Σοβαρή έλλειψη πτωμάτων αντιμετωπίζουν οι ιατρικές σχολές στην Κένυα, με τους φοιτητές να αδυνατούν να εξασκηθούν στο μάθημα της ανατομίας.
Με το νυστέρι στο χέρι, ο Carl Mwangi, πρωτοετής φοιτητής ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Ναϊρόμπι, κόβει τον εγκεφαλικό ιστό.
«Για να καταλάβεις πού βρίσκονται τα αγγεία, πρέπει να σκάψεις πιο βαθιά», λέει, ενθουσιασμένος στην Guardian ενώ ανατέμνει έναν ανθρώπινο εγκέφαλο για πρώτη φορά.
Μόνο οι μεταπτυχιακοί φοιτητές και όσοι ειδικεύονται στην ανατομία μπορούν να αποκτήσουν πρακτική εμπειρία καθώς η παλαιότερη ιατρική σχολή της Κένυας αντιμετωπίζει έλλειψη πτωμάτων.
Μέχρι πρόσφατα, οι φοιτητές ιατρικής περνούσαν τουλάχιστον 250 ώρες στο μάθημα ανατομίας κατά το πρώτο έτος. Ωστόσο, τώρα λόγω της έλλειψης καλούνται να ασκηθούν σε ήδη κομμένα μέλη ανθρωπίνου σώματος, ενώ ένα σώμα αντιστοιχεί σε 12 φοιτητές.
«Η έκθεση των προπτυχιακών στις ανατομίες έχει μειωθεί δραστικά», λέει ο Musa Misiani, καθηγητής ανατομίας στο πανεπιστήμιο, ο οποίος ανησυχεί πώς αυτό θα επηρεάσει τη μελλοντική διδασκαλία.
Τα υψηλά ποσοστά εγγραφών στις ιατρικές σχολές της Κένυας έχουν καταστήσει την ανάγκη για πτώματα επιτακτική. Αυτά προέρχονται κυρίως από νεκροτομεία, τα οποία μπορούν να δοθούν εάν δεν έχουν διεκδικηθεί μετά από 21 ημέρες.
Το πανεπιστήμιο του Ναϊρόμπι έχει πρόγραμμα δωρεάς σώματος, αλλά έχει λάβει μόνο δύο έως τρία ετησίως τα τελευταία πέντε χρόνια. Η συνειδητοποίηση του προγράμματος είναι χαμηλή, ακόμη και στους φοιτητές ιατρικής.
Η συναίσθηση του προγράμματος είναι ιδιαίτερα χαμηλή στην κοινωνία ακόμη και ανάμεσα στους φοιτητές της σχολής.
«Πρέπει να ενημερώσουμε τους ανθρώπους μας για τη σημασία της δωρεάς σώματος. Προσπαθούμε να είμαστε καινοτόμοι, αλλά αν εξαντληθούμε από αυτούς τους πόρους για εκπαίδευση, και ένας από τους βασικούς πόρους είναι τα πτώματα, προβλέπω πτώση των προτύπων εκπαίδευσης στην ιατρική σχολή» τονίζει ο καθηγητής Moses Obimbo, επικεφαλής του τμήματος ανθρώπινης ανατομίας.
Το πρόβλημα αυτό δεν αποτελεί νέα πρόκληση για την ιατρική σχολή του Ναϊρόμπι. Όταν άνοιξε για πρώτη φορά το 1967, ο ιδρυτής Joseph Mungai έπρεπε να προμηθευτεί πτώματα από μια ιατρική σχολή στη γειτονική Ουγκάντα. Αλλά η κατάσταση είναι τώρα σοβαρή και μιλά για ένα ευρύτερο ζήτημα σχετικά με τη στάση στην Κένυα ως προς τη δωρεά σωμάτων και οργάνων στην επιστήμη.
Μια μελέτη του 2016 σε φοιτητές του πανεπιστημίου έδειξε ότι ενώ οι ειδικευόμενοι χειρουργοί και οι φοιτητές ιατρικής θα συνιστούσαν στους ανθρώπους να δωρίσουν το σώμα τους στην επιστήμη, σχεδόν το 50% αυτών δεν ήταν διατεθειμένο να το κάνουν, επικαλούμενοι πολιτιστικούς και θρησκευτικούς λόγους.
Μερικοί φοβόντουσαν ότι τα σώματά τους θα ακρωτηριαστούν υπερβολικά ή θα τυγχάνουν κακού χειρισμού.
Οι ταφές
Για να ενθαρρύνει περισσότερες δωρεές λαμβάνοντας υπόψη τις ευαισθησίες των ανθρώπων, το πανεπιστήμιο έχει αρχίσει να πραγματοποιεί ταφές για πτώματα μετά τη χρήση τους. Πέρυσι έκανε το πρώτο της μνημόσυνο για δότες σώματος.
Οι νεκροθάφτες λένε ότι οι ιατρικές σχολές θα μπορούσαν να κάνουν περισσότερα για να προμηθεύονται πρώματα. Θα μπορούσε να γίνει μια πιο επίσημη συμφωνία μεταξύ νεκροτομείων και ιατρικών σχολών. Περίπου 100 πτώματα από το νοσοκομείο Mbagathi στο Ναϊρόμπι θάφτηκαν πέρυσι, αλλά θα μπορούσαν να είχαν χρησιμοποιηθεί για έρευνα.
«Ως χώρα δεν έχουμε κουλτούρα δωρεών»
Ο 46χρονος Philip Ogola, πρώην ανθρωπιστής από το Ναϊρόμπι, θέλει να δωρίσει το σώμα ή τα όργανά του στην επιστήμη.
«Βλέπεις ανθρώπους να κάνουν έκκληση για αίμα, μυελό των οστών, μάτια», λέει, αλλά παρόλο που η ανάγκη είναι τρομερή, συχνά δεν υπάρχει ανταπόκριση στις δημόσιες εκκλήσεις, εκτός από εκείνες που γίνονται από εξέχοντες ανθρώπους.
«Με έκανε να αναρωτηθώ: γιατί οι άνθρωποι κάνουν δωρεές μόνο όταν υπάρχει καταστροφή; Ως χώρα, δεν έχουμε κουλτούρα δωρεών» καταλήγει.
