Δεν είναι δα και μυστικό: όλες οι μεγάλες δυνάμεις -από τις ΗΠΑ και την Κίνα, μέχρι τη Ρωσία και, σε μικρότερο βαθμό, την Ευρώπη- ανταγωνίζονται εδώ και χρόνια για να εξασφαλίσουν σπάνιες γαίες.
Λόγω της ευρείας χρήσης τους σε προϊόντα υψηλής τεχνολογίας -από τα κινητά και τους υπολογιστές, μέχρι την αμυντική βιομηχανία- και του κομβικού ρόλου τους στην πράσινη μετάβαση -από τις μπαταρίες ηλεκτροκίνησης, μέχρι τους λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης, τα φωτοβολταϊκά και τις τουρμπίνες των ανεμογεννητριών- η ζήτηση αυξάνεται ραγδαία.
Όμως τα αποθέματα σε σπάνιες γαίες δεν βρίσκονται παντού.
Ως εκ τούτου, ο έλεγχος και η διαχείρισή τους αναδεικνύονται κομβικοί παράγοντες στην τεχνολογική εξέλιξη, στην ενεργειακή ασφάλεια και στην επικράτηση στον κλιμακούμενο γεωπολιτικό ανταγωνισμό.
Ως έχουν σήμερα τα δεδομένα, η Κίνα έχει την πρωτοκαθεδρία.
Κρατά τα «ηνία» στην παγκόσμια παραγωγή και στις αλυσίδες εφοδιασμού των κρίσιμων αυτών μετάλλων.
Όμως, με την επάνοδό του στον Λευκό Οίκο, ο Ντόναλντ Τραμπ θέλει να αλλάξει άρδην τα δεδομένα.
Η εποχή Τραμπ 2.0 και ο άκρατος αναθεωρητισμός της σκιαγραφούν μια νέα πραγματικότητα, με βάση το νόμο του ισχυρού, χωρίς όρια και κανόνες.
Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονται, εξάλλου, και οι ωμοί εκβιασμοί του για προσάρτηση της Γροιλανδίας -απειλώντας ακόμη και με τη χρήση στρατιωτικής βίας κατά της νατοϊκής συμμάχου Δανίας- αλλά και οι αξιώσεις του, με όρους επιχειρηματικής συναλλαγής, απέναντι στην εμπόλεμη, εδώ και τρία χρόνια αμυνόμενη απέναντι στη ρωσική εισβολή Ουκρανία.
Οι ουκρανικές σπάνιες γαίες ως «ενέχυρο» στις ΗΠΑ
«Λέμε στην Ουκρανία ότι διαθέτει πολύ πολύτιμες σπάνιες γαίες», ενώ «τους δίνουμε λεφτά με τον κουβά. Τους δίνουμε εξοπλισμό», δήλωσε τις προάλλες ο Αμερικανός πρόεδρος από το Οβάλ Γραφείο.
Συνεπώς, προσέθεσε, «προσπαθούμε να βρούμε μια συμφωνία με την Ουκρανία, βάσει της οποίας αυτοί θα μπορούσαν να προσφέρουν ως εγγύηση τις σπάνιες γαίες τους και άλλα, με αντάλλαγμα όσα τους δίνουμε».
Όλα αυτά, ο Ντόναλντ Τραμπ τα έλεγε ενώ μόλις είχε υπογράψει τον διορισμό του Κιθ Κέλογκς ως ειδικού απεσταλμένου του για τη Ρωσία και την Ουκρανία, σε έναν πόλεμο που κοντεύει πια τα τρία χρόνια.
Αν και υποσχόταν προεκλογικά ότι θα τον τερμάτιζε «μέσα σε 24 ώρες», αυτό de facto πλέον δεν ισχύει.
Αλλά οι αξιώσεις Τραμπ για τον ορυκτό πλούτο στα ουκρανικά εδάφη -σε γραφίτη, λίθιο, τιτάνιο, μαγγάνιο, βηρύλλιο, ουράνιο, νικέλιο κ.α.- δεν γίνονται στο κενό.
Τα έχει ήδη προσφέρει, δε, στο «πιάτο» ο ίδιος ο Ουκρανός πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
Στο λεγόμενο «σχέδιο νίκης» που παρουσίασε στη Δύση, πρόσφερε στους συμμάχους μια ειδική συμφωνία για την κοινή προστασία και επένδυση στους φυσικούς πόρους και τα κρίσιμα μέταλλα της Ουκρανίας, αξίας τρισεκατομμυρίων δολαρίων.
Τσιγκλίζοντας κυρίως το επιχειρηματικό ένστικτο του Τραμπ και μοχλεύοντας τους φόβους ότι οι σπάνιες γαίες του θα μπορούσαν να καταλήξουν στα χέρια της Μόσχας- και, μέσω αυτής, στην Κίνα- το Κίεβο τις βάζει ουσιαστικά «ενέχυρο» για τη συνέχιση της δυτικής στήριξης στην απώθηση των ρωσικών δυνάμεων και στην ανάκτηση των κατεχόμενων εδαφών.
Τα μεγαλύτερα κοιτάσματα, εξάλλου, είναι στην ανατολική και νότια Ουκρανία, σε περιοχές που είτε είναι ήδη υπό ρωσική κατοχή, είτε τα εποφθαλμιά η Μόσχα.
