Η εμπειρία του να βλέπεις τον εαυτό σου σε φωτογραφίες μπορεί να είναι απογοητευτική και συχνά επηρεάζει αρνητικά την αυτοπεποίθηση, ακόμη και αν η εμφάνιση μας είναι συνήθως ασήμαντο θέμα.
Κάποιοι άνθρωποι νιώθουν μια αίσθηση αποσύνδεσης όταν βλέπουν μια διαφορετική εκδοχή του εαυτού τους στην κάμερα. Τι κρύβεται όμως πίσω από αυτή τη διάσταση ανάμεσα στην εικόνα που έχουμε για εμάς και στην πραγματικότητα των φωτογραφιών μας;
Η αιτία εντοπίζεται σε ένα φαινόμενο γνωστό ως «φαινόμενο της απλής έκθεσης». Σύμφωνα με τον Δρ. Ματ Τζόνσον, νευροεπιστήμονα, «οι άνθρωποι τείνουν να προτιμούν ό,τι βλέπουν επανειλημμένα». Αυτό συμβαίνει επειδή συνηθίζουμε τον εαυτό μας κυρίως μέσα από καθρέφτες, όπου το πρόσωπό μας είναι αντιστραμμένο, και αυτή η “γνωστή” εικόνα παγιώνεται. Όταν, λοιπόν, βλέπουμε τον εαυτό μας σε φωτογραφία, η έλλειψη αυτής της συνηθισμένης αντανάκλασης μπορεί να δημιουργήσει αίσθηση αποξένωσης, όπως αν παρατηρούσαμε έναν άγνωστο.
Το πείραμα των ερευνητών στη δεκαετία του ’70 έδειξε ότι οι περισσότεροι προτιμούν την εικόνα καθρέφτη του εαυτού τους, ενώ οι φίλοι τους τείνουν να επιλέγουν την πραγματική τους εικόνα, εξοικειωμένοι με αυτήν στην καθημερινότητα.
Ο Τζόνσον επισημαίνει επίσης τον ρόλο της «μεροληψίας αυτοβελτίωσης», μιας ψυχολογικής τάσης που μας οδηγεί να βλέπουμε τους εαυτούς μας πιο ελκυστικούς από ό,τι ίσως είμαστε στην πραγματικότητα. Σε μελέτη του 2008, οι συμμετέχοντες έδειξαν προτίμηση σε βελτιωμένες εκδοχές των εαυτών τους. Αυτό εξηγεί γιατί, όταν βλέπουμε μια αληθινή εικόνα μας, μπορεί να νιώθουμε ότι απέχει από τον «όμορφο» εαυτό που φανταζόμαστε.
Μπορεί όμως αυτή η δυσφορία να αντιμετωπιστεί; Η ψυχοθεραπεύτρια και πρώην μοντέλο Έλοϊς Σκίνερ, προτείνει εξάσκηση στις πόζες, καθώς είναι μια δεξιότητα που μπορεί να βελτιωθεί. Επιπλέον, ο Τζόνσον σημειώνει ότι η συνεχής έκθεση στις «αληθινές» εικόνες μας μπορεί σταδιακά να μειώσει τη δυσφορία. Η ενσυναίσθηση προς τον εαυτό μας και η κατανόηση των εγγενών γνωστικών μας προκαταλήψεων μπορεί επίσης να ενισχύσει μια πιο ισορροπημένη αυτοαντίληψη.
