Σε ολόκληρη την Ευρώπη, η απώλεια ορισμένων κρίσιμων ρωσικών αγωγών φυσικού αερίου απειλεί να αυξήσει τους λογαριασμούς για τα νοικοκυριά και τη βιομηχανία, καθώς προσπαθούν να ανακάμψουν από τη χειρότερη κρίση κόστους ζωής των τελευταίων δεκαετιών.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποβάθμισε τον αντίκτυπο από τη σημερινή (01/01/2025) διακοπή των εξαγωγών ρωσικού αερίου προς την Ευρώπη μέσω της Ουκρανίας, υπογραμμίζοντας πως αναμενόταν και ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι προετοιμασμένη για αυτήν.
Ωστόσο τα πρώτα προβλήματα στην Γηραιά Ήπειρο είναι ήδη γεγονός. Στην Υπερδνειστερία, η κεντρική θέρμανση και το ζεστό νερό απενεργοποιήθηκαν λόγω διακοπής της διαμετακόμισης ρωσικού φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας. Η Tiraspoloblenergo ανέφερε ότι εξαίρεση αποτελούν τα ιατρικά ιδρύματα και τα ιδρύματα κοινωνικής προστασίας με νοσηλεία για πολίτες. Το αέριο παραμένει διαθέσιμο σε πολυκατοικίες μόνο για μαγείρεμα.
Η ηλεκτρική ενέργεια είναι ακόμα διαθέσιμη – το κρατικό εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της Μολδαβίας που βρίσκεται στην Υπερδνειστερία έχει αποθέματα άνθρακα για τουλάχιστον 50 ημέρες.
Το ζήτημα μπορεί να επιλυθεί μόνο εάν η Υπερδνειστερία αρχίσει να αγοράζει φυσικό αέριο από την Ουκρανία ή τη Μολδαβία. Αλλά, πρώτον, αυτό θα είναι ακριβό και θα οδηγήσει σε αύξηση των τιμολογίων κοινής ωφέλειας. Δεύτερον, μπορεί να έχει γεωπολιτικές συνέπειες, αφού στην Υπερδνειστερία σε αυτή την περίπτωση η Ουκρανία ή η Μολδαβία θα έχουν ισχυρό μοχλό επιρροής.
Για τη Μολδαβία, η διακοπή της διαμετακόμισης ρωσικού φυσικού αερίου θα έχει επίσης προβλήματα, αν και σε μικρότερη κλίμακα – το Κισινάου δεν έχει αγοράσει φυσικό αέριο από την Gazprom για τις δικές του ανάγκες εδώ και αρκετά χρόνια.
Ωστόσο, η Μολδαβία λάμβανε φθηνή ηλεκτρική ενέργεια από την Υπερδνειστερία, η οποία παρήχθη από ρωσικό αέριο. Τώρα αυτές οι προμήθειες έχουν σταματήσει.
Από την άποψη αυτή, στη Μολδαβία έχουν ήδη εισαχθεί μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας, τα οποία επηρέασαν επιχειρήσεις με υψηλή κατανάλωση ενέργειας, φωτισμό δρόμων, φωτισμό καταστημάτων και άλλων εμπορικών χώρων, καθώς και τη λειτουργία ανελκυστήρων και κυλιόμενων σκαλοπατιών. Τα δημόσια και εμπορικά κτίρια πρέπει να μειώσουν τον εσωτερικό φωτισμό κατά τουλάχιστον 30% από την 1η Ιανουαρίου όπου είναι τεχνικά εφικτό.
Έγινε υποχρεωτική η πλήρης απενεργοποίηση των φώτων σε δωμάτια που δεν εμπλέκονται στη διαδικασία εργασίας. Οι κυλιόμενες σκάλες σε αυτά τα κτίρια θα λειτουργούν μόνο σε ώρες εκτός αιχμής.
Κατά τις μη εργάσιμες ώρες, προβλέπεται απενεργοποίηση παραθύρων, διακοσμητικού, αρχιτεκτονικού και διαφημιστικού φωτισμού, με εξαίρεση τις περιπτώσεις που η επιχείρηση συνεχίζει τις δραστηριότητές της. Σε κτίρια κατοικιών και άλλα κτίρια, συνιστάται η αποφυγή χρήσης ανελκυστήρων από τις 07:00 έως τις 11:00 και από τις 18:00 έως τις 23:00 λόγω πιθανότητας κολλήματος σε αυτούς κατά τη διάρκεια διακοπής ρεύματος.
