Η Ρωσία πέρυσι αντιμετώπισε τον αντίκτυπο των ενεργειακών κυρώσεων και των περικοπών στις εξαγωγές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη. Αλλά το 2023 θα είναι ακόμη πιο σκληρό, με χαμηλότερες τιμές ενέργειας και μεγαλύτερες εκπτώσεις στο ρωσικό αργό — που εντείνονται από το πλαφόν των G7 για 60 δολάρια ανά βαρέλι — συγκυρία που θα αρχίσει να ανησυχεί τους οικονομολόγους του Κρεμλίνου.
Ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν τον περασμένο μήνα χαρακτήρισε το ανώτατο όριο (πλαφόν) «ανόητο», δεν είδε κανένα λόγο να «ανησυχεί για τον προϋπολογισμό» και καυχιόταν για την «απεριόριστη» ικανότητά του να χρηματοδοτεί την εισβολή στην Ουκρανία.
Τα έσοδα από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, 11,6 τρισεκατομμύρια ρούβλια (168 δισεκατομμύρια δολάρια), πέρυσι έφθασαν στο υψηλότερο επίπεδο από το 2011 λόγω των υψηλών τιμών και της ανακατεύθυνσης των εξαγωγών αργού προς την Ασία, κυρίως την Ινδία και την Κίνα.
Σύννεφα στην οικονομία
Αλλά με τις τιμές του πετρελαίου να πέφτουν και το κόστος του πολέμου να διευρύνει το έλλειμμα της Ρωσίας πέρυσι στο 2,3% του ΑΕΠ, ο Πούτιν και οι αξιωματούχοι του βλέπουν οικονομικούς σκοπέλους στο άμεσο μέλλον.
«Πρέπει να κοιτάξετε αυτές τις εκπτώσεις για να μην δημιουργήσουν προβλήματα στον προϋπολογισμό. Συζητήστε το και υποβάλετε τις προτάσεις σας», διέταξε ο Πούτιν τους αξιωματούχους του την περασμένη εβδομάδα, αφού ο Αλεξάντερ Νόβακ, αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, παραδέχτηκε ότι οι εκπτώσεις του αργού ήταν «ο κύριος κίνδυνος».
Με τα έσοδα από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο να αντιπροσωπεύουν το 40% του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού, η μεγαλύτερη πρόκληση για τα σχέδια της Ρωσίας είναι ο συνδυασμός της διευρυνόμενης έκπτωσης και της πτώσης των τιμών της ενέργειας. Η Υπηρεσία Πληροφοριών Ενέργειας, ο στατιστικός βραχίονας του υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ, προβλέπει ότι το Brent θα είναι κατά μέσο όρο 83 δολάρια το βαρέλι το 2023, σημειώνοντας πτώση 18% σε σχέση με πέρυσι.
«Η λέξη «έκπτωση» είναι το βασικό αποτέλεσμα των κυρώσεων. Έχει γίνει μέρος της πραγματικότητας του πετρελαίου της Ρωσίας εδώ και πολύ καιρό», δήλωσε ο Βίκτωρ Κατόνα, επικεφαλής αναλυτής αργού στον όμιλο ανάλυσης εμπορευμάτων Kpler. 
Ζητούν μεγαλύτερες εκπτώσεις
Οι αγοραστές ρωσικού πετρελαίου απαιτούν ολοένα και μεγαλύτερες εκπτώσεις σε σχέση με την τιμή του Brent, το σημείο αναφοράς του αργού. Πέρυσι, οι εκπτώσεις στέρησαν από τη Μόσχα περίπου 50 δισ. δολάρια, σύμφωνα με τη Σχολή Οικονομικών Επιστημών του Κιέβου, που ισοδυναμεί με το 12% των προγραμματισμένων εσόδων της.
Στα 35 -40 δολάρια, η διαφορά μεταξύ της τιμής του Brent και του κορυφαίου ρωσικού μείγματος Urals είναι περίπου 10 φορές μεγαλύτερη από ό,τι πριν από την εισβολή τον περασμένο Φεβρουάριο.
Το Urals υποχώρησε μετά την εισαγωγή του πλαφόν των 60 δολαρίων το βαρέλι στις 5 Δεκεμβρίου και επί του παρόντος διαπραγματεύεται στα 44 δολάρια — περίπου 48 τοις εκατό κάτω από το Brent, σύμφωνα με τον πάροχο ενεργειακών δεδομένων Argus. Είναι επίσης πολύ κάτω από το επίπεδο των 70 δολαρίων που χρησιμοποιήθηκε ως βάση για τον προϋπολογισμό της Ρωσίας για το 2023, ο οποίος προβλέπει έλλειμμα 2% του ΑΕΠ.
«Αυτή η εξάπλωση είναι το αποτέλεσμα του συνδυασμού της ΕΕ [απαγόρευσης των ρωσικών αποστολών πετρελαίου], που είναι ο κύριος παράγοντας, και του πλαφόν στο πετρέλαιο», δήλωσε ο Μπεν Κέιχιλ, ανώτερος συνεργάτης στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών που εδρεύει στις ΗΠΑ.
«Ακόμη και αν αυξηθεί ο όγκος των εξαγωγών της Ρωσίας, δεν θα είναι μεγάλο πρόβλημα [για τη Δύση]. [Η Δύση] παίρνει αυτά που ήθελε: μια καλά εφοδιασμένη αγορά και τη Ρωσία να έχει λιγότερα έσοδα», πρόσθεσε.
«Οι λίγοι εναπομείναντες σημαντικοί εισαγωγείς, όπως η Ινδία και η Κίνα, έχουν μεγάλη ισχύ στην αγορά», πρόσθεσε ο Γκέοργκ Ζάχμαν, ανώτερος συνεργάτης στο think-tank Bruegel που εδρεύει στις Βρυξέλλες. 
