Σχεδόν 2.000 χρόνια μετά την καταστροφή παπύρων από την έκρηξη του Βεζούβιου, έγινε ένα πρώτο βήμα για την ανάγνωσή τους, χάρη στην τεχνητή νοημοσύνη.
Οι πάπυροι βρίσκονταν σε βίλα, που εκτιμάται ότι άνηκε στον πεθερό του Ιουλίου Καίσαρα, στο Ερκουλάνεουμ ή Ηράκλειο. Οι πάπυροι φαινόταν πως είχαν καταστραφεί ανεπανόρθωτα, όμως τώρα- χρησιμοποιώντας την τεχνητή νοημοσύνη- ερευνητές απέσπασαν την πρώτη λέξη από ένα από τα κείμενα.
Ο καθηγητής Μπρεντ Σιλς του πανεπιστημίου του Κεντάκι ανακοίνωσε αυτή την ανακάλυψη. Μαζί με άλλους επιστήμονες, τον περασμένο Μάρτιο ξεκίνησαν το «Βεζούβιος challenge», για να επιταχύνουν την ανάγνωση των κειμένων. Με τη στήριξη επενδυτών από τη Σίλικον Βάλεϊ, το challenge προσφέρει χρηματικά έπαθλα σε ερευνητές που θα εξάγουν ευανάγνωστες λέξεις από τους απανθρακωμένους παπύρους.
«Αυτή είναι η πρώτη λέξη που ανακτήθηκε από τους παπύρους», δήλωσε ο Στίβεν Πάρσονς, του πανεπιστημίου του Κεντάκι. Έκτοτε, οι ερευνητές ανακάλυψαν περισσότερα γράμματα από τον αρχαίο πάπυρο. 
Όταν ξεκίνησε το «Βεζούβιος challenge», ο Σιλς και η ομάδα του έδωσαν χιλιάδες τρισδιάστατες ακτινογραφίες δύο τυλιγμένων παπύρων και τριών κομματιών. Επίσης, έδωσαν ένα πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης, που είχαν εκπαιδεύσει να διαβάζει γράμματα από τους παπύρους, από τις ανεπαίσθητες αλλαγές του αρχαίου μελανιού πάνω τους.
Δύο φοιτητές πληροφορικής, οι Λουκ Φάριτορ στη Νεμπράσκα και Γιούσεφ Νάντερ στο Βερολίνο, που αποφάσισαν να μετάσχουν στην πρόκληση βελτίωσαν τη διαδικασία έρευνας και- χωριστά- βρήκαν την ίδια αρχαία ελληνική λέξη σε έναν από τους παπύρους: «πορφύρας». Ο Φάριτορ- που τη βρήκε πρώτος- κέρδισε 40.000 δολάρια και ο Νάντερ 10.000.
Τώρα η πρόκληση είναι να διαβαστεί το κείμενο γύρω από τη λέξη. Η δρ. Φεντερίκα Νικολάρντι από το πανεπιστήμιο της Νάπολης δήλωσε πως τρεις σειρές στον πάπυρο, οι οποίες περιλαμβάνουν έως 10 γράμματα, είναι πλέον ευανάγνωστες και αναμένεται να ακολουθήσουν κι άλλες.
«Αυτή η λέξη είναι η πρώτη βουτιά μας σε ένα αρχαίο βιβλίο που δεν έχει ανοιχτεί», είπε ο Σιλς. «Το τι αναφέρει αυτός ο πάπυρος είναι ακόμη άγνωστο, αλλά πιστεύω ότι σύντομα θα ανοιχτεί», συμπλήρωσε.
«Για εμένα, το να διαβάζουμε λέξεις από τους παπύρους του Ερκολάνεουμ είναι σαν να πατάω στο φεγγάρι», ανέφερε χαρακτηριστικά. «Ήξερα πως το κείμενο ήταν εκεί, περιμένοντας εμάς. Και με μια τόσο ταλαντούχα ομάδα να συνεργάζεται, η ανάγνωση των λέξεων είναι ένα βήμα σε μια νέα περιοχή και το κάναμε. Τώρα, είναι ώρα για εξερεύνηση», πρόσθεσε ο καθηγητής του πανεπιστημίου του Κεντάκι.
