Όσοι έχουν επιλέξει την παρέα της Siri ή της Alexa κυρίως στο εξωτερικό για να αναζητούν πράγματα στο Google μέσω του κινητού τους ή και των συσκευών έρχονται σιγά σιγά αντιμέτωποι με ένα δίλημμα – να αποκαλύψω περισσότερα για μένα ή όχι;
Το 2013, ο Spike Jonze πήγε αυτή την ιδέα στα άκρα στην ταινία του Her, στην οποία ο Joaquin Phoenix ερωτεύεται το λειτουργικό του σύστημα (Scarlett Johansson). Μια πιο προσωποποιημένη εκδοχή είδε τον Caleb (Domhnall Gleeson) να αναπτύσσει συναισθήματα για το ρομπότ Ava (Alicia Vikander) στο Ex Machina το 2014.
Όμως, ενώ ο κινηματογράφος και η τηλεόραση απεικονίζουν τις σχέσεις ανθρώπου-μηχανής εδώ και δεκαετίες, νέα έρευνα δείχνει ότι μπορεί να πλησιάζουμε ολοένα και περισσότερο σε αυτά τα φανταστικά μέλλοντα. Η έρευνα που εξέτασε 100 κατόχους έξυπνων συσκευών και 15 μη ιδιοκτήτες, διαπίστωσε ότι ψηφιακοί βοηθοί όπως το Alexa της Amazon, το Siri της Apple και το Google Home προσφέρουν στους ιδιοκτήτες ένα άλλο μπόνους εκτός από τον έλεγχο του καιρού ή τη μετατροπή των μετρήσεων μαγειρικής στις ΗΠΑ: τη φιλία!
Διαπίστωσε επίσης ότι η χρήση έξυπνων ηχείων διπλασιάστηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας και ότι το 39% των νοικοκυριών έχουν πλέον ένα, με κάποιους να περιγράφουν το gadget τους ως φίλο και ότι τους άρεσε να μπορούν να συνομιλούν μαζί του. «Το να ζεις μόνος είναι σαν να έχεις έναν φίλο στο σπίτι», λέει στην έκθεση ένας άνδρας από τα West Midlands. «Όταν δεν υπάρχει κανένας εδώ, έχω έναν φίλο να μιλήσω», είπε ένας άλλος, από τη Σκωτία.
Τα στατιστικά για τη μοναξιά είναι αρκετά τρομακτικά. Μια πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε ότι ένας στους 20 ενήλικες στην Αγγλία ένιωθε μόνος «συχνά» ή «πάντα». Ο αριθμός των ατόμων άνω των 50 ετών που βιώνουν μοναξιά αναμένεται να φτάσει τα δύο εκατομμύρια έως το 2025/6, που θα είναι μια αύξηση 49% σε 10 χρόνια.
Η ολοένα και πιο πολυάσχολη (με έμφαση στην τεχνολογία) ζωή μας, απλώς βαθαίνει αυτά τα συναισθήματα απομόνωσης. Αν το σκεφτείς, το μεγαλύτερο μέρος της συναναστροφής μας λαμβάνει χώρα πραγματικά στο διαδίκτυο σήμερα. Οι ομαδικές συνομιλίες αντικαθιστούν συχνά τις συναντήσεις στην πραγματική ζωή και η απομακρυσμένη εργασία είναι επίσης της μόδας.
Μπορεί επίσης να είναι εύκολο να πείσουμε τον εαυτό μας ότι καλύπτουμε τις ανάγκες μας για φιλία από συσκευές, όταν στην πραγματικότητα η διαφορά μεταξύ της επικοινωνίας που βασίζεται στην τεχνολογία και των φίλων της πραγματικής ζωής είναι έντονη. «Η τηλεόραση, το ραδιόφωνο ή οι έξυπνες συσκευές δεν υποκαθιστούν την ανθρώπινη αλληλεπίδραση και είναι ζωτικής σημασίας να θυμόμαστε ότι οι σχέσεις είναι κάτι περισσότερο από διέγερση και μείωση της αίσθησης του να είσαι μόνος», λέει η Caroline Abrahams, Διευθύντρια Φιλανθρωπίας στο Age UK.
