλακτικά να έχει μέχρι το 2030 τουλάχιστον τόσους διηπειρωτικούς βαλλιστικούς πυραύλους (ICBM) όσο έχουν οι ΗΠΑ ή η Ρωσία.
States invest in nuclear arsenals as geopolitical relations deteriorate—New #SIPRIYearbook out now.
Read the Press Release ➡️ https://t.co/OX8Eubunzu
Download the Summary ➡️ https://t.co/aidzRARdk6 pic.twitter.com/bpTnPbOQwt— SIPRI (@SIPRIorg) June 11, 2023
Αναδυόμενες πυρηνικές δυνάμεις
Tο Πεκίνο «έχει θέσει σε εφαρμογή μια σημαντική επέκταση του πυρηνικού του οπλοστασίου», παρατηρεί ο Χανς Μ. Κρίστενσον, εκ των συντακτών της έκθεσης και διευθυντής του Προγράμματος Πυρηνικών Πληροφοριών στην Ομοσπονδία Αμερικανών Επιστημόνων (FAS).
Τάση, υπογραμμίζει, που «είναι όλο και πιο δύσκολο να ευθυγραμμιστεί με τον διακηρυγμένο στόχο της Κίνας να έχει μόνο τις ελάχιστες πυρηνικές δυνάμεις που απαιτούνται για την εθνική ασφάλειά της».
Για αυτή την προοπτική προειδοποιούν εδώ και χρόνια αναλυτές και ειδικοί εμπειρογνώμονες, με το Πεκίνο επισήμως να τους διαψεύδει.
Ακόμη και όταν Αμερικανοί ερευνητές εντόπισαν μέσω δορυφόρων νέα σιλό πυρηνικών στη βόρεια έρημο Γκόμπι, τα κινεζικά κρατικά ΜΜΕ υποστήριζαν ότι ήταν απλώς ανεμογεννήτριες σε αιολικό πάρκο.
Αυτά ενόσω οι ΗΠΑ εντείνουν τις προσπάθειες ανάσχεσης του Νο1 γεωστρατηγικού τους αντιπάλου και το Πεκίνο εκσυγχρονίζει σε… άλλα επίπεδα τον Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό (PLA) και το οπλοστάσιό του.
Δεν είναι όμως το μόνο.
Αν και σε μικρότερη έκταση, η Ρωσία, η Ινδία, το Πακιστάν, μέχρι και η Βόρεια Κορέα επεκτείνουν τα πυρηνικά τους οπλοστάσια.
Συνολικά, ο αριθμός των πυρηνικών όπλων που έχουν στη διάθεσή τους -είτε είναι αποθηκευμένα, είτε έχουν ήδη αναπτυχθεί- έχουν αυξηθεί (μαζί με αυτά της Κίνας) κατά 86.
«Ενώ το Πακιστάν παραμένει το κύριο επίκεντρο της πυρηνικής αποτροπής της Ινδίας, η Ινδία φαίνεται να δίνει όλο και περισσότερη έμφαση σε όπλα μεγαλύτερου βεληνεκούς, συμπεριλαμβανομένων όσων μπορούν να πετύχουν στόχους σε ολόκληρη την Κίνα», αναφέρει η έκθεση.
Η δε Πιονγκγιάνγκ βρίσκεται πλέον σε διαδικασία «εκθετικής αύξησης» του δικού της οπλοστασίου, κατ’ εντολήν του Βορειοκορεάτη ηγέτη Κιμ Γιονγκ Ουν.
Σήμερα υπολογίζεται ότι έχει συγκεντρώσει περίπου 30 πυρηνικές κεφαλές και έχει αρκετό σχάσιμο υλικό για συνολικά 50-70 κεφαλές: σημαντικά υψηλότερο αριθμό συγκριτικά με πριν από έναν χρόνο.
Έτερη δύναμη που αναφέρεται να εκσυγχρονίζει το πυρηνικό της οπλοστάσιο -την ύπαρξη του οποίου δεν έχει αναγνωρίσει ποτέ επίσημα- είναι το Ισραήλ.
Έλλειψη διαφάνειας
Στο πέρασμα των τελευταίων τεσσάρων δεκαετιών ο συνολικός αριθμός των πυρηνικών όπλων παγκοσμίως μειωνόταν σταθερά.
Σήμερα είναι λιγότερο από το ένα πέμπτο όσων υπήρχαν σε οπλοστάσια στο αποκορύφωμα του Ψυχρού Πολέμου, κατά τη δεκαετία του 1980.
Ωστόσο η μείωση αυτή οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι πυρηνικές κεφαλές αποσύρονται και αποσυναρμολογούνται σταδιακά από τις ΗΠΑ και τη Ρωσία: τις κορυφαίες πυρηνικές δυνάμεις στον πλανήτη.
