Σε ένα οικονομικό περιβάλλον που επικρατεί αστάθεια και με τις γεωπολιτικές εξελίξεις να αποτελούν βαρόμετρο για την ανάπτυξη η παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα αναμένεται να διατηρήσει μέτρια δυναμική το 2025. Η έκθεση της EY-Parthenon, «2025 Global Economic Outlook», αναλύει την προοπτική της παγκόσμιας οικονομίας και εξετάζει τις έξι τάσεις που θα καθορίσουν την πορεία της, τους επόμενους μήνες.
Σύμφωνα με την ανάλυση η παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα αναμένεται να διατηρήσει σταθερή δυναμική το 2025, με τον ρυθμό ανάπτυξης του παγκόσμιου ΑΕΠ να παραμένει στα επίπεδα του προηγούμενου έτους, στο 3,1%. Το πραγματικό ΑΕΠ στις προηγμένες οικονομίες προβλέπεται να αυξηθεί κατά 1,8% το 2025, από 1,7% το 2024.
Παγκόσμια ανάπτυξη
Στις ΗΠΑ, η οικονομική δραστηριότητα αναμένεται να παραμείνει εύρωστη, υποστηριζόμενη από το σταθερό εισόδημα και την παραγωγικότητα. Στην Ευρώπη, η σταθερή αύξηση του εισοδήματος και η πτώση των επιτοκίων αναμένεται να οδηγήσουν σε ισχυρότερη αύξηση των καταναλωτικών δαπανών και σε μέτρια ανάκαμψη των επενδύσεων. Ο ρυθμός αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ στη ζώνη του ευρώ αναμένεται να επιταχυνθεί στο 1,3%, ξεπερνώντας το 1% για πρώτη φορά μετά από τρία χρόνια. Η αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ στην Ιαπωνία είναι πιθανό να ανακάμψει προς το 1,1% λόγω της σταδιακής επιτάχυνσης των πραγματικών μισθών και των καταναλωτικών δαπανών.
Οι αναδυόμενες αγορές αναμένεται να αναπτυχθούν με ρυθμό 4,1% το 2025. Η επιβράδυνση της αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ στην Κίνα στο 4,5% καθώς οι διαρθρωτικές προκλήσεις στον τομέα των ακινήτων και οι δημογραφικές προκλήσεις θα περιορίσουν την οικονομική δραστηριότητα παρά τη στήριξη της δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής.
Η Ινδία αναμένεται να παραμείνει ένα «φωτεινό» σημείο, με την αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ να αναμένεται στο 6,4%, λόγω των δημόσιων επενδύσεων και της ισχυρής εγχώριας ζήτησης. Η Λατινική Αμερική αναμένεται να δει μια ελαφρώς ισχυρότερη επέκταση, παρά την αξιοσημείωτη επιβράδυνση της ανάπτυξης στη Βραζιλία.
Οι αναδυόμενες αγορές αναμένεται να αναπτυχθούν με ρυθμό 4,1%
Πληθωριστικές πιέσεις
Ο παγκόσμιος πληθωρισμός αναμένεται να μειωθεί σταθερά, υποχωρώντας από 4,5% το 2024 σε 3,5% το 2025. Οι προηγμένες οικονομίες είναι πιθανό να θέσουν τον πληθωρισμό υπό έλεγχο ταχύτερα από τις αναδυόμενες οικονομίες. Ωστόσο, η βραχυπρόθεσμη πορεία προς τη σταθερότητα των τιμών ενδέχεται να εξακολουθεί να αντιμετωπίζει προκλήσεις με τον επίμονο πληθωρισμό σε υπηρεσίες και μισθούς σε διάφορα μέρη του κόσμου να προκαλούν αναταράξεις στην παγκόσμια νομισματική πολιτική. Οι κίνδυνοι για τις προοπτικές του παγκόσμιου πληθωρισμού θα κλίνουν προς τα πάνω με τις προοπτικές του αυξημένου προστατευτισμού, των γεωπολιτικών εντάσεων και των δημογραφικών περιορισμών να χτυπάνε «καμπανάκια».
Ο πληθωρισμός θα υποχωρήσει σταδιακά αλλά οι προκλήσεις θα παραμείνουν στο τραπέζι
Στις προηγμένες οικονομίες, η Fed (ΗΠΑ) πιθανότατα θα χαλαρώσει την πολιτική της σταδιακά σε σχέση με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), ενώ η Κεντρική Τράπεζα της Ιαπωνίας θα κάνει αυστηρότερη την πολιτική της.