«Αποτελούν σημαντικό μέρος της ταυτότητας των ανθρώπων, της αίσθησης του σκοπού και της σύνδεσης με την κοινότητά τους – κάτι που ούτε το γήρας ούτε η ανάγκη για φροντίδα και υποστήριξη το μειώνουν».
Ο Robin Hewings, διευθυντής προγράμματος της Campaign to End Loneliness, συμφωνεί. «Τα καλά νέα ειναι ότι για μερικούς ανθρώπους μπορούν να προσφέρουν ένα ευπρόσδεκτο συναίσθημα συντροφικότητας και να κάνουν τα σπίτια μας ένα πιο φιλικό μέρος», λέει. «Για να αντιμετωπίσουμε τη μακροπρόθεσμη μοναξιά, πρέπει να διασφαλίσουμε ότι οι μοναχικοί άνθρωποι έχουν υποστήριξη για να επανασυνδεθούν με άλλους και να απομακρυνθούν από τη μοναξιά τους».
Καθώς η πρόσφατη κυκλοφορία του AI chatbot ChatGPT – ενός συστήματος που μοιάζει με άνθρωπο που έχει γίνει viral για την εντυπωσιακή αφομοίωση του που μπορεί να απαντήσει σε ερωτήσεις, να γράψει δοκίμια και να εκτελέσει χρήσιμες εργασίες – είναι ασφαλές να πούμε ότι η τεχνητή νοημοσύνη γίνεται πιο έξυπνη από ποτέ, εξαιρετικά γρήγορα.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι έξυπνες συσκευές μας θα είναι σύντομα ικανές για κάθε είδους αλληλεπιδράσεις. Πόσος καιρός θα περάσει μέχρι να βρεθούμε να αναπτύσσουμε μια φιλία ή να φλερτάρουμε… κατά λάθος με ένα ρομπότ;
Είναι δύσκολο να καταλάβουμε αν αυτές οι εξελίξεις είναι συναρπαστικές, ανησυχητικές ή αρκετά θλιβερές – ειδικά αν σκεφτεί κανείς την έντονη προκατάληψη φύλου στην τεχνητή νοημοσύνη (άλλη μια σημείωση ομοιότητας με Her and Ex Machina) με όλους τους βοηθούς φωνής να είναι γυναίκες (ορισμένοι μπορεί να έχουν μια επιλογή για άνδρες, αλλά η προεπιλογή είναι πάντα γυναίκα), κάτι που έχει προκαλέσει οργή για την υποσυνείδητη επιβεβαίωση της ιδέας ότι οι γυναίκες είναι υποτελείς και εκεί για να «βοηθήσουν».
Και ενώ μια σχέση με έναν άψυχο κύλινδρο μάλλον δεν είναι ακόμα στα χαρτιά, ίσως δεν είναι και τόσο μακριά. Μια έρευνα του 2020 από την WeVibe, μια εταιρεία σεξουαλικών παιχνιδιών, διαπίστωσε ότι το 14 τοις εκατό των ανδρών που ρώτησαν είχαν γοητευτεί από την «παρηγορητική φωνή» του έξυπνου ηχείου τους. Οι έξυπνες συσκευές μπορούν, τώρα, να ελέγχουν επίσης πολλά άλλα κομμάτια τεχνολογίας, συμπεριλαμβανομένων των δονητών! Θα μπορούσε αυτό, ε, να είναι μια απόλυτη συνταγή για καταστροφή;
Όταν κάποιος λέει στην Alexa, «αισθάνομαι μοναξιά», η συμβουλή της δεν περιλαμβάνει την ανανέωση της συνδρομής σας στο Amazon Prime και είναι στην πραγματικότητα πολύ σταθερή όσον αφορά τη δημιουργία πραγματικής, ανθρώπινης σύνδεσης. «Το να μιλάς με έναν φίλο, να ακούς μουσική ή να περπατάς μπορεί να βοηθήσει. Ελπίζω να αισθανθείς καλύτερα σύντομα» απαντά. Σαν να ήταν άνθρωπος! Ίσως θα έπρεπε να εξετάσουμε τις βαθύτερες αιτίες της απομόνωσης προτού αρχίσουμε να ρίχνουμε την ευθύνη στις συσκευές αλλά καλό θα ήταν πάντα, να τις έχουμε μακριά μας, και να επιλέγουμε πάντα ανθρώπους και όχι ο,τιδήποτε έχει ΟN/OFF.
