Τα τελευταία χρόνια, ένας πραγματικός «πυρετός χρυσού» έχει ξεκινήσει σε όλο τον κόσμο για να ενισχύσει τις αλυσίδες εφοδιασμού «στοιχείων σπάνιων γαιών» (ή πιο απλά σπάνιες γαίες) που διαδραματίζουν κομβικό ρόλο στις διαδικασίες παραγωγής καθαρής ενέργειας και άλλων τεχνολογικών εξαρτημάτων, από μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων και ηλιακούς συλλέκτες έως smartphone.
Ενώ τα 17 στοιχεία του περιοδικού πίνακα που είναι γνωστά ως «σπάνιες γαίες» αποτελούν αντικείμενο πολλών διαπραγματεύσεων και ανησυχητικών κερδοσκοπικών παιχνιδιών στην αγορά, το «σπάνια» είναι λίγο εσφαλμένη ονομασία. Τα περισσότερα από αυτά τα στοιχεία είναι στην πραγματικότητα αρκετά άφθονα στη φύση, αν και η υποδομή εξόρυξης και επεξεργασίας γύρω από τη χρήση τους έχει, σε ορισμένες περιπτώσεις, υστερήσει σε σχέση με τη ζήτηση, καθώς νέοι τομείς παραγωγής καθαρής ενέργειας εμφανίζονται στην αγορά.
Το «κόλπο» του Πεκίνου: Εξαγορές αποθεμάτων εκτός Κίνας
Η Κίνα, ειδικότερα, εξαγοράζει αποθέματα σπάνιων γαιών και συμβόλαια σε αναδυόμενες αγορές εδώ και χρόνια και τώρα έχει μια σταθερή δύναμη στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού.
Το Πεκίνο είναι υπεύθυνο συνολικά για το 70% της εξόρυξης μεταλλευμάτων σπάνιων γαιών σε όλο τον κόσμο και το 90% της επεξεργασίας μεταλλευμάτων σπάνιων γαιών, σύμφωνα με έκθεση του Ιουνίου 2023 από το Ινστιτούτο Ενεργειακών Μελετών της Οξφόρδης.
Επιπλέον, η Κίνα παραμένει ο μόνος μεγάλης κλίμακας παραγωγός βαρέων μεταλλευμάτων σπάνιων γαιών στον πλανήτη, όχι επειδή η ίδια η Κίνα φιλοξενεί τέτοια πλούσια κοιτάσματα, αλλά μάλλον χάρη σε «δεκαετίες κρατικών επενδύσεων, ελέγχους εξαγωγών, φθηνό εργατικό δυναμικό και χαμηλά περιβαλλοντικά πρότυπα», υποστηρίζει το Ινστιτούτο της Οξφόρδης στην έκθεση σχετικά με την κυριαρχία της Κίανς στις σπάνιες γαίες και τις πολιτικές απαντήσεις.
Ωστόσο, η Κίνα έχει να αντιμετωοπίσει άλλο πρόβλημα, καθώς οι τιμές των στοιχείων σπάνιων γαιών έχουν σημειώσει σημαντική και παρατεταμένη πτώση το 2024 χάρη στη χαμηλότερη ζήτηση και αυτό που μετατρέπεται σε σημαντικό ζήτημα υπερπροσφοράς.
Αύξηση εξαγωγών αλλά μείωση τιμών στις σπάνιες γαίες
«Οι εξαγωγές σπάνιων γαιών από την Κίνα, τον κυρίαρχο παραγωγό, αυξήθηκαν κατά 7,5% σε ετήσια βάση τους πρώτους επτά μήνες του 2024», ανέφεραν αυτή την εβδομάδα οι Japan Times, «αλλά οι τιμές εξακολουθούσαν να μειώνονται κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου και κυμαίνονται κοντά στο χαμηλότερο επίπεδο. σε περισσότερα από τρία χρόνια».
Φέτος, οι τιμές για το οξείδιο του δυσπροσίου και το οξείδιο του τερβίου μειώθηκαν κατά 32% και 26%, αντίστοιχα, ενώ οι τιμές του οξειδίου του νεοδυμίου και του οξειδίου του πρασεοδυμίου μειώθηκαν περίπου κατά 15%, σύμφωνα με το oilprices.com
Οι τιμές για τις σπάνιες γαίες αυξήθηκαν για λίγο τον Ιούλιο με βάση την εικασία ότι η Κίνα θα έκανε κάποιες σημαντικές αγορές για να αποθηκεύσει αυτά τα κρίσιμα στοιχεία, αλλά τέτοια μαζική αγορά δεν έγινε ποτέ και οι τιμές υποχώρησαν γρήγορα σε χαμηλό τριετίας. Ως αποτέλεσμα, οι παραγωγοί σπάνιων γαιών έχουν πλέον τα δικά τους αποθέματα προσφοράς με την ελπίδα ότι οι τιμές θα ανακάμψουν βραχυπρόθεσμα ή μεσοπρόθεσμα, σύμφωνα με ανάλυση της Rystad Energy.
To πρόβλημα της υπερπροσφοράς
Το θέμα της υπερπροσφοράς κινεζικών προϊόντων και υλικών είναι μια ευρύτερη τάση που δεν έχει προκαλέσει αναστάτωση στην αγορά και ταλαιπωρία στη Δύση. «Με μια αποδυναμωμένη οικονομία, η Κίνα αναζητά φυσικά εξαγωγές», είπε ο Μπραντ Σέτσερ, μελετητής στο Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων, στη Wall Street Journal στα τέλη του περασμένου έτους. «Όμως οποιαδήποτε σημαντική επέκταση των κινεζικών εξαγωγών πέρα από τα τρέχοντα επίπεδα θα συντρίψει την παραγωγή αλλού».
Η Κίνα βρίσκεται ήδη υπό έρευνα για αθέμιτες εμπορικές πρακτικές που σχετίζονται με υπερπροσφορά στην αγορά και επιθετικές τιμές σε ορισμένες χώρες των οποίων οι αγορές έχουν πλημμυρίσει από μειωμένες κινεζικές εξαγωγές.
Πράγματι, οι συνεχιζόμενες κινεζικές εξαγωγές κατά τη διάρκεια της ύφεσης της αγοράς φαίνεται να αποτελούν μεγάλο μέρος του τρέχοντος αποπληθωρισμού των τιμών για τα στοιχεία σπάνιων γαιών. Κατά τους πρώτους επτά μήνες του τρέχοντος έτους, ενώ οι τιμές των σπάνιων γαιών βρίσκονταν σε σταθερή πτώση, οι εξαγωγές από την Κίνα ωστόσο αυξήθηκαν κατά 7,5% από έτος σε έτος.
Οι αναλυτές της αγοράς πιστεύουν ότι η ζήτηση σπάνιων γαιών -και επομένως οι τιμές των σπάνιων γαιών- θα ανακάμψει τελικά, αλλά δεν θα είναι μια άμεση διόρθωση. Δεν υπάρχει βραχυπρόθεσμος καταλύτης που θα λύσει το πρόβλημα της υπερπροσφοράς, αλλά η ζήτηση είναι πιθανό να αυξάνεται αργά και σταθερά σύμφωνα με τη μακροπρόθεσμη αύξηση της ζήτησης σε βασικούς τομείς ενεργειακής μετάβασης όπως τα ηλεκτρικά οχήματα, τα ηλιακά κύτταρα λεπτής μεμβράνης και οι ανεμογεννήτριες.
Πηγή: ΟΤ
