Δεν είναι μόνο οι έρευνες των επίσημων ευρωπαϊκών ινστιτούτων για την εργασία που κατατάσσουν την Ελλάδα στις τελευταίες θέσεις της ΕΕ όσον αφορά τις εργασιακές συνθήκες.
Σε παρόμοια συμπεράσματα καταλήγουν ιδιωτικοί οργανισμοί, όπως η πολυεθνική εταιρεία Great Place to Work, που διαθέτει υπηρεσίες συμβουλευτικής, αξιολόγησης και πιστοποίησης εργασιακών χώρων ως «Ωραία Μέρη» για να δουλεύει κανείς.
Οι αξιολογήσεις και οι πιστοποιήσεις παρέχονται από έρευνες ικανοποίησης εργαζομένων και εξετάζουν μια σειρά κριτήρια για το εργασιακό περιβάλλον. Τα ερωτηματολόγια συμπληρώνονται ανώνυμα και σύμφωνα με την Great Place to Work βοηθάνε την ηγεσία κάθε επιχείρησης να κατανοήσει «πώς αξιολογούν εργαζόμενοί σας τις πρακτικές διοίκησης της εταιρείας σας και ποιες ενέργειες συνεισφέρουν καθοριστικά στη δημιουργία ενός εξαιρετικού περιβάλλοντος εργασίας».
Η Ελλάδα ειναι προτελευταία στην Ευρώπη σε εργασιακή ικανοποίηηση – πηγή: Great Place to Work
Έρευνα εργατικού δυναμικού
Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι ακόμα και αν πρόκειται για ανώνυμα ερωτηματολόγια, και μόνο ότι ξέρεις πως θα τα δει και θα τα «ξεψαχνίσει» το αφεντικό σου, σε κάνει πιο «συγκρατημένο» στο να ασκήσεις κριτική, από ό,τι θα ήσουν για παράδειγμα αν μιλούσες σε έναν συνδικαλιστικό φορέα.
Όπως και να’χει πρόκειται για τη μεγαλύτερη διεθνώς αναγνωρισμένη εταιρεία πιστοποίησης εργασιακών χώρων, με παρουσία σε 170 χώρες και περισσότερα από 30 χρόνια εμπειρίας. Έχει ως πελάτες της 21.000 επιχειρήσεις σε όλο τον πλανήτη, που απασχολούν 20 εκατομμύρια εργαζόμενους.
Η φετινή ετήσια εργατικού δυναμικού «Εuropean Workforce Study 2025», που μόλις δημοσιεύθηκε, και έχει σκοπό να χαρτογραφήσει την ποιότητα του εργασιακού περιβάλλοντος σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Πραγματοποιήθηκε μέσω διαδικτύου, το καλοκαίρι του 2024, σε 19 ευρωπαϊκές χώρες (17 κράτη-μέλη της ΕΕ, τη Νορβηγία και τη Βρετανία), σε δείγμα σχεδόν 25.000 εργαζομένων. Από την Ελλάδα συμμετείχαν περίπου 1500 εργαζόμενοι.
Για τη σύνταξη της έρευνας ακολουθήθηκε η μεθοδολογία των ερωτηματολογίων της Great Place to Work, με 60 κριτήρια που αφορούν την εργασιακή κουλτούρα και την ηγεσία και 20 ερωτήματα για εξειδικευμένα θέματα, όπως οι πρακτικές ESG (Περιβάλλον-Κοινωνία-Διακυβέρνηση), η τεχνητή νοημοσύνη και η υβριδική εργασία.
Το «απόσταγμα» των συμπερασμάτων της έρευνας, σύμφωνα με τον επικεφαλής του πρότζεκτ Tron Kleivane, είναι ότι «αποκαλύπτει μια διχασμένη Ευρώπη με ένα τεράστιο αναξιοποίητο δυναμικό». Κάποια από τα θέματα που αναδεικνύονται για πρώτη φορά σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, σημειώνει ο ίδιος είναι η σχέση μεταξύ της κουλτούρας του εργασιακού χώρου και της παραγωγικότητας σε εθνικό επίπεδο και το πώς η ποιότητα της ηγεσίας καθορίζει την εργασιακή κουλτούρα.