Παρά, δε, τη ζέση του Ζελένσκι να κλείσει συμφωνία με τις ΗΠΑ, ο Τραμπ πιθανόν να έχει στο «μάτι» κοιτάσματα, που βρίσκονται πιο μακριά από το μέτωπο, νότια του Κιέβου και δυτικά, προς το Ζιντόμιρ.
Οι θησαυροί της Γροιλανδίας
Η περίπτωση της Γροιλανδίας – το μεγαλύτερο νησί της Γης, αυτόνομη περιοχή, πλην συνιστώσα του Βασιλείου της Δανίας- είναι ιδιάζουσα στο «κάδρο» του τραμπικού νεο-ιμπεριλαμισμού.
Προφανώς παίζει σημαίνοντα ρόλο η στρατηγική γεωγραφική θέση της, κοντά στην Αρκτική και των νέων εμπορικών οδών που ανοίγονται, ένεκα της κλιματικής κρίσης.
Όμως ο ανταγωνισμός με τον άξονα Μόσχας-Πεκίνου είναι η μια παράμετρος. Η δεύτερη είναι τα πλούσια σε σπάνια μεταλλεύματα υπεδάφη της νήσου, που γίνονται όλο και πιο αξιοποιήσιμα με το λιώσιμο των πάγων.
Σύμφωνα με έρευνα που διεξήγαγε η Γεωλογική Υπηρεσία Δανίας- Γροιλανδίας (GEUS), στα εδάφη της αυτόνομης νήσου πιθανόν συσσωρεύονται σπάνιες γαίες σε ποσότητες αρκετές για να καλύψουν το 25% της παγκόσμιας ζήτησης για μισό αιώνα.
Λόγω της κάλυψης των πάγων, αυτό είναι κάτι που μένει να επαληθευτεί ή να διαψευσθεί.
Θεωρητικά, οι ποσότητες θα μπορούσε να είναι πολύ λιγότερες.
Θα μπορούσε επίσης να ισχύει το ακριβώς αντίθετο.
Κανείς δεν αποκλείει το ενδεχόμενο να είναι κατά πολύ μεγαλύτερες από τις σημερινές εκτιμήσεις.
Σε κάθε περίπτωση, ο δρόμος για την εκμετάλλευση του εδάφους της Γροιλανδίας έχει ανοίξει και, μαζί με αυτόν, η «όρεξη» των μεγάλων δυνάμεων.
Κυρίως δε του Ντόναλντ Τραμπ, που εποφθαλμιά την κυριαρχία του νησιού, ως πρόσθετο αντίβαρο έναντι της Κίνας.
Και… bonus το Κονγκό
Οι ΗΠΑ παρακολουθούν επίσης στενά τις τελευταίες εξελίξεις στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, στην Αφρική, επίσης με πλούσια σε πόρους -κυρίως σε κοβάλτιο- υπεδάφη.
Για τον έλεγχό τους, χύνεται σε βάθος χρόνων πολύ αίμα.
Οι αντάρτες M23 και ο στρατός της Ρουάντα έθεσαν μόλις προ ημερών υπό τον έλεγχό τους την πόλη Γκόμα στα ανατολικά.
Στα χέρια των ανταρτών έχει περάσει εν τω μεταξύ και το ορυχείο κολτάνου στη Ρουμπάγια: ένα πολύτιμο ορυκτό, με ευρεία χρήση.
Από την παραγωγή πυκνωτών, μέχρι την αεροδιαστημική βιομηχανία.
Η εξόρυξη στο εν λόγω ορυχείο καλύπτει σχεδόν το 20% της παγκόσμιας κατανάλωσης.
Εξασφαλίζει τεράστια έσοδα, αλλά και διαπραγματευτική ισχύ στις δυνάμεις των ανταρτών.
Σε προ ημερών έρευνα, ο ΟΗΕ αναφέρει ότι η M23 έχει δημιουργήσει μια παράλληλη διοίκηση για τη διαχείριση του εμπορίου του κολτάνου.
Το μετάλλευμα, αναφέρεται, εξάγεται μέσω των συνόρων της Ρουάντα και οι φόροι που εισπράττονται καταλήγουν εξ ολοκλήρου στις τσέπες των ανταρτών.
Οι ΗΠΑ κάλεσαν το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ να εξετάσει μέτρα για να σταματήσει η προέλαση των στρατευμάτων της Ρουάντα και των δυνάμεων της M23, που επικεντρώνεται σε περιοχές με ορυχεία χρυσού, κολτάνου, κασσίτερου, τανταλίου και άλλων κρίσιμων μετάλλων και σπάνιων γαιών.
Στο μεσοδιάστημα, οι φήμες οργιάζουν για έντονες πιέσεις στην ΕΕ να αναστείλει συμφωνία με τη Ρουάντα, που υπογράφηκε τον περασμένο Φεβρουάριο και χαιρετίστηκε από τις Βρυξέλλες ως κομβική στην εξασφάλιση εφοδιασμού σε κρίσιμα ορυκτά για την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση.
Τώρα, καταγγέλλεται ότι συμβάλει στην αιματοχυσία στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό.
