Πριν από 50 χρόνια, νεαρός σκακιστής επισκέφθηκε για πρώτη φορά την Ελλάδα, στο πλαίσιο ενός διεθνούς τουρνουά. Σήμερα, ως καθηγητής διεθνών οικονομικών στο Harvard και ένας από τους κορυφαίους οικονομολόγους στον κόσμο, ο Κένεθ Ρογκόφ εξακολουθεί να επισκέπτεται τη χώρα σχεδόν κάθε χρόνο. Σε μια συζήτηση στο περιθώριο του «Economist: The World Ahead 2025 – Athens Gala Dinner», ανέλυσε τις παγκόσμιες οικονομικές εξελίξεις και τις επιπτώσεις τους για την Ελλάδα.
Εξηγεί πως και ποιους θα επηρεάσει η πολιτική επιβολής δασμών από τον Ντόναλντ Τραμπ, ενώ θεωρεί πως η Ελλάδα δεν θα αντιμετωπίσει άμεσα οικονομικά προβλήματα από την πολιτική αυτή, αλλά έμμεσα λόγω των επιπτώσεων που θα έχουν στην οικονομία της Γερμανίας και της Γαλλίας.
Αναφερόμενος στη ναυτιλία, ο Ρογκόφ υποστήριξε ότι οι δασμοί δεν θα έχουν δραματικές επιπτώσεις στον κλάδο, καθώς η συνολική ζήτηση δεν θα μεταβληθεί σημαντικά. Υπογράμμισε την αυξανόμενη οικονομική επιρροή της Κίνας, την έλλειψη ηγεσίας στην Ευρώπη και μίλησε για έλλειμα ανταγωνιστικότητας και παραγωγικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας λόγω της κοινωνικής πολιτικής.
Δεν απέκλεισε ανατροπές στην αμερικανική εξωτερική πολιτική για την αντιμετώπιση των κρίσεων και πρότεινε στην ΕΕ να μην βασίζεται στις ΗΠΑ για την άμυνά της.
Οι ΗΠΑ θα πληγούν περισσότερο από την πολιτική δασμών του Τραμπ. Συνιστώ στην Ευρώπη να μην αντιδράσει τα δύο πρώτα χρόνια που ο Τραμπ θα είναι πανίσχυρος.
Ο κ. Κένεθ Ρογκόφ με τον δημοσιογράφο κ. Λεωνίδα Στεργίου
Οι δασμοί Τραμπ και η παγκόσμια οικονομία
Ο Ρογκόφ εκτίμησε πως η επιβολή νέων δασμών από τις ΗΠΑ είναι σχεδόν βέβαιη, καθώς ο Ντόναλντ Τραμπ έχει επενδύσει πολιτικά σε αυτή τη στρατηγική και οι συνεργάτες του συμμερίζονται αυτή την προσέγγιση. Παρά ταύτα, δεν υπάρχει σαφές σχέδιο εφαρμογής, καθώς οι δηλώσεις του Αμερικανού πρώην προέδρου παρουσιάζουν διαρκείς μεταβολές, δημιουργώντας αβεβαιότητα στις διεθνείς αγορές. Μία ημέρα μιλά για 25% δασμούς, ενώ την επόμενη κάνει λόγο για εξαιρέσεις προς συμμάχους και αυστηρότερες πολιτικές για αντιπάλους. Αυτή η ασάφεια, σύμφωνα με τον Ρογκόφ, αποτελεί τη μεγαλύτερη πρόκληση για την παγκόσμια οικονομία, ειδικά για την Ευρώπη, η οποία ήδη αντιμετωπίζει σημαντικά δομικά προβλήματα.
Αναφερόμενος στις επιπτώσεις αυτής της πολιτικής για την Ελλάδα, τόνισε ότι η χώρα δεν θα επηρεαστεί άμεσα, δεδομένου ότι το μεγαλύτερο μέρος των ελληνικών εξαγωγών προς τις ΗΠΑ αφορά τον τουρισμό, έναν τομέα που δεν υπόκειται σε δασμούς. Ωστόσο, οι έμμεσες συνέπειες μπορεί να αποδειχθούν ιδιαίτερα σημαντικές, καθώς οι μεγαλύτεροι οικονομικοί εταίροι της Ελλάδας, όπως η Γερμανία και η Γαλλία, ενδέχεται να υποστούν ισχυρό πλήγμα από τις νέες αμερικανικές πολιτικές. «Το μεγαλύτερο πρόβλημα δεν είναι οι ίδιοι οι δασμοί, αλλά η αβεβαιότητα που δημιουργούν», υπογράμμισε.