Στις αναδυόμενες αγορές, ορισμένες οικονομίες, όπως η Βραζιλία, αντιμετωπίζουν πληθωριστικές πιέσεις. Η Κίνα θα συνεχίσει να χαλαρώνει την πολιτική της για να αποφύγει τον κίνδυνο επίμονου αποπληθωρισμού. Οι κεντρικοί τραπεζίτες στη Λατινική Αμερική και την Ασία θα επικεντρωθούν έντονα στις κινήσεις πολιτικής της Fed για να προλάβουν και να αμβλύνουν ενδεχόμενους συναλλαγματικούς κλυδωνισμούς.
«Αγκάθι» το δημόσιο χρέος
Το 2025, η δημοσιονομική πολιτική θα διαμορφωθεί από τις προκλήσεις της διαχείρισης του αυξημένου δημόσιου χρέους και των υψηλών επιτοκίων. Οι αυξανόμενες εκκλήσεις για αυξημένες κοινωνικές δαπάνες, μειώσεις φόρων και επιδοτήσεις, παράλληλα με τις μακροπρόθεσμες ανάγκες που σχετίζονται με την ενεργειακή μετάβαση, τις στρατιωτικές δαπάνες και τη δημογραφική γήρανση, επιβαρύνουν περαιτέρω τη δημοσιονομική διαχείριση, ιδίως σε πολιτικά ασταθείς περιοχές όπου οι άμεσες παραχωρήσεις συχνά επισκιάζουν τις μακροπρόθεσμες μεταρρυθμίσεις.
Οι σημαντικότερες αλλαγές που αναμένουμε το 2025
Το παγκόσμιο οικονομικό περιβάλλον είναι έτοιμο για σημαντικές αλλαγές το 2025, λόγω της εξελισσόμενης δυναμικής της αγοράς, των γεωπολιτικών ανακατατάξεων και των διαρθρωτικών μετασχηματισμών σε όλους τους κλάδους.
Στις αναδυόμενες αγορές, ορισμένες οικονομίες,θα εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν πληθωριστικές πιέσεις
1. ΗΠΑ: Ο παγκόσμιος ηγέτης της ανάπτυξης αλλά και αποσταθεροποιητικός παράγοντας
Η οικονομία των ΗΠΑ θα παραμείνει ο παγκόσμιος ηγέτης της ανάπτυξης το 2025 χάρη στη σταθερή αύξηση του εισοδήματος, την αύξηση της παραγωγικότητας, τη δημοσιονομική πολιτική που εφαρμόζει και τη χαλαρή νομισματική πολιτική με ηπιότερους όμως ρυθμούς ανάπτυξης (2,2%).
Οι ΗΠΑ θα αποτελέσουν επίσης σημαντικό παράγοντα διαταραχής της παγκόσμιας ανάπτυξης με τις αλλαγές στη ρυθμιστική, μεταναστευτική, εμπορική και φορολογική πολιτική να δρομολογούν ευκαιρίες και κινδύνους παγκοσμίως. Η σύνθεση, το χρονοδιάγραμμα και το μέγεθος των αλλαγών πολιτικής είναι ακόμη αβέβαιη, αλλά πιθανότατα θα έχει επίδραση στη δυναμική της οικονομίας και του πληθωρισμού και μετά το 2025.
Η εμπορική πολιτική, ειδικότερα, είναι πιθανό να επηρεάσει σημαντικά την παγκόσμια οικονομία στα τέλη του 2025 και το 2026 με δασμούς και άλλα προστατευτικά μέτρα που θα μπορούσαν να ωθήσουν την παγκόσμια οικονομία σε στασιμοπληθωρισμό (οικονομική στασιμότητα σε συνδυασμό με αυξημένο πληθωρισμό), αν εφαρμοστούν στο μέγιστο βαθμό.
Αντίθετα, οι φορολογικές ελαφρύνσεις και η ισχυρότερη εμπιστοσύνη του ιδιωτικού τομέα θα μπορούσαν να στηρίξουν την ενίσχυση των δαπανών και των επενδύσεων βραχυπρόθεσμα.
