Το σύγχρονο πνευματιστικό κίνημα, το οποίο άκμασε στα τέλη του 19ου έως τις αρχές του 20ου αιώνα, επικεντρώθηκε γύρω από την πίστη στην ύπαρξη μιας μεταθανάτιας ζωής όπου οι νεκροί θα μπορούσαν να επικοινωνήσουν με τους ζωντανούς. Ο πνευματισμός είναι, με απλά λόγια μια θεωρία σύμφωνα με την οποία, κάτω από ορισμένες συνθήκες, μπορεί να επιτευχθεί επικοινωνία μεταξύ ζωντανών και πνευμάτων (ή ψυχών) νεκρών προσώπων.
Υφίστατο από παναρχαιοτάτων χρόνων ως μέθοδος επικοινωνίας των ανθρώπων με τον Αόρατο Κόσμο των πνευμάτων. Ωστόσο η δημοτικότητά του οδήγησε σε αύξηση των ανθρώπων που εργάζονταν ως μέντιουμ, οι οποίοι ισχυρίστηκαν ότι μπορούσαν να έρθουν σε επαφή με τους νεκρούς και κάλυπταν το υψηλό δημόσιο ενδιαφέρον να παρακολουθήσουν από κοντά μια τέτοια επαφή.
Αυτό το ενδιαφέρον, ωστόσο, αντιμετωπίστηκε με εξίσου ισχυρή αρνηση από σκεπτικιστές και μη πιστούς, μερικές φορές με βαριές συνέπειες για τους πνευματιστές που τελικά αποκαλύφθηκαν ως ψεύτικοι.
Η 31η Μαρτίου 1848 θεωρείται ευρέως η έναρξη του σύγχρονου πνευματιστικού κινήματος.
Γνωστή και ως «Hydesville Day», η 31η Μαρτίου 1848 ήταν η ημερομηνία που οι αδερφές Kate και Margaretta (ή Margaret) Fox από το Hydesville της Νέας Υόρκης, ισχυρίστηκαν ότι ήρθαν σε επαφή με πνεύματα για πρώτη φορά μέσω ενός θορύβου που ακούστηκε στο σπίτι τους. Για πολλά χρόνια, οι αδερφές ειχαν οικονομική επιτυχία επιδεικνύοντας τις «δεξιότητές» τους. Στη συνέχεια, το 1888, η Margaret ομολόγησε ότι είχαν πει ψέματα. Ηταν πολύ αργά για να σώσει τη φήμη της ανάμεσα σε άλλους πνευματιστές, που την περιφρονούσαν και την απέφευγαν.
Το κίνημα ήταν εν μέρει μια απάντηση στους μεγάλους αριθμούς θανάτων σε πολέμους και στην πανδημία γρίπης του 1918.
Η περίοδος κατά την οποία το ενδιαφέρον για τον πνευματισμό ήταν στο υψηλότερο σημείο του είδε επίσης έναν αριθμό πολέμων που είχαν ισχυρό αντίκτυπο στην Αμερική και τη Βρετανία, ιδιαίτερα τον Αμερικανικό Εμφύλιο Πόλεμο και, αργότερα, τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο μεγάλος αριθμός των ανδρών που σκοτώθηκαν στη μάχη ήταν προφανώς τραυματικός και οι άνθρωποι άρχισαν να αναζητούν στοιχεία για τη μετά θάνατον ζωή ως τρόπο παρηγοριάς. Στον απόηχο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, υπήρξε περαιτέρω καταστροφή όταν η πανδημία γρίπης του 1918 άρχισε να σαρώνει τον κόσμο, οδηγώντας σε περίπου 50 εκατομμύρια θανάτους τα επόμενα δύο χρόνια.
Ο Τhomas Edison ήθελε να φτιάξει ένα τηλέφωνο πνεύματος για να επικοινωνεί με τους νεκρούς.
Ο μεγάλος εφευρέτης ήταν ένα από τα πολλά διάσημα άτομα που ενδιαφέρθηκαν για τον πνευματισμό. Ο Έντισον προσπάθησε να αναλύσει τον πνευματισμό από επιστημονική προοπτική και τελικά ανέπτυξε ένα σχέδιο για να δημιουργήσει ένα «τηλέφωνο πνεύματος» που θα μπορούσε να φτάσει σε όσους βρίσκονται στην άλλη πλευρά.
