Φωτογραφία από cottonbro studio
Η προστασία των προσωπικών δεδομένων είναι κρίσιμη στη σύγχρονη εποχή, ιδιαίτερα τώρα που αναπτύσσονται νέες τεχνολογίες που αφορούν την καταγραφή και αξιοποίηση νευρωνικών δεδομένων.
Αυτά τα δεδομένα προέρχονται από συσκευές τεχνολογίας εγκεφάλου, οι οποίες υπόσχονται να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση του άγχους και της κατάθλιψης, στη βελτίωση του ύπνου ή ακόμη και στην παρακολούθηση της συγκέντρωσης των μαθητών. Ειδικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου και ζητούν αυστηρότερες προστασίες, ειδικά για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), ώστε να προστατευτούν οι πολίτες από την άναρχη συλλογή και εμπορία τέτοιων δεδομένων.
Τι είναι τα νευρωνικά δεδομένα;
Τα νευρωνικά δεδομένα είναι τα δεδομένα που καταγράφονται από τη δραστηριότητα του εγκεφάλου. Ο Ραφαέλ Γιούστε, Διευθυντής του Κέντρου Νευροτεχνολογίας στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, ορίζει τη νευροτεχνολογία ως κάθε τεχνολογία που καταγράφει ή τροποποιεί τη δραστηριότητα του νευρικού συστήματος. Οι περισσότεροι από τους τύπους αυτών των τεχνολογιών χρησιμοποιούνται σε νοσοκομεία, όπως οι ηλεκτροεγκεφαλογραφικές συσκευές (EEG) που μετρούν τη δραστηριότητα του εγκεφάλου.
Στην ΕΕ, οι ιατρικές συσκευές που συλλέγουν τέτοιου είδους δεδομένα υφίστανται αυστηρούς ελέγχους και αξιολογήσεις συμμόρφωσης, ώστε να διασφαλίζεται ότι πληρούν τις νομικές απαιτήσεις, ειδικά αν θεωρούνται “υψηλού κινδύνου”. Ωστόσο, τα καταναλωτικά προϊόντα που χρησιμοποιούν νευροτεχνολογία για μη ιατρικούς σκοπούς δεν καλύπτονται από τις ίδιες ρυθμίσεις και προστασίες, γεγονός που δημιουργεί κινδύνους για την ιδιωτικότητα των καταναλωτών.
Σύμφωνα με τον Γιούστε, η απουσία ισχυρών ρυθμίσεων για τις καταναλωτικές συσκευές που καταγράφουν εγκεφαλική δραστηριότητα καθιστά τα δεδομένα αυτά εμπορεύσιμα. Παρόλο που οι πληροφορίες αυτές θεωρούνται ιατρικής φύσης, μπορούν να πωληθούν ελεύθερα στην αγορά, θέτοντας ερωτήματα για την ασφάλεια και την προστασία τους. Έκθεση του Ιδρύματος Neurorights των ΗΠΑ έδειξε ότι πολλές εταιρείες που κατασκευάζουν νευροτεχνολογικές συσκευές μπορούν να κοινοποιήσουν τα δεδομένα των χρηστών σε τρίτους, χωρίς να είναι σαφές αν αυτά μπορούν να μεταπωληθούν.
Η δικηγόρος Λίντα Κλαρκ υποστηρίζει πως οι καταναλωτές συχνά δεν μπορούν να κατανοήσουν πλήρως τι δεδομένα καταγράφονται ή πώς θα χρησιμοποιηθούν, με αποτέλεσμα να μη δίνουν ουσιαστική ή ενημερωμένη συγκατάθεση. Οι ίδιες οι εταιρείες δεν γνωρίζουν ακριβώς πώς θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τα δεδομένα, προσθέτοντας έτσι στον προβληματισμό.
Η χρήση τεχνητής νοημοσύνης σε συνδυασμό με νευροτεχνολογικά δεδομένα δημιουργεί ανησυχίες για την προστασία της ιδιωτικής ζωής.
Η χρήση τεχνητής νοημοσύνης με δεδομένα από νευροτεχνολογικές συσκευές προκαλεί ανησυχίες για την ιδιωτικότητα. Μια έρευνα στην Αυστραλία ανέπτυξε ένα σύστημα που μπορεί να μεταφράσει τις σκέψεις σε κείμενο. Οι συμμετέχοντες φορούσαν μια συσκευή EEG που κατέγραφε τις σκέψεις τους, και η τεχνολογία DeWave τις μετέτρεπε σε λέξεις και προτάσεις. Αυτό δείχνει ότι τέτοιες τεχνολογίες ίσως στο μέλλον χρησιμοποιηθούν εμπορικά, αλλά φέρνει τον κίνδυνο τα προσωπικά δεδομένα, όπως σκέψεις και αναμνήσεις, να γίνουν διαθέσιμα σε τρίτους.
Η Ευρωπαϊκή Ρύθμιση για την Προστασία Δεδομένων (GDPR) προσφέρει κάποιες προστασίες, όπως το δικαίωμα πρόσβασης και διόρθωσης προσωπικών δεδομένων. Μια έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου επισημαίνει ότι χρειάζονται μέτρα για να περιοριστούν οι κίνδυνοι από τις νευροτεχνολογίες. Οι ειδικοί προτείνουν να μελετηθεί πώς τα δεδομένα αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν με την τεχνητή νοημοσύνη και να ενημερωθεί το κοινό για τα πιθανά οφέλη και τους κινδύνους αυτών των τεχνολογιών.