Οι επιχειρήσεις με χρονοδιαγράμματα παραγωγής ενεργοβόρων καλούνται πλέον να εκτελούν εργασίες έντασης ενέργειας μόνο σε ώρες εκτός αιχμής (07:00 έως 11:00 και 18:00 έως 23:00) για να μειώσουν το φόρτο στα ηλεκτρικά δίκτυα.
Το χρονικό της υπόθεσης
Αναλυτικότερα, η Gazprom διέκοψε τις προμήθειες την Πρωτοχρονιά μετά τη λήξη της πενταετούς συμφωνίας διαμετακόμισης, επικαλούμενη την έλλειψη «τεχνικών και νομικών δυνατοτήτων» για τις αποστολές εν μέσω «επανειλημμένης και ρητής άρνησης της ουκρανικής πλευράς να παρατείνει αυτές τις συμφωνίες». Η διακοπή επιβεβαιώθηκε από το υπουργείο Ενέργειας της Ουκρανίας, το οποίο δήλωσε ότι οι ρωσικές ροές μέσω του εδάφους της σταμάτησαν από τις 7 π.μ. τοπική ώρα.
Αν και δεν υπάρχει κίνδυνος άμεσης έλλειψης στην Ευρώπη, σύμφωνα με το Bloomberg, η διακοπή μπορεί να καταστήσει πιο δύσκολη τη δημιουργία αποθεμάτων ενόψει της επόμενης περιόδου θέρμανσης. Τα αποθέματα της περιοχής έχουν συρρικνωθεί ραγδαία και είναι τώρα κάτω από το 75% γεμάτα.
Με τις ροές της Ρωσίας με αγωγούς προς την Ευρώπη να έχουν μειωθεί, ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν πιθανότατα θα διπλασιάσει τις προσπάθειές του να ενισχύσει τις μεταφορές υγροποιημένου φυσικού αερίου – που αποτελούσε επί μακρόν προσωπική του φιλοδοξία.
Παρά τις εκκλήσεις ορισμένων ευρωπαϊκών χωρών να απαγορεύσουν τις προμήθειες υγροποιημένου φυσικού αερίου από τη Μόσχα, η περιοχή αγοράζει ποσότητες ρεκόρ. Η περαιτέρω επέκταση του LNG της Ρωσίας αντιμετωπίζει ένα τείχος δυτικών κυρώσεων, αν και ο εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ μπορεί να επιδιώξει να αλλάξει τις κυρώσεις εν μέσω πιθανών προσπαθειών για τον τερματισμό του πολέμου.
«Γνωρίζαμε ότι η συμφωνία διαμετακόμισης δεν θα ανανεωνόταν», δήλωσε ο Jonathan Stern, διακεκριμένος ερευνητής στο Ινστιτούτο Ενεργειακών Μελετών της Οξφόρδης. «Το ερώτημα είναι αν κάποιος στην Ευρώπη – αλλά κυρίως οι Σλοβάκοι, οι οποίοι θα πληγούν περισσότερο από αυτό – θα καταφέρει να κάνει μια συμφωνία» για να συνεχίσει να λαμβάνει κάποιο φυσικό αέριο.
Εναλλακτικές διαδρομές
Η Ρωσία εξακολουθεί να προμηθεύει φυσικό αέριο σε χώρες όπως η Σερβία και η Ουγγαρία μέσω ενός άλλου αγωγού, του TurkStream, ο οποίος παρακάμπτει την Ουκρανία.Αλλά αυτή η σύνδεση δεν επαρκεί για να αντισταθμίσει πλήρως την απώλεια της διαδρομής από την Ουκρανία. Μια άλλη οδός, μέσω της Πολωνίας, έχει πλέον κλείσει. Ο αγωγός Nord Stream που συνδέει τη Γερμανία με τη Ρωσία υπέστη ζημιές από εκρήξεις το 2022, και η νεότερη σύνδεση Nord Stream 2 δεν έχει εγκριθεί ποτέ από το Βερολίνο.
Η Αυστρία ήταν επίσης πελάτης της Gazprom, αλλά η κύρια εταιρεία κοινής ωφέλειας της, η OMV AG, κατήγγειλε το μακροπρόθεσμο συμβόλαιο προμήθειας τον περασμένο μήνα, λέγοντας ότι η ρωσική εταιρεία δεν είχε προμηθεύσει αέριο από τα μέσα Νοεμβρίου.