Όσον αφορά την αντίδραση της Ευρώπης, υποστήριξε ότι η πιο αποτελεσματική απάντηση είναι να μην κάνει τίποτα. Παρόλο που μια τέτοια στάση μπορεί να φαίνεται αδύναμη, η οικονομική θεωρία δείχνει ότι οι δασμοί συνήθως πλήττουν περισσότερο τη χώρα που τους επιβάλλει. «Η χώρα που επιβάλλει δασμούς είναι η χαμένη», ανέφερε χαρακτηριστικά, επισημαίνοντας ότι παρόμοια παραδείγματα έχουν ήδη καταγραφεί σε περιπτώσεις όπως οι δασμοί των ΗΠΑ στα κορεατικά πλυντήρια ρούχων, που οδήγησαν τους Αμερικανούς καταναλωτές να πληρώνουν υψηλότερες τιμές για προϊόντα χαμηλότερης ποιότητας.
Η επίδραση των γεωπολιτικών εξελίξεων
Πέρα από τις πολιτικές προστατευτισμού, ο Ρογκόφ αναφέρθηκε και στους γεωπολιτικούς παράγοντες που διαμορφώνουν το διεθνές οικονομικό τοπίο. Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει προκαλέσει σοβαρές αναταράξεις, επηρεάζοντας την ασφάλεια στη ναυτιλία και δημιουργώντας αβεβαιότητα στις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες. Παράλληλα, η κρίση στη Μέση Ανατολή αποτελεί έναν ακόμη αποσταθεροποιητικό παράγοντα, καθώς η συνεχιζόμενη ένταση επιβαρύνει τις ενεργειακές αγορές και προσθέτει νέα ρίσκα στην παγκόσμια οικονομία.
Σύμφωνα με τον Ρογκόφ, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν υιοθετήσει σαφή στρατηγική αντιμετώπισης αυτών των κρίσεων. Η πολιτική της κυβέρνησης Μπάιντεν δεν φαίνεται να απέδωσε, ενώ ο Ντόναλντ Τραμπ, ενδέχεται να προχωρήσει σε μια εντελώς διαφορετική προσέγγιση. «Η τρέχουσα στρατηγική δεν είναι βιώσιμη», επεσήμανε, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο για μεγάλες ανατροπές στην αμερικανική εξωτερική πολιτική τα επόμενα χρόνια.
Ηγεσία στην Ευρώπη και πολιτική αστάθεια
Ο Ρογκόφ αναφέρθηκε στην έλλειψη ισχυρών ηγετών στην Ευρώπη και στο πώς αυτό επηρεάζει την ικανότητα της ηπείρου να αντιμετωπίσει οικονομικές και γεωπολιτικές προκλήσεις. Τόνισε ότι η απουσία ηγετικών προσωπικοτήτων με αποφασιστικότητα και όραμα έχει ως αποτέλεσμα την αναποφασιστικότητα στις κρίσιμες μεταρρυθμίσεις και την αυξανόμενη αβεβαιότητα στις αγορές.
Η Ευρώπη δεν θα πρέπει να βασίζεται στις ΗΠΑ για την άμυνά της. Πρέπει να αναλάβει ρόλο και να διασφαλίσει αμυντική αυτονομία
Ο καθηγητής του Harvard κ. Κένεθ Ρογκόφ
Η σημασία της αμυντικής πολιτικής και της γεωπολιτικής στρατηγικής της Ευρώπης
Αναφέρθηκε στην ανάγκη η Ευρώπη να ενισχύσει την αμυντική της πολιτική. Υποστήριξε ότι η Ευρώπη δεν μπορεί πλέον να βασίζεται αποκλειστικά στις Ηνωμένες Πολιτείες για την ασφάλειά της και ότι πρέπει να επενδύσει σε ισχυρότερες στρατιωτικές υποδομές και γεωπολιτική στρατηγική. Το αυξανόμενο κόστος των γεωπολιτικών εντάσεων απαιτεί από την Ευρώπη να αναλάβει μεγαλύτερο ρόλο στη διεθνή σκηνή και να διασφαλίσει την αμυντική της αυτονομία.
Ο ρόλος της Κίνας στην παγκόσμια οικονομία
Συζητώντας για την Κίνα, τόνισε την αυξανόμενη επιρροή της ως οικονομική υπερδύναμη. Ανέφερε ότι η Κίνα χρησιμοποιεί στρατηγικές όπως οι επενδύσεις σε υποδομές και οι εμπορικές συμφωνίες για να επεκτείνει την παγκόσμια επιρροή της. Παράλληλα, σημείωσε ότι η αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ θα συνεχίσει να διαμορφώνει τις παγκόσμιες αγορές και να επηρεάζει την παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη.
