Η οικονομική κατάσταση έχει επιδεινωθεί τόσο πολύ στην Αίγυπτο, που πολλοί την παραλληλίζουν με εκείνη του Λιβάνου.
Αν και τα οικονομικά μεγέθη των δύο χωρών δεν είναι συγκρίσιμα, η πολυπληθέστερη χώρα του αραβικού κόσμου αντιμετωπίζει πράγματι σήμερα τεράστιες οικονομικές και κοινωνικές προκλήσεις.
Η αιγυπτιακή λίρα έχει χάσει τη μισή αξία της από τον περασμένο Μάρτιο.
Από τα μέσα Ιανουαρίου, δε υποτιμήθηκε επιπλέον 13% έναντι του δολαρίου ΗΠΑ, σε ιστορικό χαμηλό.
Το αποτέλεσμα είναι η εκτόξευση στα ύψη των τιμών τροφίμων και αγαθών σε μια χώρα όπου το 60% του πληθυσμού ζει πλέον κοντά στα όρια της φτώχειας.
Το ένα τρίτο των 109 εκατομμυρίων κατοίκων της Αιγύπτου αναγκάζεται να ζει με λιγότερο από ένα ευρώ την ημέρα. Πολλές οικογένειες δεν έχουν την… πολυτέλεια για παραπάνω από ένα γεύμα την ημέρα.
Τα νοικοκυριά παλεύουν καθημερινά με το τέρας του «πληθωρισμού», που επισήμως κυμαίνεται λίγο πάνω από το 21%.
Προβλέπεται ότι μπορεί να φτάσει ακόμη και το 25% μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2023. Κατά ορισμένους οικονομολόγους αγγίζει στην πραγματικότητα το 101%, εάν λάβει κανείς υπόψη την τεράστια παραοικονομία.
Το αποτέλεσμα είναι πολλά βασικά τρόφιμα να έχουν γίνει απλησίαστα, καθώς η τιμή τους έχει διπλασιαστεί, ενόσω οι ήδη χαμηλοί μισθοί εξαϋλώνονται.
«Αναζητάτε εναλλακτικές τροφές πλούσιες σε πρωτεΐνη, που θα ελαφρύνουν τον προϋπολογισμό σας;» έγραψε σε ανάρτηση στο Facebook το Εθνικό Ίδρυμα για τη Διατροφή, προτείνοντας στους πεινασμένους ως λύση την κατανάλωση φθηνότερων ειδών κρέατος, όπως πόδια κοτόπουλου ή βοοειδών.
Ακόμη όμως και σε αυτό το είδος η τιμή διπλασιάστηκε, φτάνοντας τις 20 αιγυπτιακές λίρες το κιλό (λίγο πάνω από 0,60 ευρώ).
Σε αυτό συνέτειναν και οι περιορισμοί που επέβαλε η κυβέρνηση του Καΐρου στις εισαγωγές, ελλείψει συναλλάγματος.
Για τον ίδιο λόγο, στις τράπεζες έχουν επιβληθεί capital controls.
Αντιμέτωπη δε με ένα «βουνό» χρέους, η χώρα κατέφυγε και πάλι στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Φαύλος κύκλος
Ο πρώην αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων, νυν πρόεδρος της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι έχει επανειλημμένα αποδώσει την οικτρή αυτή κατάσταση στην πανδημία της COVID-19 και στον πόλεμο στην Ουκρανία.
Όχι ότι οι λόγοι αυτοί δεν υφίστανται και με το παραπάνω. Δεν είναι ωστόσο οι μόνοι και, κατά ορισμένους δεν είναι καν οι βασικοί…
Η πανδημία παράγματι «γονάτισε» την τουριστική βιομηχανία της Αιγύπτου και «στράγγισε» τα συναλλαγματικά της αποθέματα, μαζί με τη φυγή κεφαλαίων.
Η δε ρωσική εισβολή στην Ουκρανία διέκοψε τις προμήθειες σιταριού στη χώρα -τον μεγαλύτερο εισαγωγέα παγκοσμίως- εκτινάσσοντας σε νέα ύψη το κόστος καυσίμων και τροφίμων και πυροδοτώντας ένα παγκόσμιο σπιράλ πληθωρισμού.
Όμως πέρα από τις εξωτερικές, υπάρχουν και οι εσωτερικές κρίσεις.
