Ήταν 13 Αυγούστου 2004: Ύστερα από 108 χρόνια αναμονής και ταξιδιού σε όλα τα μήκη και πλάτη της Γης σήμανε η ώρα της επιστροφής των Ολυμπιακών Αγώνων στη γενέτειρά τους, στην Ελλάδα, με μια υποβλητική τελετή έναρξης. Κέντρο του πλανήτη έγινε ξανά η σύγχρονη Αθήνα που, για εκείνες τις 16 ημέρες των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, δεν είχε να ζηλέψει τίποτα από μια σύγχρονη μεγαλούπολη.
Ακούστηκαν 28 παλμοί καρδιάς, όσοι και οι 28οι Σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2004. Μετά, σιωπή για ένα δευτερόλεπτο και πολλά πυροτεχνήματα που μετέφεραν το χαρμόσυνο νέο της επιστροφής της σπουδαιότερης αθλητικής διοργάνωσης στον τόπο της.
Πηγή φωτογραφίας: AP | Anja Niedringhaus
Έπειτα, ακούστηκε μία γνώριμη ελληνική μελωδία πια και δεν ήταν άλλη από το ζεϊμπέκικο του Σταύρου Ξαρχάκου συνοδεία 400 τυμπανιστών και 50 μουσικών με μπουζούκια, οι οποίοι και εισήλθαν στον ρυθμό της παλλόμενης καρδιάς στο Ολυμπιακό Στάδιο της Αθήνας, που για τις ανάγκες της τελετής έναρξης είχε μετατραπεί στο κέντρο του σε μια μικρή λίμνη. Το – τότε – παρόν συνάντησε το παρελθόν και ένας τυμπανιστής στο Ολυμπιακό Στάδιο είχε έναν απίστευτο διάλογο χωρίς λέξεις με έναν τυμπανιστή στην Αρχαία Ολυμπία, εκεί όπου έτρεξε ο πρώτος αθλητής πριν από περίπου 3.000 χρόνια, εκεί όπου άρχισαν όλα.
Ύστερα, φωτιά από τον ουρανό, που άναψε τους πέντε Ολυμπιακούς Κύκλους στο κέντρο του Ολυμπιακού Σταδίου. Αυτό ήταν! Η φράση «Ολυμπιακοί Αγώνες, καλώς ορίσατε σπίτι σας, καλώς ορίσατε στην Ελλάδα!» ηχούσε δυνατό σε ολόκληρο τον πλανήτη – και ήταν γεγονός!
Το καλλιτεχνικό πρόγραμμα της τελετής έναρξης στην Αθήνα
Ο Δημήτρης Παπαϊωάννου μάς εισήγαγε σε ένα απίστευτο καλλιτεχνικό πρόγραμμα, αρχής γενομένης με ένα παιδί σε ένα υποτιθέμενο βαρκάκι στη λίμνη του Ολυμπιακού Σταδίου. Σαν την Ελλάδα που ταξιδεύει ανά τους αιώνες. Με μια ελληνική σημαία στα χέρια, το παιδί αυτό υποδέχθηκε την πρόεδρο της Οργανωτικής Επιτροπής «Αθήνα 2004», Γιάννα Αγγελοπούλου-Δασκαλάκη, τον – τότε – πρόεδρο της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής, Ζακ Ρογκ, και τον – τότε – Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κωνσταντίνο Στεφανόπουλο.
Πηγή φωτογραφίας: AP | Amy Sancetta
«Αλληγορία»
Η ενότητα «Αλληγορία» άρχισε με την απαγγελία ενός στίχου από το ποίημα «Μυθιστόρημα 3» του νομπελίστα Έλληνα ποιητή, Γιώργου Σεφέρη. Καθώς ο στίχος απαγγέλλεται από τα ηχεία, οι προβολείς εστιάζουν σε μια γυναίκα ντυμένη με μαύρο φόρεμα που κοιτάζει προς το νερό. Κρατώντας ένα μαρμάρινο κεφάλι γλυπτού, η γυναίκα μοιάζει να εισέρχεται σε ένα όνειρο. Έτσι, καθώς κοιτάζει στο σκοτεινό νερό, εμφανίζεται ένας κένταυρος, του οποίου τα ανθρώπινα και ζωικά μέρη υποτίθεται ότι συμβολίζουν τη δυαδικότητα του πνεύματος και του σώματος.
