Οι λεγόμενες «μπλε ζώνες» είναι περιοχές του πλανήτη όπου οι κάτοικοι διατηρούν υψηλά επίπεδα ζωτικότητας και υγείας, ζώντας συχνά μέχρι τα 90 ή και τα 100 χρόνια, χάρη σε απλές συνήθειες ζωής που, θεωρητικά, μπορούν να ακολουθήσουν όλοι. Σε αυτές τις περιοχές συμπεριλαμβάνεται και η Ικαρία.
Ο όρος αυτός, που εισήχθη πριν από περίπου 20 χρόνια και αφορά και την Ικαρία, έχει αποκτήσει ευρεία αναγνώριση, ενώ έχει εξελιχθεί σε μια επιχείρηση εκατομμυρίων, με βιβλία, τηλεοπτικές σειρές και συνεργασίες προϊόντων.
Η ιδέα των “μπλε ζωνών” προέρχεται από μια μελέτη του 2004, που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Experimental Gerontology, σχετικά με τους υπεραιωνόβιους στη Σαρδηνία της Ιταλίας. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μπλε χρώμα σε χάρτες για να επισημάνουν τις περιοχές με εξαιρετικά ποσοστά μακροζωίας.
Το επόμενο έτος, ο δημοσιογράφος του National Geographic, Dan Buettner, χρησιμοποίησε τον όρο για να περιγράψει τρεις περιοχές: την Οκινάουα της Ιαπωνίας, τη Λόμα Λίντα στην Καλιφόρνια και τη Σαρδηνία, όπου οι άνθρωποι φαίνεται να ζουν περισσότερα χρόνια με καλή υγεία. Έκτοτε, στη λίστα προστέθηκαν η Νικογιά της Κόστα Ρίκα και η Ικαρία της Ελλάδας, σύμφωνα με τους New York Times.
Οι άνθρωποι σε αυτές τις περιοχές φέρεται να ακολουθούν απλές και υγιεινές συνήθειες, όπως η κατανάλωση πολλών φρούτων και λαχανικών, η τακτική σωματική δραστηριότητα, η προτεραιότητα στην οικογένεια και την κοινότητα, και η αποχή από το κάπνισμα. Ο Buettner και οι συνεργάτες του κατέγραψαν αυτές τις συνήθειες ως “Power 9”, δηλαδή εννέα βασικές αρχές για την επίτευξη μακροζωίας.
Γιατί αμαφισβητείται το φαινόμενο της μακροζωίας στις «μπλε ζώνες»
Ωστόσο, η ιδέα των “μπλε ζωνών” δεν είναι απαλλαγμένη από αμφισβητήσεις. Το 2019, μια μελέτη υπό τον Saul Justin Newman, ερευνητή στο University College London, ισχυρίστηκε ότι οι περιοχές με υψηλή συγκέντρωση υπεραιωνόβιων πιθανώς παρουσιάζουν λανθασμένα δεδομένα λόγω κακής τήρησης αρχείων. Ο Newman υποστηρίζει ότι σε ορισμένες περιοχές, η έλλειψη εγγράφων γεννήσεως και οι παρατυπίες στα αρχεία δημιουργούν την ψευδαίσθηση ότι πολλοί άνθρωποι ζουν πάνω από 100 χρόνια. Στην Ιαπωνία, για παράδειγμα, το 2010, η κυβέρνηση εντόπισε 230.000 αγνοούμενους υπεραιωνόβιους, οι περισσότεροι εκ των οποίων είχαν πεθάνει χωρίς να έχει καταγραφεί επίσημα ο θάνατός τους.
Παρά τις αμφισβητήσεις, ο Buettner υπερασπίζεται τις έρευνές του, υποστηρίζοντας ότι οι μέθοδοί του είναι αυστηρές και βασίζονται στη σύγκριση πολλαπλών πηγών δεδομένων. Σημειώνει επίσης ότι οι μπλε ζώνες που έχει καταγράψει είναι αποτέλεσμα επανειλημμένων ελέγχων και διασταύρωσης αρχείων.
Ανεξάρτητα από την ακρίβεια των ισχυρισμών για τις μπλε ζώνες, οι ειδικοί συμφωνούν ότι οι υγιεινές συνήθειες που προωθούνται είναι σημαντικές για τη μακροζωία. Σημειώνουν ότι η διατροφή, η σωματική άσκηση και η κοινωνική υποστήριξη είναι παράγοντες που συμβάλλουν σε μια μεγαλύτερη και υγιέστερη ζωή, ανεξαρτήτως της γεωγραφικής περιοχής.
Η Ικαρία μπορεί να μην είναι το μυθικό νησί των Μακάρων, όπως συχνά παρουσιάζεται, ωστόσο ο τρόπος ζωής της παραμένει σαφώς πιο χαλαρός σε σύγκριση με τον έντονο και αγχωτικό ρυθμό των μεγάλων πόλεων. Οι κάτοικοί της εξακολουθούν να ζουν με έναν μοναδικό ρυθμό, μακριά από την καθημερινή πίεση των αστικών κέντρων.
Ακόμα κι αν η εμπειρία του Ικαριώτικου χορού σε ένα πανηγύρι στο Μεταξουργείο της Αθήνας μπορεί να προσφέρει στιγμές χαράς και ξεγνοιασιάς, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι μπορεί να φέρει τα ίδια ευεργετικά αποτελέσματα που βιώνουν οι ντόπιοι στην πατροπαράδοτη ατμόσφαιρα του νησιού τους. Ο τρόπος ζωής των Ικαριωτών είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την κοινότητα, την παράδοση και το φυσικό περιβάλλον, κάτι που δύσκολα μεταφέρεται εκτός του γεωγραφικού τους πλαισίου.
