Ένοπλοι κουκουλοφόροι μέσα σε τηλεοπτικό στούντιο, αστυνομικοί και φρουροί στα χέρια άλλων ενόπλων που απειλούν τη ζωή τους. Οι εικόνες που ήλθαν την Τρίτη από τον Ισημερινό από την γενικευμένη επίθεση των συμμοριών και την απάντηση της κυβέρνησης που κινητοποίησε τον στρατό, έδειξαν ότι η χώρα της Νότιας Αμερικής είναι στο έλεος της βίας.
Πίσω από όλα αυτά υπάρχει η απόδραση ενός βαρόνου των ναρκωτικών, που μάλιστα έγινε σε χρόνο και τρόπο που παραμένουν σκοτεινοί, ενώ διακρίνονται και οι ανεπάρκειες και αδυναμίες του κράτους.
BREAKING: Chaos and panic as gunmen enter and try to kidnap people from University of Guayaquil in Ecuador
— Insider Paper (@TheInsiderPaper) January 9, 2024
Η έκρηξη της βίας στη χώρα είχε αφορμή την εισβολή της αστυνομίας, την Κυριακή 7 Ιανουαρίου, σε φυλακή στην πόλη Γουαγιακίλ.
Στη φυλακή κρατούνταν ο διαβόητος αρχηγός συμμορίας Los Choneros Αντόλφο Μασίας Βιγιαμάρ, γνωστός ως Fito. Οι αρχές ήθελαν να τον μεταφέρουν σε μικρότερη φυλακή μέσα στο ίδιο συγκρότημα, η οποία θεωρείται ασφαλέστερη γιατί έχει λιγότερους κρατούμενους.
Η αστυνομία βρήκε ωστόσο το κελί του Fito άδειο. Αργότερα έγινε γνωστό ότι ο Fito είχε ενημερωθεί για την επικείμενη μεταφορά του από τα Χριστούγεννα και απέδρασε, χωρίς να είναι γνωστό πότε και πώς, αν και τουλάχιστον δύο δεσμοφύλακες κατηγορούνται ότι τον βοήθησαν να διαφύγει.
Η είδηση της απόδρασής, αναφέρει το BBC, προκάλεσε ταραχές σε τουλάχιστον έξι φυλακές σε ολόκληρη τη χώρα κατά τις οποίες κρατούμενοι κρατούσαν σε ομηρία δεσμοφύλακες.
Τα «αφεντικά» των φυλακών
NOW – Gunmen storm Ecuador television studio, take hostages.pic.twitter.com/9WRpGXL08y
— Disclose.tv (@disclosetv) January 9, 2024
Η αλήθεια είναι ότι πτέρυγες των φυλακών που φιλοξενούν τα πιο διαβόητα μέλη συμμοριών δεν ελέγχονται από το κράτος, τους φύλακες ή τις δυνάμεις ασφαλείας, αλλά από τους ίδιους τους κρατούμενους.
Τα κελιά μπορούν να ενοικιαστούν από τους κρατούμενους που «διοικούν» την πτέρυγα. Τρόφιμα, ποτά και ναρκωτικά εισάγονται λαθραία στη φυλακή και μπορούν να τα αγοράσουν οι κρατούμενοι. Το κελί του Fito ήταν και αυτό ευρύχωρο, διακοσμημένο με τοιχογραφίες και καμπίνα ντους.
Αυτό σημαίνει ότι συχνές ήταν και οι διαμάχες ανάμεσα σε αντίπαλες συμμορίες «συστεγάζονταν» στην ίδια φυλακή, διαμάχες που καταλήγουν σε εξαιρετικά αιματηρές συγκρούσεις με δεδομένο τον υπερπληθυσμό στη φυλακή.
Τον Φεβρουάριο του 2021 είχαν ξεσπάσει ταυτόχρονες μάχες σε τέσσερις φυλακές μεταξύ των αντίπαλων φατριών με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 79 κρατούμενοι. Αργότερα το ίδιο έτος 123 κρατούμενοι δολοφονήθηκαν σε συμπλοκές σε άλλη φυλακή.