Στη συνέχεια, ο Κένταυρος περπατάει και έπειτα ρίχνει ένα φωτεινό δόρυ στο κέντρο του Ολυμπιακού Σταδίου, από το οποίο αναδύεται ένα γιγάντιο άγαλμα που αποτελεί παράδειγμα της κυκλαδικής τέχνης (και επομένως μια από τις πρώτες απεικονίσεις της ανθρώπινης μορφής στην ελληνική τέχνη). Αυτό το κυκλαδίτικο κεφάλι αντιπροσωπεύει, επίσης, μια από τις πρώτες προσπάθειες της ανθρωπότητας να κατανοήσει τον εαυτό της. Με τη χρήση λέιζερ, στο πρόσωπο της μορφής εμφανίζονται γεωμετρικά σχήματα και άλλες επιστημονικές εικόνες, όπως μια στυλιστική αναπαράσταση του ηλιακού συστήματος.
Το άγαλμα σπάει σε κομμάτια που αιωρούνται και από το εσωτερικό του αναδύεται ένα μικρότερο άγαλμα κούρου από την αρχαϊκή περίοδο της ελληνικής γλυπτικής, το οποίο με τη σειρά του σπάει για να αποκαλύψει την απεικόνιση του ανθρώπου σε γλυπτό της κλασικής περιόδου, συμβολίζοντας την αυγή της ατομικότητας και εξυμνώντας την ανθρώπινη κλίμακα, ένα από τα κύρια θέματα των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004.
Στο τέλος αυτού του μέρους, ένας κύβος αναδύεται από το νερό και ένας άνδρας αρχίζει να ισορροπεί αργά πάνω στον περιστρεφόμενο κύβο, ενώ αναπαραστάσεις των μεγαλύτερων επιτευγμάτων της ανθρωπότητας, αλλά και εικόνες ανθρώπων διαφόρων εθνικοτήτων και ηλικιών προβάλλονται πάνω στα κομμάτια του σπασμένου γλυπτού, τα οποία φαίνεται να επιπλέουν πάνω από το νερό. Αυτή η σκηνή έχει σκοπό να συμβολίσει τη γέννηση της λογικής σκέψης, της ανώτερης μάθησης και της ανθρωπότητας που επιτέλους κατανοεί τον κόσμο στον οποίο ζει. Έπειτα από αυτό το τμήμα, τα κομμάτια του γλυπτού κατεβαίνουν στο νερό, που με αυτόν τον τρόπο συμβολίζουν τα ελληνικά νησιά.
Πηγή φωτογραφίας: AP | Anja Niedringhaus
«Κλεψύδρα»
Εν συνεχεία, ο θεός Έρωτας παρουσιάζεται να πετάει πάνω από ένα ζευγάρι εραστών (έναν άνδρα και μια γυναίκα) που χαίρεται το νερό, το οποίο βρίσκεται στο κέντρο του Σταδίου. Το νεαρό ζευγάρι μαζί με τον Έρωτα συμβολίζουν το γεγονός ότι η ανθρωπότητα που δημιουργεί και διαμορφώνει την ιστορία, γεννιέται από την αγάπη και το πάθος. Αυτό το τμήμα εισάγει το επόμενο μέρος της τελετής έναρξης, την «Κλεψύδρα», η οποία αναδεικνύει τα θέματα μέσα από έναν εορτασμό της ελληνικής ιστορίας. Οι εραστές ξαπλώνουν στη συνέχεια στο νερό και πέφτουν και οι δύο σε ονειρική κατάσταση. Κατά τη διάρκεια των υπόλοιπων σκηνών από την ιστορία και τη μυθολογία, ο Έρωτας πετάει πάνω από την παρέλαση, αγγίζοντας περιστασιακά ή πατώντας πάνω στα άρματα που κινούνται από κάτω του, ενισχύοντας έτσι το θέμα της αγάπης και του πάθους ως πηγή όλης της ιστορίας.
