Σε μια μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2016 σχετικά με το πώς οι προγονικές μας ανάγκες επηρεάζουν τα σύγχρονα συναισθήματά μας, οι ερευνητές αποκάλυψαν κάτι που θα εκπλήξει λίγους από τους εξαιρετικά ευφυείς. Ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι είναι πιο χαρούμενοι όταν περιτριγυρίζονται από φίλους, οι έξυπνοι άνθρωποι είναι πιο ευτυχισμένοι όταν είναι μόνοι τους.
Οι ερευνητές, Norman P. Li και Satoshi Kanazawa, του Singapore Management University της Σιγκαπούρης και του London School of Economics and Political Science, στο Ηνωμένο Βασίλειο, αντίστοιχα, διερεύνησαν τη «θεωρία της σαβάνας» της ευτυχίας.
Η θεωρία της σαβάνας – που ονομάζεται επίσης «υπόθεση της εξελικτικής κληρονομιάς» και «υπόθεση αναντιστοιχίας» – υποστηρίζει ότι αντιδρούμε στις περιστάσεις όπως θα έκαναν οι πρόγονοί μας, έχοντας εξελιχθεί ψυχολογικά με βάση τις ανάγκες των προγόνων μας την εποχή που η ανθρωπότητα ζούσε στη σαβάνα.
Η μελέτη ανέλυσε δεδομένα από συνεντεύξεις που διεξήχθησαν από την National Longitudinal Study of Adolescent Health σε 15.197 άτομα ηλικίας 18-28 ετών.
Οι ερευνητές αναζήτησαν μια συσχέτιση μεταξύ του τόπου διαμονής ενός ερωτώμενου – σε αγροτική ή αστική περιοχή – και της ικανοποίησης του/της από τη ζωή. Τους ενδιέφερε να αξιολογήσουν πώς η πυκνότητα του πληθυσμού και οι φιλίες επηρεάζουν την ευτυχία.
Η μελέτη διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι, γενικά, ήταν λιγότερο ευτυχισμένοι σε περιοχές με μεγαλύτερη πυκνότητα πληθυσμού. Οι συντάκτες της έκθεσης βλέπουν αυτό ως υποστήριξη για τη θεωρία της σαβάνας, επειδή φυσικά θα αισθανόμασταν ανήσυχοι σε μεγαλύτερες ομάδες εάν – όπως δείχνουν τα στοιχεία που αναφέρουν – ο εγκέφαλός μας εξελισσόταν για να λειτουργεί σε ομάδες περίπου 150 ατόμων:
Όταν μια ομάδα ανθρώπων υπερβαίνει τα 150-200 άτομα, θα τείνει να χωριστεί στα δύο προκειμένου να διευκολυνθεί μεγαλύτερη συνεργασία και αμοιβαιότητα μεταξύ των μελών της (Chagnon, 1979). Αναφέρουν ότι οι πιο έξυπνοι πρόγονοί μας μπορούσαν να προσαρμοστούν καλύτερα σε μεγαλύτερες ομάδες στη σαβάνα λόγω μεγαλύτερης στρατηγικής ευελιξίας και έμφυτης εφευρετικότητας, και έτσι οι απόγονοί τους αισθάνονται λιγότερο άγχος από τα αστικά περιβάλλοντα σήμερα.
Αν και φαίνεται αυτονόητο ότι οι καλές φιλίες αυξάνουν την ικανοποίηση από τη ζωή στους περισσότερους ανθρώπους, οι Li και Satoshi και Kanazawa σημειώνουν, παραδόξως, ότι γνωρίζουν μόνο μία μελέτη που εξέτασε τον λόγο για τον οποίο αυτό είναι αλήθεια και η οποία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι φιλίες ικανοποιούν ψυχολογικές ανάγκες όπως η συγγένεια, η ανάγκη του ανήκειν και μια διέξοδος για ανταλλαγή εμπειριών. Ωστόσο, ο λόγος που ένα άτομο έχει αυτές τις ανάγκες παραμένει ανεξήγητος.
Οι επιστήμονες βέβαια πιστεύουν ότι για την εξήγηση αυτών των αναγκών δεν χρειάζεται να κοιτάξουμε πέρα από τη σαβάνα. Λένε ότι οι φιλίες/συμμαχίες ήταν ζωτικής σημασίας για την επιβίωση, καθώς διευκόλυναν το ομαδικό κυνήγι και το μοίρασμα φαγητού, την αναπαραγωγή, ακόμη και την ομαδική ανατροφή των παιδιών.
Τα δεδομένα που ανέλυσαν υποστηρίζουν την υπόθεση ότι οι καλές φιλίες – και λίγες καλές είναι καλύτερες από πολλές που είναι πιο αδύναμες – αυξάνουν σημαντικά την ικανοποίηση από τη ζωή για τους περισσότερους ανθρώπους.
Σε ανθρώπους με υψηλή ευφυΐα, ωστόσο, το εύρημα αντιστρέφεται: οι έξυπνοι άνθρωποι νιώθουν πιο ευτυχισμένοι μόνοι από ό,τι όταν υπάρχουν άλλοι, ακόμα και καλοί φίλοι. Μια «υγιής» κοινωνική ζωή αφήνει στην πραγματικότητα τους εξαιρετικά έξυπνους ανθρώπους με λιγότερη ικανοποίηση από τη ζωή. Μήπως επειδή οι επιθυμίες τους είναι πιο προσανατολισμένες στο στόχο απ’ό,τι στην κοινωνικοποίηση και βλέπουν τους ανθρώπους περισσότερο ως απόσπαση προσοχής;