Στο φόντο της ευρέως καταγγελλόμενης παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ενός ιστορικού πολιτικών αναταραχών, στην Αίγυπτο καταγράφεται ενδημική διαφθορά και χρόνια κυβερνητική κακοδιαχείριση.
Την κατάσταση έχουν επιδεινώσει τα φαραωνικά έργα του αλ Σίσι -με πλέον εμβληματικό το χτίσιμο μιας νέας πρωτεύουσας στην έρημο- καθώς και η «λαβή» του ισχυρού στρατού στην εθνική οικονομία.
Το αποτέλεσμα είναι η χώρα να έχει παγιδευτεί σε έναν φαύλο κύκλο δανεισμού, που πολλοί αναλυτές χαρακτηρίζουν πλέον μη βιώσιμο.
Το χρέος της Αιγύπτου ανέρχεται στο 85,58% του ΑΕΠ. Μόνο για το τρέχον οικονομικό έτος, φτάνει μαζί με τις πληρωμές τόκων τα 155 δισεκατομμύρια δολάρια.
Ως εκ τούτου, για την εξυπηρέτησή του ξοδεύεται το ένα τρίτο των εθνικών εσόδων.
Το αρνητικό εμπορικό ισοζύγιο επιδεινώνει την κρίση. Καθώς τα συναλλαγματικά αποθέματα στερεύουν, εμπορεύματα αξίας έως 7,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων αναφέρεται ότι έχουν «κολλήσει» στα αιγυπτιακά λιμάνια.
Υπό αυτή την έννοια, το νέο δάνειο που ενέκρινε προ μηνός το ΔΝΤ, ύψους 3 δισεκατομμυρίων δολαρίων στο πλαίσιο ενός προγράμματος διάρκειας 46 μηνών, δίνει μια μικρή ανάσα.
Ωστόσο η πρώτη δόση των 347 εκατομμυρίων δολαρίων ξοδεύτηκε σχεδόν εξ ολοκλήρου και αυτή στην αποπληρωμή χρέους.
Πολύ μεγάλη για να αποτύχει;
Αυτή τη φορά ωστόσο οι όροι είναι αυστηροί.
Περιλαμβάνουν ένα ευέλικτο καθεστώς συναλλαγματικής ισοτιμίας. Ιδιωτικοποίηση κρατικών επιχειρήσεων.
«Ψαλίδι» σε δημόσιες επενδύσεις για μεγάλα κατασκευαστικά έργα. Στήριξη των ευάλωτων νοικοκυριών.
Πρωτίστως, δε, δραστικό περιορισμό του «αποτυπώματος» που έχει στην οικονομία ο στρατός: ο «πυλώνας» ουσιαστικά της εξουσίας του αλ Σίσι.
Πολλοί αναλυτές ήδη αμφισβητούν ότι θα τηρηθούν… ευλαβικά οι όροι, και δη ο τελευταίος.
Έχοντας πάντως εξασφαλίσει το «σωσίβιο» του ΔΝΤ, το Κάιρο προσμένει τώρα πρόσθετη χρηματοδότηση ύψους περίπου 14 δισεκατομμυρίων δολαρίων από διεθνείς και περιφερειακούς εταίρους.
Τα βλέμματα στρέφονται κυρίως στα πλούσια κράτη του Κόλπου, που δεν θα ήθελαν να δουν μια σημαντική περιφερειακή δύναμη όπως η Αίγυπτος να αποσταθεροποιείται.
Ούτε επιθυμούν επίσης να δουν τυχόν διάχυση μιας αναταραχής, που θα έθετε σε κίνδυνο τα δικά τους αυταρχικά καθεστώτα.
Τούτων λεχθέντων, οι αραβικές μοναρχίες έχουν ήδη δεσμευτεί για διατήρηση των καταθέσεων τους, ύψους 7,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων, στην αιγυπτιακή Κεντρική Τράπεζα και για στήριξη με επενδύσεις.
Αυτές ωστόσο «μεταφράζονται» πρωτίστως σε εξαγορές αιγυπτιακών εταιρειών, παρά απευθείας χρήμα στα «τρύπια» κρατικά ταμεία.
Όσο για τον μέσο Αιγύπτιο; Θα συνεχίσει να δίνει καθημερινή μάχη επιβίωσης, σε συνθήκες που γίνονται ολοένα και πιο αβέβαιες και σκληρές…