Η Ευρώπη καινοτομεί λιγότερο από τις ΗΠΑ, η Κίνα μιμείται και η Αμερική πρωτοπορεί
Στιγμιότυπο από την συνέντευξη του κ. Κένεθ Ρογκόφ στον δημοσιογράφο κ. Λεωνίδα Στεργίου
Η επίπτωση των κοινωνικών πολιτικών στην οικονομία
Ο κ. Ρογκόφ σχολίασε ότι ορισμένες κοινωνικές πολιτικές της Ευρώπης, όπως οι εκτεταμένες άδειες ασθενείας και τα αυξημένα κοινωνικά προνόμια, δημιουργούν προκλήσεις στην οικονομική ανάπτυξη. Αν και αυτές οι πολιτικές είναι θετικές για τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής, μειώνουν την παραγωγικότητα και αυξάνουν το κόστος λειτουργίας των επιχειρήσεων, επηρεάζοντας αρνητικά την ανταγωνιστικότητα.
Συζητώντας για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη, ο Ρογκόφ ανέφερε ότι οι υψηλές τιμές της ενέργειας, η μειωμένη ανταγωνιστικότητα και η γραφειοκρατία αποτελούν μείζονες προκλήσεις. Ειδικά στο ενεργειακό κόστος, τόνισε πως η ήπειρος έχει επενδύσει περισσότερο από κάθε άλλη περιοχή στις περιβαλλοντικές πολιτικές, χωρίς όμως ο υπόλοιπος κόσμος να ακολουθεί με αντίστοιχη ένταση. Αυτό έχει καταστήσει τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις λιγότερο ανταγωνιστικές, ιδίως στη βιομηχανία και τη μεταποίηση.
Ο ρόλος της τεχνολογίας και της καινοτομίας
Ο καθηγητής Ρογκόφ επισήμανε ότι η Ευρώπη παρουσιάζει υστέρηση στην τεχνολογική καινοτομία συγκριτικά με τις ΗΠΑ και την Κίνα. Ενώ η Αμερική πρωτοπορεί και η Κίνα αντιγράφει και αναπτύσσει, η Ευρώπη επικεντρώνεται στη ρύθμιση και τις κανονιστικές πολιτικές. Αυτό έχει δημιουργήσει ένα περιβάλλον που δεν προωθεί αρκετά την τεχνολογική εξέλιξη και την επιχειρηματικότητα, περιορίζοντας την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας.
Υπογράμμισε, επίσης ότι η Ευρώπη βρίσκεται σε κρίσιμο σημείο όσον αφορά την ενεργειακή πολιτική και την καινοτομία. «Η Ευρώπη καινοτομεί λιγότερο από τις ΗΠΑ, ενώ η Κίνα μιμείται και η Αμερική πρωτοπορεί», ανέφερε χαρακτηριστικά. Οι επενδύσεις στην τεχνολογία και η μείωση της γραφειοκρατίας είναι κρίσιμες για την αναζωογόνηση της ευρωπαϊκής οικονομίας.
Αν είχα να δώσω μία συμβουλή στην Ελλάδα θα ήταν να μειώσει την φοροδιαφυγή
Ο καθηγητής κ. Κένεθ Ρογκόφ κατά την διάρκεια της συνέντευξης στο in
Οι προτάσεις του Ρογκόφ για την Ελλάδα
Αναλύοντας την ελληνική οικονομία, ο Ρογκόφ υποστήριξε ότι η μεγαλύτερη πρόκληση για τη χώρα είναι η φοροδιαφυγή. Η Ελλάδα, όπως τόνισε, εξακολουθεί να έχει υψηλά ποσοστά αδήλωτης οικονομίας, γεγονός που περιορίζει την ικανότητα του κράτους να χρηματοδοτήσει βασικές υποδομές και να προσφέρει επενδυτικά κίνητρα.
«Η βελτίωση της είσπραξης των φόρων είναι το νούμερο ένα καθήκον», τόνισε, επισημαίνοντας ότι η φορολογική συμμόρφωση αποτελεί κλειδί για τη δημοσιονομική σταθερότητα.
Τέλος, υπογράμμισε τη σημασία των θεσμικών μεταρρυθμίσεων, επισημαίνοντας ότι η πολιτική σταθερότητα και η εμπιστοσύνη των επενδυτών εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την ικανότητα της χώρας να παρέχει ένα συνεπές και προβλέψιμο οικονομικό περιβάλλον. Η Ελλάδα, όπως είπε, έχει τεράστιες δυνατότητες, αρκεί να προχωρήσει στις κατάλληλες δομικές αλλαγές που θα ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητά της σε διεθνές επίπεδο.
