Η Black Friday, η ημέρα που πλέον συνδέεται με φρενήρεις αγορές και θεαματικές εκπτώσεις, έχει μια ιστορία που εκτείνεται πέρα από τις καταναλωτικές μας συνήθειες.
Από την οικονομική κρίση του 19ου αιώνα μέχρι την καθιέρωση της ως παγκόσμιου εμπορικού φαινομένου, η Black Friday έχει διανύσει μια διαδρομή γεμάτη ενδιαφέροντα γεγονότα.
Γράφει η Κατερίνα Ματέρη.
Ας δούμε πώς ξεκίνησε και πώς εξελίχθηκε.
Ο όρος “Black Friday” εμφανίστηκε για πρώτη φορά στα τέλη του 19ου αιώνα, αλλά με εντελώς διαφορετική έννοια. Στις 24 Σεπτεμβρίου 1869, η χρηματιστηριακή αγορά στις Ηνωμένες Πολιτείες κατέρρευσε, αποτέλεσμα μιας αποτυχημένης προσπάθειας δύο επενδυτών, των Jay Gould και James Fisk, να ελέγξουν την αγορά χρυσού. Η “Μαύρη Παρασκευή” αυτής της εποχής χαρακτηρίστηκε από οικονομικό πανικό και απώλειες για πολλούς επενδυτές.
Η Εξέλιξη της ορολογίας
Η χρήση της φράσης “Black Friday” με τη σύγχρονη έννοια άρχισε να διαμορφώνεται στα μέσα του 20ού αιώνα. Τη δεκαετία του 1950, η αστυνομία της Φιλαδέλφειας χρησιμοποίησε τον όρο για να περιγράψει το χάος που επικρατούσε στους δρόμους την επόμενη ημέρα της Ημέρας των Ευχαριστιών (Thanksgiving).
Εκατοντάδες χιλιάδες καταναλωτές κατέκλυζαν την πόλη για να κάνουν τα πρώτα τους χριστουγεννιάτικα ψώνια, ενώ ταυτόχρονα διεξάγονταν μεγάλες αθλητικές εκδηλώσεις. Η κίνηση και η υπερφόρτωση της πόλης έκαναν την ημέρα «μαύρη» για τους αστυνομικούς που έπρεπε να τη διαχειριστούν.
Τη δεκαετία του 1980, οι έμποροι άρχισαν να υιοθετούν τον όρο, προσδίδοντάς του πιο θετική χροιά. Εξήγησαν πως η “Μαύρη” Παρασκευή αναφερόταν στο πέρασμα από το “κόκκινο” (ζημιές) στο “μαύρο” (κέρδη) στους λογιστικούς ισολογισμούς τους, χάρη στον τεράστιο όγκο πωλήσεων που πραγματοποιούνταν την ημέρα εκείνη.
Αυτή η ερμηνεία καθιέρωσε τη Black Friday ως σύμβολο ευκαιριών και προσφορών, δημιουργώντας μια παράδοση που ενθάρρυνε τη μαζική κατανάλωση.
Η Εκτόξευση του φαινομένου
Στις δεκαετίες που ακολούθησαν, η Black Friday πέρασε τα σύνορα των Ηνωμένων Πολιτειών. Με την άνοδο του ηλεκτρονικού εμπορίου και των διεθνών εμπορικών αλυσίδων, η ημέρα έγινε παγκόσμια. Η εισαγωγή της Cyber Monday, της διαδικτυακής εκδοχής της Black Friday, διεύρυνε ακόμη περισσότερο το φαινόμενο, ενισχύοντας την καταναλωτική φρενίτιδα.
Σήμερα, η Black Friday δεν περιορίζεται καν σε μία μόνο ημέρα. Οι εκπτώσεις συχνά ξεκινούν εβδομάδες νωρίτερα, δημιουργώντας μια «εποχή Black Friday» που αποφέρει τεράστια κέρδη για τους εμπόρους.
Παρά την επιτυχία της, η Black Friday έχει δεχθεί κριτική για την προώθηση της υπερκατανάλωσης και για το περιβαλλοντικό αποτύπωμά της. Πολλοί οργανισμοί και κινήματα υποστηρίζουν πιο βιώσιμες αγοραστικές πρακτικές, όπως η υποστήριξη τοπικών επιχειρήσεων ή η συμμετοχή σε εκδηλώσεις όπως η Green Friday ή η Small Business Saturday.
Η Black Friday, από τις ταπεινές και χαοτικές της αρχές, έχει εξελιχθεί σε σύμβολο της σύγχρονης καταναλωτικής κουλτούρας. Παρά τις κριτικές, συνεχίζει να αποτελεί μία από τις πιο σημαντικές ημέρες για το λιανικό εμπόριο, με τη δυναμική της να παραμένει αμείωτη.
Ίσως, η Black Friday να είναι κάτι παραπάνω από μια μέρα εκπτώσεων – είναι μια υπενθύμιση της σχέσης μας με την κατανάλωση, τη συνείδηση και, φυσικά, τις προσφορές.