Δανοί και Νορβηγοί είναι οι πιο ικανοποιημένοι εργαζόμενοι στην Ευρώπη. Έλληνες και Ιταλοί οι πιο δυσαρεστημένοι
Μια βαθιά διχασμένη Ευρώπη: Το χάσμα Βορά-Νότου είναι και εργασιακό
Το πρώτο συμπέρασμα του European Workforce Study είναι ότι υπάρχει μια τεράστια απόκλιση στον βαθμό ικανοποίησης του εργατικού δυναμικού, ανάμεσα στις ευρωπαϊκές χώρες. Ενώ οι εργαζόμενοι στις χώρες της Βόρειας Ευρώπης αναφέρουν υψηλά ποσοστά εργασιακής ικανοποίησης, στις περισσότερες χώρες του Νότου και στην Πολωνία η εργασιακή ικανοποίηση είναι σε χαμηλά επίπεδα.
Οι Έλληνες εργαζόμενοι είναι οι δεύτεροι πιο δυσαρεστημένοι στην Ευρώπη, σε ελάχιστη απόσταση από την Ιταλία. Μόλις το 44% (έναντι 43% των Ιταλών) θεωρεί «σε γενικές γραμμές ωραίο μέρος να εργάζεται κανείς» τον τωρινό τους εργοδότη.
Στον αντίποδα, οι εργαζόμενοι στη Δανία και τη Νορβηγία είναι μακράν οι πλέον ικανοποιημένοι από το εργασιακό τους περιβάλλον σε ποσοστό 75% και 73% αντίστοιχα.
Η πρώτη πεντάδα συμπληρώνεται από τη Σουηδία (68%), την Αυστρία και την Ελβετία (67%).
Πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο βρίσκονται η Φινλανδία (65%), και οι Γερμανία, Ολλανδία και Ισπανία (όλες με 64%). Η Ισπανία είναι η μόνη χώρα του ευρωπαϊκού νότου με σχετικά υψηλή βαθμολογία. Πιθανόν αυτό συνδέεται με τις γενναίες αυξήσεις στον κατώτατο μισθό, που ξεπερνάνε το 60%, από το 2018 που ανέλαβε την εξουσία ο σοσιαλδημοκράτης Πέδρο Σάντσεθ, και τη βοήθησαν να ξεκολλήσει από τον «μισθολογικό» πάτο.
Τη μεγαλύτερη εργασιακή ικανοποίηση αντλούν οι εργαζόμενοι σε κλάδους που απαιτούν δεξιότητες υψηλής ειδίκευσης: την τεχνολογία, τον χρηματοοικονομικό τομέα και τις επαγγελματικές-επιστημονικές ειδικότητες.
Οι λιγότερο ικανοποιημένοι όλων είναι οι εργαζόμενοι σε μεταφορές – logistics, το εμπόριο, τον δημόσιο τομέα και την υγεία. Σύμφωνα με την ανάλυση της έρευνας, η χαμηλή εργασιακή ικανοποίηση στον κλάδο της υγείας, παρά την υψηλή ειδίκευση του προσωπικού, οφείλεται στο ότι στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης η περίθαλψη ανήκει στον δημόσιο τομέα, που σε γενικές γραμμές η ικανοποίηση είναι χαμηλότερη.
H εργασιακή ικανοποίηση σχετίζεται με την παραγωγικότητα. Στην Ελλάδα πάσχουν και τα δύο
Αναξιοκρατία και έλλειψη αναγνώρισης
Σε γενικές γραμμές το εργατικό δυναμικό της ΕΕ νιώθει ότι δεν αναγνωρίζεται η αξία του. Μόλις το 36% νιώθει ότι η ανταμοιβή του είναι δίκαιη σε σχέση με τα κέρδη της επιχείρησης. Επίσης χαμηλά είναι τα ποσοστά όσων νιώθουν ότι οι προαγωγές πηγαίνουν σε όσους τις αξίζουν, ενώ λιγότεροι από τους μισούς (45%) πιστεύουν ότι οι μισθοί είναι αντίστοιχοι με τη δουλειά που βγάζει ο καθένας. Η πλειονότητα των εργαζομένων (51% ως 53%) νιώθουν ότι η διοίκηση δεν εκτιμά την έξτρα προσπάθεια που κάνουν, δεν δείχνει ενδιαφέρον στις ιδέες και τις προτάσεις τους και ότι δεν υπάρχουν ίσες ευκαιρίες για όλους.