2. Εμπόριο και γεωπολιτική: Απορρόφηση κινδύνων σε ένα κατακερματισμένο πλανήτη
Οι κυβερνήσεις θα συνεχίσουν να συνδυάζουν τις προτεραιότητες της εθνικής ασφάλειας με τους στρατηγικούς στόχους ανταγωνιστικότητας, χρησιμοποιώντας τη βιομηχανική ισχύ και τον εμπορικό προστατευτισμό για να υποστηρίξουν τους στόχους τους. Ο κατακερματισμός του παγκόσμιου εμπορίου, που επιδεινώνεται από τις εντάσεις μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας θα συνεχίσουν να επαναπροσδιορίζουν τη δυναμική της αλυσίδας εφοδιασμού.
Σε αυτό το περιβάλλον, ο ρόλος των αναδυόμενων αγορών που διαθέτουν πλεονεκτικές θέσεις και συνάπτουν σημαντικές εμπορικές συμφωνίες θα αυξηθεί. Η Ινδία, η Σαουδική Αραβία, το Μεξικό, η Βραζιλία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και οι οικονομίες της Νοτιοανατολικής Ασίας θα επωφεληθούν από τη διατήρηση ή την ανάπτυξη ισχυρών εμπορικών και επενδυτικών σχέσεων σε όλα τα γεωπολιτικά μπλοκ.
Στην Ευρώπη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα κάνει επίσης όλο και μεγαλύτερη χρήση των εργαλείων «εμπορικής άμυνας», όπως η εφαρμογή δασμών και θα εντείνει τον έλεγχο των άμεσων ξένων επενδύσεων σε στρατηγικούς τομείς.
Στο μεταξύ, οι γεωπολιτικές εξελίξεις σε Ουκρανία, Μέση Ανατολή και Ταϊβάν θα εξακολουθούν να αποτελούν ανασταλτικό παράγοντα για τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού, δεδομένης της στρατηγικής τους σημασίας για την ενέργεια, την τεχνολογία και τους εμπορικούς δρόμους.
Φοβίζει τις αγορές ο εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ – Κίνας
3. Μεταβλητότητα των τιμών: Χαλάρωση των πληθωριστικών πιέσεων αλλά αστάθεια της προσφοράς
Ο πληθωρισμός θα συγκλίνει μόνο σταδιακά προς τους στόχους των κεντρικών τραπεζών σε όλες τις περιφέρειες, με τους ανοδικούς κινδύνους να προέρχονται από τις διαρθρωτικές αδυναμίες της προσφοράς, τις γεωπολιτικές εντάσεις και τις ευμετάβλητες τιμές των βασικών εμπορευμάτων.
Στις προηγμένες οικονομίες, όπου ο πληθωρισμός εκτινάχθηκε σε υψηλά επίπεδα πολλών δεκαετιών μετά την πανδημία, οι πιέσεις στις τιμές αναμένεται να μετριαστούν. Οι πιέσεις στο μισθολογικό κόστος, οι δυνητικοί δασμοί και η περιορισμένη καινοτομία που υπονομεύουν την παγκόσμια ανταγωνιστικότητα σε ορισμένους τομείς είναι πιθανό να συνεχιστούν σε όλες τις ευρωπαϊκές οικονομίες και το Ηνωμένο Βασίλειο. Στις ΗΠΑ, η τάση συγκράτησης του πληθωρισμού θα παραμείνει σε ισχύ έως τις αρχές του 2025, αν και στη συνέχεια θα μπορούσε να αλλάξει, καθώς η απορρύθμιση, οι πιθανοί περιορισμοί στη μετανάστευση και οι δασμοί θα οδηγήσουν σε νέα ώθηση του πληθωρισμού.
Η Κίνα θα αντιμετωπίσει μια διαφορετική μακροοικονομική πρόκληση: τον κίνδυνο αποπληθωρισμού λόγω των υποτονικών τάσεων στις καταναλωτικές δαπάνες, των επιφυλακτικών επιχειρηματικών επενδύσεων και της συνεχιζόμενης απομόχλευσης στον τομέα των ακινήτων. Οι αναδυόμενες αγορές θα παλέψουν με την πρόκληση της συγκράτησης του πληθωρισμού, αντιμετωπίζοντας παράλληλα τις εύθραυστες αλυσίδες εφοδιασμού, τις ευμετάβλητες τιμές των βασικών εμπορευμάτων και τις διακυμάνσεις των συναλλαγματικών ισοτιμιών.