Η παρέλαση μετά τα αγάλματα και την εισαγωγή του Έρωτα συνεχίζει να απεικονίζει σκηνές που δείχνουν την αλληλουχία του ελληνικού πολιτισμού μέσα από την τέχνη του. Οι σκηνές ξεκινούν με τον Μινωικό Πολιτισμό. Το πρώτο άρμα παρουσιάζει την εμβληματική εικόνα του Μινωικού Πολιτισμού: Αυτή της θεάς της γονιμότητας ντυμένη με ένα μπούστο που αποκαλύπτει το στήθος της και κρατάει φίδια στα δύο χέρια. Στη συνέχεια, τα επόμενα άρματα παρουσιάζουν σκηνές με άλματα ταύρων, δελφίνια και άλλα στοιχεία που παραπέμπουν στις εικόνες των τοιχογραφιών της Φαιστού.
Πηγή φωτογραφίας: AP | Mark Baker
Κατόπιν, οι σκηνές προχωρούν στην πιο σκληρή τέχνη του Μυκηναϊκού Πολιτισμού, ακολουθούμενη από παραστάσεις της κλασικής περιόδου. Ένα άρμα που μεταφέρει έναν ηθοποιό που παριστάνει τον Μέγα Αλέξανδρο, εισάγει εικόνες από την Ελληνιστική Περίοδο, οι οποίες με τη σειρά τους ακολουθούνται από αναπαραστάσεις της βυζαντινής τέχνης, της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 και, τέλος, στοιχεία του ελληνικού πολιτισμού του 20ού αιώνα, όπως η δημοφιλής φιγούρα του θεάτρου σκιών του Καραγκιόζη, η οποία λέγεται ότι είναι μια χιουμοριστική και αυτοσαρκαστική απεικόνιση (και παρωδία) της ελληνικής νοοτροπίας.
Στο τέλος της παρέλασης, ο Έρωτας κατεβαίνει αρκετά χαμηλά για να βοηθήσει μια έγκυο γυναίκα να βγάλει το εξωτερικό της ένδυμα. Αυτό το τελευταίο μέρος αντιπροσωπεύει την τελετή έναρξης που ολοκληρώνει τον κύκλο της: Το τμήμα της «Κλεψύδρας» άρχισε με την εικόνα της μινωικής θεάς της γονιμότητας και τώρα τελειώνει με μια έγκυο γυναίκα που αντιπροσωπεύει το μέλλον όλης της ανθρωπότητας και της ιστορίας. Με την κοιλιά να λάμπει, η γυναίκα κινείται μέσα στο νερό, καθώς τα φώτα του Σταδίου χαμηλώνουν και τα φώτα κάτω από τη λίμνη στο κέντρο του ανάβουν, δημιουργώντας έτσι μια εικόνα αστεριών σε έναν γαλαξία. Σύμφωνα με τον ελληνικό μύθο, τα αστέρια του γαλαξία γεννήθηκαν από το γάλα των γόνιμων μαστών της θεάς Ήρας.
Πηγή φωτογραφίας: AP | Tom Hanson
Βέβαια, στην πραγματικότητα, το όνομα για τον Γαλαξία μας, το σπίτι του πλανήτη Γη, γεννήθηκε από αυτόν τον μύθο. Αργά τα αστέρια ανεβαίνουν γύρω από τη γυναίκα και κινούνται για να σχηματίσουν μια ταχέως περιστρεφόμενη διπλή έλικα DNA, η οποία αποτελεί τη βάση για όλη τη ζωή στον πλανήτη. Η προσπάθεια της ανθρωπότητας να κατανοήσει τον εαυτό της, ένα θέμα που είναι πανταχού παρόν σε ολόκληρη την τελετή έναρξης, αρχίζοντας από την κυκλαδική κεφαλή, ενισχύεται περαιτέρω από την αναπαράσταση της διπλής έλικας του DNA, η οποία συμβολίζει την τελευταία και πιο πρόσφατη προσπάθεια της ανθρωπότητας να κατανοήσει τον εαυτό της μιας και στα τέλη του 20ού και στις αρχές του 21ου αιώνα σημειώθηκαν μεγάλες πρόοδοι στον τομέα της Γενετικής με τη χαρτογράφηση του ανθρώπινου γονιδιώματος.