Μια ενδιαφέρουσα αντιστοίχιση είναι ότι οι χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά εργασιακής ικανοποίησης έχουν και την υψηλότερη παραγωγικότητα, σε όρους ΑΕΠ ανά ώρα εραγσίας. Η Ελλάδα είναι μακράν στον πάτο και στα δύο.
H υβριδική εργασία είναι άπιαστο όνειρο για τους εργαζόμενους στην Ελλάδα
Οι αρνητικές πρωτιές της Ελλάδας
Οι Έλληνες εργαζόμενοι έχουν σε γενικές γραμμές κακή εικόνα για την αξιοπιστία της ηγεσίας της επιχείρησης στην οποία δουλεύουν.
Επίσης βρίσκονται στη χειρότερη θέση, από όλους τους συναδέλφους τους, στη δυνατότητα υβριδικής εργασίας. Ενώ στην Ολλανδία οι έξι στους δέκα μπορούν να εργάζονται και εξ αποστάσεως, στην Ελλάδα ούτε οι τρεις στους δέκα δεν έχουν αυτό το δικαίωμα. Οι μεγάλες διαφορές ανάμεσα στις χώρες οφείλονται τόσο στη διάρθρωση της οικονομικής δραστηριότητας, αλλά κυρίως στο αν υπάρχει κουλτούρα εργασιακής εμπιστοσύνης, σημειώνεται στην έρευνα.
Η αγορά εργασίας στην Ελλάδα, όπου ο ένας τους τρεις δουλεύει στην εστίαση και το εμπόριο, από τη φύση της δεν δίνει μεγάλες δυνατότητες ευελιξίας. Όμως ακόμα και σε επαγγέλματα που θα μπορούσαν οι εργαζόμενοι να δουλεύουν και από το σπίτι, μάλλον δεν τους επιτρέπεται.
Κι όμως, η έρευνα δείχνει ότι οι «υβριδικοί» εργαζόμενοι, που μπορούν κάποιες μέρες της εβδομάδας να εργάζονται από απόσταση, είναι οι πιο ικανοποιημένοι και έχουν τις λιγότερες πιθανότητες να φύγουν. Επίσης η υβριδική εργασία οδηγεί σε υψηλότερο βαθμό καινοτομίας, σε σχέση με όσους δουλεύουν μόνο στο γραφείο.
Αφεντικά – ψηλομύτηδες
Τα αφεντικά και οι προϊστάμενοι στην Ελλάδα είναι οι πιο απόμακροι και οι λιγότερο πιθανό να ασχοληθούν ενεργά με τους εργαζόμενους. Ενώ στις ανεπτυγμένες χώρες, σε Δανία, Σουηδία, Ολλανδία, Ελβετία, αλλά και στην Ισπανία, τα ανώτερα διευθυντικά στελέχη είναι πιο κοντά στον εργαζόμενο, στην Ελλαδίτσα μας το παίζουν «βαριά πεπόνια».
Παρ’ όλα αυτά οι ίδιοι οι διευθυντές έχουν εντελώς διαφορετική ιδέα για τον εαυτό τους, και νομίζουν ότι είναι δίπλα στο προσωπικό. Για την Ελλάδα η ψαλίδα ανάμεσα στο πώς βλέπουν τα αφεντικά τον εαυτό τους και πώς τους βλέπουν οι υπάλληλοι, είναι από τις μεγαλύτερες στην Ευρώπη.
Τοξικό περιβάλλον
Η Ελλάδα δεν τα καταφέρνει καλά ούτε στο θέμα της ψυχολογικής εργασιακής ασφάλειας. Μόλις οι τέσσερις στους δέκα εργαζόμενους (43%) θεωρούν ότι εργάζονται σε ένα υγιές περιβάλλον, από ψυχολογική και συναισθηματική άποψη. Στον αντίποδα, το 85% όσων εργάζονται σε επιχειρήσεις που είναι πιστοποιημένες ως «Εuropean Best Workplaces» νιώθουν ότι το εργασιακό τους περιβάλλον είναι υγιές. Οι επιχειρήσεις αυτές προέρχονται από τη λίστα του Fortune για τις 100 καλύτερες μεγάλες επιχειρήσεις άνω των 500 ατόμων και τις αντίστοιχες διακρίσεις για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις 50 ως 499 εργαζόμενων.