4. Νομισματική πολιτική: Αναπροσαρμογή με προσοχή
Η γενική αποκλιμάκωση του πληθωρισμού θα συνεχίσει να ευνοεί την αναπροσαρμογή της νομισματικής πολιτικής βραχυπρόθεσμα. Αλλά ενώ οι κεντρικές τράπεζες θα βρουν πολλούς λόγους για να συνεχίσουν τον κύκλο χαλάρωσης της πολιτικής τους, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα προβούν σε αναπροσαρμογή με προσοχή, δεδομένων των κινδύνων από τη μεταβλητότητα του πληθωρισμού που συνδέεται με το εμπόριο, τους μισθούς, την ενέργεια και τις πιέσεις στο κόστος των τροφίμων.
Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ είναι πιθανό να προχωρήσει προσεκτικά στην πολιτική χαλάρωσης με τη μείωση του επιτοκίου.
Οι κεντρικές τράπεζες στον υπόλοιπο κόσμο αντιμετωπίζουν εξίσου σύνθετες προκλήσεις αναπροσαρμογής, αντανακλώντας διαφορετικές οικονομικές συνθήκες. Η ΕΚΤ αναμένεται να χαλαρώσει την πολιτική της ταχύτερα από ό,τι η Τράπεζα της Αγγλίας (BoE), λαμβάνοντας υπόψη τις ασθενέστερες προοπτικές ανάπτυξης και τις ελαφρώς χαμηλότερες προβλέψεις για τον πληθωρισμό στην ευρωζώνη λόγω της πιο περιορισμένης αύξησης των μισθών,
Αναδυόμενες αγορές
Οι κεντρικές τράπεζες του Καναδά, της Σουηδίας, της Ελβετίας και της Νέας Ζηλανδίας θα συνεχίσουν να ηγούνται της παγκόσμιας αναπροσαρμογής της πολιτικής, δεδομένων των χαμηλότερων προοπτικών για τον πληθωρισμό και των ηπιότερων συνθηκών στην αγορά εργασίας. Με κάποια καθυστέρηση η Κεντρική Τράπεζα της Αυστραλίας είναι πιθανό να ξεκινήσει τον κύκλο χαλάρωσης στις αρχές του 2025, δεδομένης της ήπιας αναπτυξιακής δυναμικής και της αποκλιμάκωσης του πληθωρισμού. Η Τράπεζα της Ιαπωνίας θα αποτελέσει την εξαίρεση μεταξύ των κεντρικών τραπεζών των ανεπτυγμένων αγορών με σταδιακή σύσφιξη και ομαλοποίηση της πολιτικής εν όψει του μέτριου πληθωρισμού των τιμών καταναλωτή και των μισθών μετά από δύο δεκαετίες αποπληθωρισμού,
Οι κεντρικές τράπεζες στις αναδυόμενες αγορές θα «περιηγηθούν» προσεκτικά στην πολύπλοκη αλληλεπίδραση των παγκόσμιων και εγχώριων πιέσεων, με έντονο ενδιαφέρον για τη στάση της νομισματικής πολιτικής της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, προκειμένου να μετριάσουν τη μεταβλητότητα των συναλλαγματικών ισοτιμιών και τις ανατροπές των κεφαλαιακών ροών.
Περαιτέρω μείωση των επιτοκίων το 2025.
5. Εργασία: Έλλειψη ταλέντων, παραγωγικότητα και τεχνητή νοημοσύνη
Το μέλλον των παγκόσμιων αγορών εργασίας θα διαμορφωθεί από την περίπλοκη αλληλεπίδραση των οικονομικών πιέσεων, των δημογραφικών μετατοπίσεων και των ραγδαίων τεχνολογικών εξελίξεων. Οι προηγμένες οικονομίες, που αντιμετωπίζουν αντιξοότητες και βραδύτερη αύξηση της απασχόλησης, έχουν επωφεληθεί μέχρι στιγμής από την ανάκαμψη της προσφοράς εργασίας που τροφοδοτείται από τη μετανάστευση. Ωστόσο, η αυξανόμενηαντίθεση στη μετανάστευση απειλεί να επιδεινώσει την έλλειψη ταλέντων στις γηράσκουσες κοινωνίες, επιβαρύνοντας περαιτέρω τις ήδη εύθραυστες αγορές εργασίας. Επιπλέον, ορισμένες οικονομίες, όπως η Ευρώπη, αντιμετωπίζουν τη διπλή πρόκληση της υποτονικής αύξησης της παραγωγικότητας και της μειωμένης ανταγωνιστικότητας, που επιδεινώνεται από τις άκαμπτες αγορές εργασίας και τη βραδύτερη υιοθέτηση καινοτόμων τεχνολογιών,
Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και οι ηγέτες των επιχειρήσεων θα πρέπει να αντιμετωπίσουν αυτές τις προκλήσεις προωθώντας τη μεγαλύτερη συμμετοχή του εργατικού δυναμικού και επιταχύνοντας τις επενδύσεις στην αυτοματοποίηση και την τεχνητή νοημοσύνη για να αντισταθμίσουν τις δημογραφικές πιέσεις.