«Εργάζομαι εδώ και αρκετό καιρό φτιάχνοντας μια συσκευή για να δω αν είναι δυνατό για προσωπικότητες που έφυγαν από αυτή τη γη να επικοινωνήσουν μαζί μας». Κάλεσε μάλιστα φίλους σε μια συγκέντρωση το 1920 για να επιχειρήσει μια τέτοια επαφή με τη συσκευή που είχε δημιουργήσει. Το τηλέφωνο πνεύματος του Έντισον δεν λειτούργησε, αλλά λέγεται ότι παρέμενε ανοιχτό στην πιθανότητα να υπάρξει κάποιο είδος πνευματικής μετά θάνατον ζωής..
Η Εταιρεία Ψυχικής Έρευνας ιδρύθηκε στο Λονδίνο για να διερευνήσει υπερφυσικούς ισχυρισμούς
Ως απάντηση στον μεγάλο αριθμό αναφερόμενων περιπτώσεων υποτιθέμενης πνευματικής δραστηριότητας, καθώς και στην άνοδο των μέσων εργασίας, η Εταιρεία Ψυχικής Έρευνας ιδρύθηκε το 1882 για να διερευνήσει υπερφυσικούς ισχυρισμούς με επιστημονική αυστηρότητα. Τα μέλη περιελάμβαναν σημαντικούς επιστήμονες και φιλοσόφους της περιόδου.
Αρκετοί διάσημοι συγγραφείς εντάχθηκαν σε ένα «Ghost Club» αφιερωμένο στην εξερεύνηση του υπερφυσικού.
Το ενδιαφέρον για τον πνευματισμό είδε το σχηματισμό κοινωνικών ομάδων που φέρνουν κοντά ανθρώπους που μοιράζονταν μια γοητεία με το θέμα. Ένα από αυτά ήταν το Ghost Club, το οποίο είχε πολλά διάσημα μέλη, συμπεριλαμβανομένων των συγγραφέων Charles Dickens, W.B. Yeats και Siegfried Sassoon. Ο σύλλογος υπάρχει ακόμα και σήμερα.
Είδε την άνοδο μιας νέας μορφής φωτογραφίας γνωστής ως φωτογραφία πνεύματος
Μία από τις πιο δημοφιλείς πτυχές του πνευματιστικού κινήματος ήταν η άνοδος της φωτογραφίας πνευμάτων, στην οποία οι φωτογράφοι ισχυρίστηκαν ότι απαθανάτισαν φαντάσματα σε φιλμ. Ένα διάσημο παράδειγμα είναι μια φωτογραφία που τραβήχτηκε από τον William Mumler της Mary Todd Lincoln, χήρας του δολοφονηθέντος προέδρου Abraham Lincoln, στην οποία το πνεύμα του Lincoln φαινόταν να εμφανίζεται στο βάθος κοιτάζοντας πάνω από τον ώμο της Mary.
Πολλά μέντιουμ διώχθηκαν και φυλακίστηκαν
Το επίπεδο του δημόσιου ενδιαφέροντος να δει γεγονότα και φαινόμενα του υπερφυσικού ήταν τόσο υψηλό που το πνευματιστικό κίνημα προσέλκυσε αρκετούς απατεώνες που το θεώρησαν ως ευκαιρία να βγάλουν χρήματα. Ένα αξιοσημείωτο παράδειγμα ήταν η αυτοαποκαλούμενη μέντιουμ Helen Duncan, το τελευταίο άτομο στη Βρετανία που καταδικάστηκε βάσει του νόμου περί μαγείας του 1735, ο οποίος καθιστούσε έγκλημα τον ψευδή ισχυρισμό ότι κάλεσε τα πνεύματα. Καταδικάστηκε σε εννέα μήνες φυλάκιση.
Υπήρχε κίνημα και στην Ελλάδα
Η ΕΨΕ ήταν η πρώτη θεσμοθετημένη προσπάθεια καταγραφής και εξήγησης παραψυχολογικών φαινομένων στην Ελλάδα. Πυρήνας, αφετηρία και ηγετική μορφή της ήταν ο Άγγελος Τανάγρας. Ηταν Έλληνας ψυχοφυσιολόγος, ο ιδρυτής (1923) της πρώτης εταιρείας ψυχικών ερευνών στην Ελλάδα. Θεωρείται από πολλούς “πατέρας της ελληνικής παραψυχολογίας”. Πριν πεθάνει είχε εκφράσει τη λύπη του ότι η ίδρυση της Εταιρίας Ψυχικών Ερευνών, που ήταν αυστηρά επιστημονική, υπήρξε πρόωρη για την Ελλάδα, “όπου το πλείστον ή αδιαφορεί ή εξακολουθεί να ενδιαφέρεται διά εντυπωσιακάς παρεξηγήσεις των ψυχικών φαινομένων και αυταπάτας, όπως δήθεν επικοινωνιών με πνεύματα νεκρών”.