Όλοι οι χαρακτήρες της παρέλασης αρχίζουν να περπατούν μέσα στο νερό, αναμειγνύοντας το παρελθόν και το παρόν υπό τον ρυθμό των τυμπάνων. Η συμβολή του παρελθόντος και του παρόντος είναι ένα άλλο κύριο θέμα της τελετής έναρξης. Έπειτα, η μουσική αρχίζει ένα κρεσέντο με ρεφρέν, όταν ξαφνικά μια ελιά υψώνεται από το κέντρο της λίμνης, συμβολίζοντας το δώρο που προτίμησαν οι Έλληνες από τη θεά Αθηνά – γη και τροφή – έναντι του δώρου του Ποσειδώνα, του αλόγου – εργαλείο πολέμου. Στην κορύφωση της μουσικής, όλοι οι χαρακτήρες σταματούν και σηκώνουν τα χέρια τους σαν να λατρεύουν το δέντρο, το οποίο βρίσκεται ψηλά, περιτριγυρισμένο επίσης από τα θραύσματα των αποδομημένων αγαλμάτων που μοιάζουν με άλογο.
Πηγή φωτογραφίας: AP | Petros Giannakouris
H παρέλαση των εθνών με την Ελλάδα… επί δύο
Προκειμένου να προετοιμαστεί η είσοδος των αθλητών στο στάδιο, έπρεπε πρώτα να αποστραγγιστεί η τεράστια λίμνη. Ως εκ τούτου, 2.162.000 λίτρα νερού αποστραγγίστηκαν από το Στάδιο σε χρονικό διάστημα τριών λεπτών, παρέχοντας μια στεγνή, σκληρή επιφάνεια για να παρελάσουν και να συγκεντρωθούν οι αθλητές.
Συνήθως, η Ελλάδα ηγείται της παρέλασης των εθνών σε κάθε Ολυμπιακούς Αγώνες, με τη διοργανώτρια χώρα να μπαίνει τελευταίο στο στάδιο. Ωστόσο, δεδομένου ότι η Ελλάδα ήταν και η διοργανώτρια χώρα, εισήλθε τελευταία, στέλνοντας μόνο τη σημαία της με τον αρσιβαρίστα Πύρρο Δήμα ως σημαιοφόρο στο Ολυμπιακό Στάδιο κατά την αρχή της παρέλασης και τους ίδιους τους αθλητές στο τέλος της.
Πηγή φωτογραφίας: AP | Amy Sancetta
Μετά, εμφανίστηκε η Αγία Λουκία. Καθώς τα έθνη εισήλθαν με τη σειρά του ελληνικού αλφαβήτου, η Ζιμπάμπουε – η οποία συνήθως ήταν το προτελευταίο έθνος, ακολουθούμενη μόνο από τη διοργανώτρια χώρα – εμφανίστηκε στη μέση της παρέλασης. Ακόμα, χώρες όπως οι ΗΠΑ και η Ελβετία, οι οποίες συνήθως βρίσκονται στο τέλος της παρέλασης, μπήκαν νωρίτερα στο Ολυμπιακό Στάδιο λόγω της θέσης τους στο ελληνικό αλφάβητο.