Τώρα οι ερευνητές εντοπίζουν το πρόβλημα κυρίως στις κεφαλές έτοιμες για πιθανή χρήση.
Σήμερα φτάνουν τις 9.576 σε αριθμό, επί συνόλου 12.512.
Περίπου 2.000 βρίσκονται σε υψηλό επίπεδο επιχειρησιακής ετοιμότητας, όπως συνέβαινε και πέρυσι.
Σχεδόν όλες είναι στα οπλοστάσια των ΗΠΑ ή της Ρωσίας.
Η διαφάνεια ωστόσο γύρω από αυτά έχει σαφώς «θολώσει» στη σκιά του πολέμου στην Ουκρανία.
Η Ρωσία έχει αναστείλει από τον περασμένο Φεβρουάριο τη συμμετοχή της στη Συνθήκη New START: τη μοναδική εναπομείνασα για τον έλεγχο και περιορισμό των στρατηγικών κεφαλών που διατηρούν οι δύο μεγάλες πυρηνικές δυνάμεις.
Πιο πρόσφατα η Ουάσιγκτον ανακοίνωσε, «ως αντίμετρο», ότι σταματά την παροχή πληροφοριών και ενημερώσεων στη Μόσχα γύρω από το αμερικανικό πυρηνικό οπλοστάσιο.
Ο διμερής διάλογος για τη στρατηγική σταθερότητα έχει εν τω μεταξύ «παγώσει» εδώ και ενάμιση χρόνο, μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, τον Φεβρουάριο του 2022.
Τώρα δε η Ρωσία μεταφέρει τακτικά πυρηνικά όπλα στη Λευκορωσία, εντείνοντας τους φόβους για μια νέα επικίνδυνη κλιμάκωση με τη Δύση.
Ακόμη και προ του πολέμου στην Ουκρανία πάντως η Βρετανία είχε ανακοινώσει αύξηση του ορίου των πυρηνικών κεφαλών στο δικό της οπλοστάσιο, από 225 σε 260.
Η Γαλλία προχωρά παράλληλα στην ανάπτυξη πυρηνοκίνητων υποβρυχίων βαλλιστικών πυραύλων (SSBN) τρίτης γενιάς: ένα από τα προγράμματα εκσυχρονισμού των αμυντικών δυνατοτήτων της και ενίσχυσης της αποτρεπτικής της ισχύος.
Ισορροπίες τρόμου
«Οι περισσότερες από τις πυρηνικές δυνάμεις σκληραίνουν τη ρητορική τους ως προς τη σημασία των πυρηνικών όπλων και ορισμένα εκτοξεύουν μέχρι και ρητές ή σιωπηρές απειλές για δυνητική χρήση τους», υπογραμμίζει ο Ματ Κόρντα, εκ των συντακτών της έκθεσης.
«Ο αυξημένος πυρηνικός ανταγωνισμός έχει αυξήσει δραματικά τον κίνδυνο να χρησιμοποιηθούν πυρηνικά όπλα εν θερμώ, για πρώτη φορά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο», προειδοποιεί.
«Μπαίνουμε σε μια από τις πιο επικίνδυνες περιόδους στην ανθρώπινη ιστορία», υπερθεματίζει ο Νταν Σμιθ, διευθυντής του SIPRI.
«Εάν, ειδικά σε αυτήν την περίοδο δυσπιστίας και γεωπολιτικών εντάσεων, οι δίαυλοι επικοινωνίας μεταξύ των κρατών με πυρηνικά όπλα είναι κλειστοί ή λειτουργούν ελάχιστα», εξηγεί, «οι λανθασμένες εκτιμήσεις, οι παρεξηγήσεις ή τα ατυχήματα θα μπορούσαν να συνεπάγονται απαράδεκτα υψηλό κίνδυνο».
«Είναι επιτακτική ανάγκη οι κυβερνήσεις να βρουν τρόπους συνεργασίας για να κατευνάσουν τις γεωπολιτικές εντάσεις, να επιβραδύνουν την κούρσα εξοπλισμών και να αντιμετωπίσουν τις επιδεινούμενες συνέπειες της περιβαλλοντικής κατάρρευσης και της αυξανόμενης πείνας στον κόσμο», επισημαίνει.
Οι ειδικοί καλούν σε άμεση αποκατάσταση της λεγόμενης «πυρηνικής διπλωματίας» και της ενίσχυσης των διεθνών ελέγχων στα πυρηνικά όπλα.
Τα αιτήματα είναι εύλογα.
Το θέμα είναι ποιος τους ακούει…