Τι σημαίνει η κατάσταση έκτακτης ανάγκης;
BREAKING in Ecuador : Armed criminals storm a Guayaquil TV studio live on air, after President Daniel Noboa declared a state of emergency following a gang leader’s escape from prison. From Lasso to Noboa, Ecuador has come under narco-criminal control.pic.twitter.com/NWnKQjmOcJ
— David Adler (@davidrkadler) January 9, 2024
Την επόμενη ημέρα, τη Δευτέρα, ο πρόεδρος Ντανιέλ Νομπόα κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης διάρκειας 60 ημερών στη χώρα.
Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης επιτρέπει στον πρόεδρο να στείλει στρατιώτες στις φυλακές για να αποκαταστήσει την τάξη και να τους αναπτύξει σε όλη τη χώρα για να βοηθήσουν την αστυνομία στα καθήκοντά της. Από την πλευρά της, η αστυνομία μπορεί να σταματά ανθρώπους στους δρόμους για να τους ψάξει για όπλα ενώ έχει την εξουσία να διεξάγει έρευνες σε σπίτια αν υποπτεύεται ότι μέσα σε αυτά κρύβονται όπλα ή εκρηκτικά. Μεταξύ άλλων θα απαγορεύεται η κυκλοφορία από τις 23:00-05:00 κάθε βράδυ.
Οι συμμορίες αντιμετώπισαν την απόφαση της κυβέρνησης σαν κήρυξη πολέμου εναντίον τους. Αυτό φάνηκε με δραματικό τρόπο όταν ένας από τους αστυνομικούς που απήχθησαν εν ώρα υπηρεσίας αναγκάστηκε να διαβάσει δήλωση με την οποία προειδοποιούσε τον πρόεδρο ότι «κηρύξατε πόλεμο και θα πάρετε πόλεμο».
Ο «πόλεμος» των συμμοριών
TERROR NO EQUADOR
O narcotráfico declarou guerra ao estado e a situação é dramática.
Prédios públicos, universidades uma emissora de TV e até mesmo nas ruas. pic.twitter.com/KdzU3GfEOm— Van Liberdade (@VanLiberdade) January 9, 2024
Ίσως το πιο δραματικό περιστατικό αυτού του «πολέμου» ήταν η επίθεση ομάδας ενόπλων στα στούντιο του καναλιού TC στην πόλη Γουαγιακίλ, τη μεγαλύτερη του Ισημερινού. Ο ένοπλο προσπάθησε να εξαναγκάσει έναν από τους παρουσιαστές να διαβάσει ένα μήνυμα ζωντανά στον αέρα. Τελικά στρατιώτες μπήκαν στο κανάλι και συνέλαβαν τους ενόπλους.
Στην πόλη Ριομπάμπα, σχεδόν 40 κρατούμενοι, μεταξύ των οποίων και ένας καταδικασμένος βαρόνος ναρκωτικών, δραπέτευσαν από φυλακή. Παράλληλα, τουλάχιστον επτά αστυνομικοί απήχθησαν ενώ βίντεο που κυκλοφορεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δείχνει τρεις από τους αστυνομικούς να κάθονται στο έδαφος με ένα όπλο να τους σημαδεύει.
Την Τρίτη, και ενώ η χώρα ήταν σε κατάσταση αναταραχής, ο πρόεδρος κήρυξε και «ένοπλη εσωτερική σύγκρουση», διατάσσοντας τις ένοπλες δυνάμεις να εξουδετερώσουν τις συμμορίες που βρίσκονται πίσω από τη βία. Δημοσίευσε επίσης έναν κατάλογο 22 συμμοριών οι οποίες, όπως είπε, θα θεωρούνται πλέον τρομοκρατικές οργανώσεις.
Αυτό όμως, σημειώνει το BBC, είναι το κρίσιμο ερώτημα για τον Νομπόα, ο οποίος βρίσκεται μόλις δύο μήνες στην εξουσία: η καταστολή της βίας που έχει ξεχυθεί από τις φυλακές στην κοινωνία. Μέσα σε δύο ημέρες οι νεκροί έχουν φτάσει τους 10, εκ των οποίων δύο ήταν αστυνομικοί.
Ο 36χρονος Νομπόα εξελέγη μετά τη δολοφονία του υποψήφιου προέδρου Φερνάντο Βιγιαβισένσιο τον Αύγουστο με τη δέσμευση να καταπολεμήσει τις συμμορίες που πιστεύεται ότι βρίσκονται πίσω από τη δολοφονία του υποψηφίου.