Οι είσοδοι του Αφγανιστάν και του Ιράκ αποτέλεσαν συναισθηματικές κορυφώσεις. Το έθνος του Κιριμπάτι πραγματοποίησε την πρώτη του ολυμπιακή εμφάνιση στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 και το Ανατολικό Τιμόρ παρέλασε για πρώτη φορά με τη δική του σημαία. Η Σερβία και το Μαυροβούνιο εμφανίστηκαν στους Ολυμπιακούς Αγώνες με το νέο όνομα του έθνους τους, για πρώτη και μοναδική φορά μετά την επίσημη μετονομασία της χώρας το 2003 και πριν από τη διάλυση της το 2006 – προηγουμένως η χώρα ήταν γνωστή ως Γιουγκοσλαβία.
Εκτός από την Ελλάδα, το ελληνικό κοινό επιφύλαξε μερικές από τις πιο δυνατές επευφημίες του για τους συμπατριώτες τους από την Κύπρο, αλλά και για την Αυστραλία, πατρίδα πολλών Ελλήνων και τόπο διεξαγωγής των προηγούμενων Θερινών Ολυμπιακών Αγώνων, για τη Γαλλία, την Ιταλία, τη Βραζιλία και τον Καναδά. Έντονες επευφημίες υπήρχαν και για το Τζιμπουτί, επειδή είχε μόνο ένα άτομο. Πολύ θερμή ήταν και η υποδοχή των ομάδων από την Παλαιστίνη και τη Σερβία – Μαυροβούνιο. Με επευφημίες, οι Έλληνες υποδέχθηκαν και την Πορτογαλία, τη χώρα που φιλοξένησε το UEFA Euro 2004, το οποίο κέρδισε η Ελλάδα νικώντας την Πορτογαλία στον τελικό με 1-0.
Μάλιστα, κατά τη διάρκεια της παρέλασης των εθνών, ο DJ Tiësto έπαιξε μουσική trance.
Πηγή φωτογραφίας: AP | Julie Jacobson
Το τραγούδι της Björk, o Γιώργος Σαμπάνης και η έναρξη των Αγώνων
Στη συνέχεια, η Björk τραγούδησε το κομμάτι της με τίτλο «Oceania», που γράφτηκε από τη σκοπιά του ωκεανού, από τον οποίο η τραγουδίστρια πιστεύει ότι προέκυψε όλη η ζωή και περιγράφει λεπτομερώς την εξέλιξη του ανθρώπου, ενώ τη συνόδευσε μια χορωδία. Ενώ τραγουδούσε, το φόρεμά της κάλυπτε σιγά-σιγά τους αθλητές με ένα λευκό σεντόνι. Στο τέλος του τραγουδιού, μια προβολή του κόσμου εμφανίστηκε πάνω στο φόρεμα.
Πηγή φωτογραφίας: AP | Mark Baker
Έπειτα, παίχτηκε ένα βίντεο από το πλήρωμα του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού «Expedition 9», με τον Ρώσο κυβερνήτη, Γκενάντι Παντάλκα, και τον Αμερικανό ιπτάμενο μηχανικό, Μάικλ Φινκ, να καλωσορίζουν τους αθλητές και να τονίζουν τη σημασία της ανθρώπινης συνεργασίας μεταξύ των χωρών για την ειρήνη.
Αφού παρουσίασε τους ιδρυτές των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων, τον Πιερ ντε Κουμπερτέν και τον Δημήτριο Βικέλα αλλά και τους πρώτους Σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896, ο δρομέας – και γνωστός τραγουδιστής πια – Γιώργος Σαμπάνης μεταφέρει μια σημαία με την εικόνα ενός κλαδιού ελιάς που συμβολίζει όχι μόνο την ειρήνη αλλά και την ίδια την Αθήνα, διασχίζοντας συμβολικά μία πορεία που είναι αφιερωμένη στις προηγούμενες 27 Ολυμπιάδες. Πάντως, ο δρομέας σκοντάφτει συμβολικά στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1916, του 1940 και του 1944, οι οποίοι ματαιώθηκαν λόγω των Παγκόσμιων Πολέμων. Ο δρομέας τερμάτισε στο κέντρο ακριβώς του Σταδίου, όπου έχει εμφανιστεί η ελιά από το καλλιτεχνικό τμήμα, συμβολίζοντας το ταξίδι των Σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων σε όλο τον κόσμο και την επιστροφή τους στην Αθήνα.