6. Δημοσιονομική πολιτική: Προκλήσεις και εξισορρόπηση
Η δημοσιονομική πολιτική το 2025 διαμορφώνεται σε ένα περιβάλλον υψηλού δημόσιου χρέους, αυξημένων επιτοκίων και ανταγωνιστικών πολιτικών και οικονομικών προτεραιοτήτων. Το παγκόσμιο δημόσιο χρέος προβλέπεται να παραμείνει στο 91% του ΑΕΠ, δημιουργώντας ένα περιβάλλον όπου οι κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν αυξανόμενο κόστος δανεισμού και μειωμένη δημοσιονομική ευελιξία. Το περιβάλλον υψηλών επιτοκίων επιτείνει την πρόκληση, καθώς η εξυπηρέτηση του χρέους απορροφά ολοένα και περισσότερο πόρους που διαφορετικά θα μπορούσαν να στηρίξουν επενδύσεις προσανατολισμένες στην ανάπτυξη. Οι αυξανόμενες πιέσεις για κοινωνικές δαπάνες, φοροελαφρύνσεις και επιδοτήσεις περιπλέκουν περαιτέρω τη δημοσιονομική διαχείριση, ιδίως σε πολιτικά ασταθείς περιοχές όπου ο βραχυπρόθεσμος κατευνασμός συχνά υπερισχύει των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.
Οι προηγμένες οικονομίες πρέπει να παλέψουν με την εξισορρόπηση της δημοσιονομικής εξυγίανσης απέναντι στις πιέσεις για μεγαλύτερες δαπάνες και μειώσεις φόρων, καθώς και στις αυξανόμενες ανάγκες δαπανών που σχετίζονται με την ενεργειακή μετάβαση, την άμυνα και τη δημογραφική γήρανση. Στις ΗΠΑ, οι πιθανές παρατάσεις των μέτρων φορολογικής ελάφρυνσης, όπως ο νόμος περί φορολογικών περικοπών και απασχόλησης του 2017, θα μπορούσαν να διευρύνουν το έλλειμμα, ενώ οι αυξανόμενες δαπάνες για τόκους, τα δικαιώματα και οι αμυντικές δαπάνες περιορίζουν περαιτέρω τις δημοσιονομικές επιλογές. Ομοίως, οι δημοσιονομικές προοπτικές της Ιαπωνίας επισκιάζονται από τη γήρανση του πληθυσμού που συνεχίζει να αυξάνει το κόστος της υγειονομικής περίθαλψης και των συντάξεων, απαιτώντας ολοένα και υψηλότερες δαπάνες, ακόμη και όταν η οικονομική ανάπτυξη παραμένει υποτονική.
Οι αναδυόμενες αγορές θα αντιμετωπίσουν εντονότερες δημοσιονομικές πιέσεις το 2025
Γαλλία και Γερμανία
Στην Ευρώπη, η δημοσιονομική πολιτική θα περιοριστεί ήπια, αν και οι δημοσιονομικές θέσεις θα αποκλίνουν μεταξύ των χωρών. Η Γαλλία θα εμφανίσει το υψηλότερο έλλειμμα εντός της ζώνης του ευρώ. Στη Γερμανία, το έλλειμμα θα είναι πολύ χαμηλότερο, καθώς η πρόσφατη κυβερνητική κατάρρευση εμποδίζει οποιαδήποτε αύξηση των κρατικών δαπανών βραχυπρόθεσμα, παρόλο που η χαλαρότερη δημοσιονομική πολιτική και οι δημόσιες επενδύσεις σε υποδομές και την ενεργειακή μετάβαση είναι άκρως απαραίτητες για να βγει η οικονομία από τη στασιμότητα.
Οι αναδυόμενες αγορές θα αντιμετωπίσουν εντονότερες δημοσιονομικές πιέσεις το 2025, καθώς τα υψηλά παγκόσμια επιτόκια και το ισχυρό δολάριο ΗΠΑ ενισχύουν το κόστος του χρέους σε δολάρια, περιορίζοντας την ικανότητά τους για δημοσιονομική επέκταση.
Για να διαβάσετε την πλήρη ανάλυση του Global Economic Outlook, πατήστε εδώ.