Ζημία 160 εκατ. την ημέρα
Αυτός ο συνδυασμός στερεί από το Κρεμλίνο περίπου 160 εκατομμύρια ευρώ την ημέρα, σύμφωνα με μελέτη του Κέντρου Έρευνας για την Ενέργεια και τον Καθαρό Αέρα (CREA) που εδρεύει στο Ελσίνκι.
Το CREA εκτιμά ότι τα κέρδη της Ρωσίας από τις εξαγωγές ορυκτών καυσίμων τον Δεκέμβριο μειώθηκαν κατά 17% σε μηνιαία βάση, φθάνοντας στο χαμηλότερο επίπεδο από τον περασμένο Φεβρουάριο.
Το υπουργείο Οικονομικών δείχνει αύξηση 7,5% στα έσοδα από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο για την ίδια περίοδο, πράγμα που αντανακλά απώλεια 20% στην αξία του ρουβλίου τον περασμένο μήνα και έναν φόρο υπερκερδών που επιβλήθηκε στην Gazprom.
Ο προϋπολογισμός της Ρωσίας για το 2023 προβλέπει μείωση 23% σε όλα τα έσοδα από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο σε σύγκριση με το 2022, ενώ η Σχολή Οικονομικών Επιστημών του Κιέβου προβλέπει ότι η μείωση θα μπορούσε να είναι διπλάσια.
Με βάση τα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών, εάν η παραγωγή πετρελαίου μειωθεί κατά 7-8% σε σχέση με τα επίπεδα του 2022, κάτι που ο Νόβακ λέει ότι είναι δυνατό, και αν η μέση τιμή του Urals είναι 50 δολάρια το βαρέλι, η Ρωσία θα στερηθεί το 23% των προβλεπόμενων εσόδων της από πετρέλαιο και φυσικό αέριο για το 2023. Εάν η τιμή του Urals είναι κατά μέσο όρο $35, η Ρωσία θα αντιμετωπίσει έλλειμμα 45%.
Το πλήγμα της G7
Τα έσοδα θα μπορούσαν να δεχτούν ακόμη ένα πλήγμα όταν άλλη απαγόρευση των G7 σχετικά με προϊόντα διύλισης πετρελαίου τεθεί σε ισχύ τον επόμενο μήνα. Η Κίνα και η Ινδία προτιμούν να αγοράζουν φθηνότερο ρωσικό αργό για να το διυλίσουν στα δικά τους εργοστάσια. Έτσι, η Ρωσία θα δυσκολευτεί να βρει νέες αγορές για κηροζίνη, ντίζελ και άλλα προϊόντα, ακόμη και σε χαμηλότερη τιμή, δήλωσε ο Κατόνα της Kpler.
Η Ρωσία την περασμένη εβδομάδα παραδέχτηκε επίσης ότι υπήρχε «κίνδυνος» χαμηλότερων, από τις προβλεπόμενες, εξαγωγών φυσικού αερίου αν και το φυσικό αέριο παρέχει μόνο μέρος των εσόδων σε σχέση με το πετρέλαιο.
Και η χρηματοδότηση του πολέμου
Παρά το ζοφερό μέλλον, η πτώση των εσόδων δεν θα περιορίσει απαραίτητα την ικανότητα του Πούτιν να διεξάγει πόλεμο.
Εάν το 2023 συμβαδίσει με τις προβλέψεις, η Ρωσία μπορεί να καλύψει τις απώλειες και να χρηματοδοτήσει τη σύγκρουση σε επίπεδα που έχει προγραμματίσει. Θα συνεχίσει να δανείζεται εσωτερικά, κυρίως από κρατικές τράπεζες, και να αποσύρει χρήματα από το περιουσιακό της ταμείο 148 δισεκατομμυρίων δολαρίων, μεταξύ άλλων και μέσω πώλησης συμμετοχών σε κινεζικό νόμισμα (ρενμίνμπι).
Οι πωλήσεις κινεζικών ρενμίνμπι από την Ρωσία ξεκίνησαν στις 13 Ιανουαρίου, με στόχο να καλύψουν ένα αναμενόμενο έλλειμμα στα έσοδα από πετρέλαιο και φυσικό αέριο ύψους 54,5 δισ. ρουβλίων (798 εκατ. δολάρια) αυτόν τον μήνα. Η Μόσχα έχει επαρκή αποθέματα ρενμίνμπι ικανά για πολλά χρόνια τέτοιων παρεμβάσεων, έγραψαν αναλυτές της Sberbank CIB.
Στην πιθανή περίπτωση που τα έσοδα ήταν χαμηλότερα και, όπως το 2022, οι δαπάνες υψηλότερες από ό,τι είχε προγραμματιστεί, η Ρωσία θα πρέπει είτε να αυξήσει το δανεισμό, είτε να συνεχίσει να αξιοποιεί το ταμείο – κάτι που ο Πούτιν διστάζει να κάνει – είτε να μειώσει τις δαπάνες για οικονομική ανάπτυξη και υποδομές, όπως κατά τη διάρκεια προηγούμενων δυσκολιών, είπε η Αλεξάντρα Προκοπένκο, πρώην στέλεχος της κεντρικής τράπεζας.
Όμως, με το κύριο επίκεντρο της χάραξης πολιτικής του Κρεμλίνου να είναι ο πόλεμος στην Ουκρανία, οι στρατιωτικές δαπάνες – οι οποίες αντιπροσωπεύουν σχεδόν το ένα τρίτο των δαπανών το 2023 – θα είναι οι τελευταίες που θα υποστούν οποιαδήποτε περικοπή, είπε.
Πηγή: ΟΤ