Πηγή φωτογραφίας: AP | Mark Baker
Κατόπιν, η Γιάννα Αγγελοπούλου-Δασκαλάκη και ο Ζακ Ρογκ καλωσόρισαν τους αθλητές. Μάλιστα, η πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής «Αθήνα 2004» δήλωσε στα Ελληνικά και υπό έντονες επευφημίες: «Είμαστε έτοιμοι!». Με τη σειρά του, ο Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος κήρυξε την επίσημη έναρξη των Αγώνων της 28ης Ολυμπιάδας της Σύγχρονης Εποχής και ήχησαν καμπάνες.
Πώς άναψε ο βωμός στους Ολυμπιακούς Αγώνες 2004
Τρεις δακτύλιοι προέκυψαν από το κέντρο του Σταδίου που προσομοίαζαν μια υδρόγειο σφαίρα. Στην υδρόγειο σφαίρα και στις οθόνες LED προβλήθηκαν προβολές περιστεριών ως σύμβολο της ειρήνης. Στη συνέχεια, ηθοποιοί άρχισαν να σηκώνονται από το πλήθος και να τρέχουν προς την υδρόγειο σφαίρα, κρατώντας λαμπερές ράβδους που προσομοίαζαν στην ολυμπιακή δάδα. Μάλιστα, στην υδρόγειο σφαίρα προβάλλονταν τα ονόματα των πόλεων που επισκέφθηκε η Ολυμπιακή Λαμπαδηδρομία και το τμήμα αυτό ολοκληρώθηκε με όλους τους λαμπαδηδρόμους που αιωρούνταν στον αέρα και συναντήθηκαν στην υδρόγειο σφαίρα. Μετά, τα φώτα χαμήλωσαν και ο ήχος του καρδιακού παλμού, συνοδευόμενος από επευφημίες και χειροκροτήματα, πλαισίωσε την άφιξη της δάδας στο Ολυμπιακό Στάδιο.
Πηγή φωτογραφίας: AP | Mark Humphrey
Ο λαμπαδηδρόμος Νίκος Γκάλης, που θεωρείται ο μεγαλύτερος Έλληνας καλαθοσφαιριστής όλων των εποχών, μπήκε πρώτος στο Στάδιο. Η δάδα πέρασε, με διαδοχική σειρά, στον θρύλο του ελληνικού ποδοσφαίρου Μίμη Δομάζο, στην Ολυμπιονίκη του 1992 στα εμπόδια Βούλα Πατουλίδου, στον Ολυμπιονίκη της άρσης βαρών του 1996 Κάκι Καχιασβίλι, καθώς και στον Ολυμπιονίκη της γυμναστικής του 1996 Ιωάννη Μελισσανίδη.
Εν συνεχεία, η δάδα πέρασε τελικά στον Ολυμπιονίκη της ιστιοπλοΐας του 1996, Νίκο Κακλαμανάκη, ο οποίος άναψε μια γιγαντιαία κωνική στήλη που έμοιαζε με την ολυμπιακή δάδα – και όχι έναν βωμό όπως συνηθίζεται – για να καίει κατά τη διάρκεια των Θερινών Ολυμπιακών Αγώνων του 2004. Καθώς ο Νίκος Κακλαμανάκης ανέβαινε τα σκαλιά για να ανάψει τον βωμό, εκείνος έμοιαζε να υποκλίνεται μπροστά του, συμβολίζοντας ότι παρά την πρόοδο της τεχνολογίας, αυτή εξακολουθεί να είναι δημιούργημα και εργαλείο της ανθρωπότητας και ότι προορίζεται να εξυπηρετεί τις ανάγκες της. Η τελετή έναρξης ολοκληρώθηκε με μια εκπληκτική επίδειξη πυροτεχνημάτων που έκοβε την ανάσα.
Η τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων 2024 στην Αθήνα
{https://youtu.be/YYvnvr8Cpzo}
