Η ανάκαμψη στην Ευρώπη συνεχίζεται, αλλά παραμένει πολύ κάτω από το δυναμικό της ηπείρου. Υπάρχει αβεβαιότητα για την πορεία των τιμών, για οικονομικές πολιτικές που εφαρμόζονται αλλά και για τις γεωπολιτικές εντάσεις που συνεχώς εντείνονται. Απαιτείται δημοσιονομική πολιτική που θα ξαναχτίσει μαξιλάρια ασφαλείας και θα κάνει διατηρήσιμα τα χρέη για τις χώρες της ευρωζώνης και όλης της ΕΕ, ενώ κρούεται και καμπανάκι για έκθεση τραπεζών σε εμπορικά ακίνητα (commercial real estate). Αυτά είναι τα βασικά συμπεράσματα από τη νέα έκθεση για την Ευρώπη (Regional Economic Outlook -Europe) που έδωσε μόλις στη δημοσιότητα το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) στα πλαίσια της ετήσιας συνόδου που πραγματοποιείται στην Ουάσιγκτον. Το Ταμείο επίσης κάνει ιδιαίτερη αναφορά στην Ελλάδα και την Ιταλία για τη γήρανση του πληθυσμού και τα προβλήματα που η γήρανση αυτή δημιουργεί για την κοινωνία και την οικονομία.
Το ΔΝΤ προσδιορίζει ειδικότερα τρεις μεγάλες προκλήσεις που δεν επιτρέπουν να αξιοποιηθεί το πλήρες δυναμικό της ευρωπαϊκής οικονομίας: Τα προβλήματα στο εργατικό δυναμικό λόγω γήρανσης, τις χαμηλές επενδύσεις αναλογικά με τα κεφάλαια που υπάρχουν και τη χαμηλή ανάπτυξη της παραγωγικότητας.
Γήρανση πληθυσμού και Ελλάδα
Η πρώτη μεγάλη πρόκληση είναι η επιβράδυνση της αύξησης του εργατικού δυναμικού που προκύπτει από την επιτάχυνση της γήρανσης του πληθυσμού, όπως σημειώνει το Ταμείο. Η γήρανση του πληθυσμού της Ευρώπης περιορίζει την ανάπτυξη, υπογραμμίζει το ΔΝΤ, κάνοντας λόγο για μεγαλύτερη τέτοια πρόκληση σε χώρες με υψηλότερο μερίδιο υπηρεσιών έντασης εργασίας -με ιδιαίτερη αναφορά σε Ελλάδα και Ιταλία.
Επίσης η γήρανση επιβραδύνει την προσφορά ειδικευμένου εργατικού δυναμικού που απαιτείται σε τομείς υψηλής παραγωγικής ανάπτυξης –για παράδειγμα σε τομείς τεχνολογίας κι έρευνας και ανάπτυξης ,σημειώνεται.
Ανάγκη για επενδύσεις
Η δεύτερη μεγάλη πρόκληση είναι τα χαμηλά ποσοστά επενδύσεων σε σχέση με τα διαθέσιμα κεφάλαια, σημειώνει το Ταμείο. Γίνεται λόγος για αβεβαιότητα σχετικά με τις επιπτώσεις του παγκόσμιου κατακερματισμού και των εμπορικών πολιτικών, παράγοντες που θα μπορούσαν να επιβαρύνουν τις επιχειρηματικές προσδοκίες σε ολόκληρη την Ευρώπη, μειώνοντας τις αναμενόμενες αποδόσεις κεφαλαίων και επενδύσεων.
Στην περιοχή της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης αναμένεται ότι οι επενδύσεις, συμπεριλαμβανομένων των κλάδων κοινής ωφελείας και οδικών μεταφορών, θα παραμείνουν επίσης περιορισμένες λόγω προβλημάτων στις δημόσιες υποδομές. Προσδιορίζονται ακόμη ανησυχίες για την τιμή της ενέργειας. Μεταξύ των μη μελών της ΕΕ, η αδύναμη διακυβέρνηση και οι αναποτελεσματικοί δημόσιοι θεσμοί, όπως χαρακτηρίζονται, αποτελούν πρόσθετη τροχοπέδη για επενδύσεις.
Το μεγάλο στοίχημα της παραγωγικότητας
Ως τρίτη μεγάλη πρόκληση προσδιορίζεται η χαμηλή αύξηση παραγωγικότητας στην Ευρώπη. Με εξαίρεση την προσωρινή ανάκαμψη της παραγωγικότητας από τα πολύ χαμηλά επίπεδα που παρατηρήθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας και του ενεργειακού σοκ των ετών 2022-2023, «η υποτονική αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας αποτελεί διαρκή περιορισμό στην ανάπτυξη», εκτιμά το Ταμείο.
Ειδικά σε προηγμένες ευρωπαϊκές οικονομίες, περιοριστικοί παράγοντες είναι το μέγεθος της αγοράς, η λιγότερη χρηματοδότηση από την κεφαλαιαγορά και ο μεγάλος αριθμός «μικρών και στάσιμων επιχειρήσεων που είναι λιγότερο καινοτόμες από ό,τι στις Ηνωμένες Πολιτείες και αντιμετωπίζουν λιγότερο ανταγωνισμό λόγω του κατακερματισμού των εθνικών αγορών», προειδοποποιεί το ΔΝΤ. Οι προοπτικές παρεμποδίζονται επίσης από την αβεβαιότητα σχετικά με την ανθεκτικότητα των παγκόσμιων αλυσίδων εφοδιασμού, την πρόσβαση σε κρίσιμα εμπορεύματα και πρώτες ύλες καθώς και στην αναβίωση του προστατευτισμού. Στην περιοχή της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, η επίμονη χαμηλή κεφαλαιακή ένταση παραγωγής και τα κενά δεξιοτήτων περιορίζουν περαιτέρω την αύξηση της παραγωγικότητας, σημειώνεται.
Πηγή: ΟΤ
