Η τιμή του καφέ έχει εκτοξευτεί και πάλι, και αυτή τη φορά οι λόγοι για την αύξηση είναι πιο πολύπλοκοι από ποτέ. Οι διεθνείς τιμές χονδρικής των κόκκων καφέ βρίσκονται κοντά στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 50 ετών, επηρεασμένες από μια σειρά παραγόντων που περιλαμβάνουν τις ακραίες καιρικές συνθήκες και την αυξανόμενη παγκόσμια ζήτηση.
Οι καταναλωτές, αλλά και οι επιχειρηματίες στον κλάδο, ανησυχούν για τη βιωσιμότητα της αγοράς του καφέ, καθώς οι τιμές φαίνεται να εκτοξεύονται, ενώ η προσφορά αδυνατεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες της ζήτησης.
Ακραία καιρικά φαινόμενα: Ο καφές υπό απειλή
Ο καφές, όπως και άλλα βασικά προϊόντα, πλήττεται ολοένα και περισσότερο από τις ακραίες καιρικές συνθήκες, οι οποίες δυσκολεύουν τη διαδικασία καλλιέργειας. Ο καφές απαιτεί πολύ συγκεκριμένες κλιματικές συνθήκες για να αναπτυχθεί – τροπικά κλίματα, υγρασία, και πλούσια εδάφη απαλλαγμένα από ασθένειες. Δυστυχώς, οι τελευταίες ξηρασίες και πλημμύρες έχουν καταστρέψει καλλιέργειες σε πολλές από τις κυριότερες χώρες παραγωγής.
Η Βραζιλία, η οποία είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας καφέ στον κόσμο, υπέστη φέτος μια σοβαρή ξηρασία που κατέστρεψε μεγάλο μέρος της συγκομιδής της. Οι ξηρασίες επηρέασαν επίσης το Βιετνάμ, το δεύτερο μεγαλύτερο παραγωγό καφέ, ειδικά στην ποικιλία robusta, η οποία χρησιμοποιείται κυρίως για τον στιγμιαίο καφέ. Οι ζημιές στη συγκομιδή έχουν προκαλέσει μια σημαντική μείωση της παγκόσμιας προσφοράς, κάτι που επηρεάζει άμεσα τις τιμές των κόκκων.
Η αύξηση της παγκόσμιας ζήτησης
Από την άλλη πλευρά, η παγκόσμια ζήτηση για καφέ συνεχίζει να αυξάνεται. Ειδικότερα, η Κίνα, η οποία παλαιότερα δεν είχε αναπτύξει κουλτούρα κατανάλωσης καφέ, είδε την κατανάλωση να αυξάνεται κατά 60% τα τελευταία πέντε χρόνια. Η αυξημένη ζήτηση στις αναδυόμενες αγορές και η σταθερή κατανάλωση στις παραδοσιακές αγορές, όπως η Ευρώπη και οι ΗΠΑ, έχουν αναδείξει τη ζήτηση για καφέ σε επίπεδα που δεν μπορούν να καλυφθούν από την τρέχουσα παραγωγή.
Αυτή η άνιση αναλογία προσφοράς και ζήτησης έχει οδηγήσει σε μια νέα εκτόξευση των τιμών. Οι τιμές των κόκκων arabica, που αποτελούν την πιο διαδεδομένη ποικιλία καφέ, ανέβηκαν πάνω από 30% από τις αρχές Νοεμβρίου, φτάνοντας σε επίπεδα ρεκόρ των τελευταίων 47 ετών.
Επιδράσεις της κλιματικής αλλαγής και των γεωπολιτικών αναταράξεων
Η κλιματική αλλαγή, σε συνδυασμό με τις ασταθείς γεωπολιτικές καταστάσεις, επηρεάζει έντονα την παραγωγή καφέ. Το 2011, οι τιμές είχαν εκτοξευτεί λόγω ξηρασιών και έντονων βροχοπτώσεων σε χώρες παραγωγής, με την παγκόσμια παραγωγή να μην μπορεί να καλύψει την αυξημένη ζήτηση. Οι ανησυχίες για την καλλιέργεια του καφέ συνεχώς εντείνονται, καθώς η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη μειώνει την παραγωγικότητα των φυτών καφέ, και η αποψίλωση των δασών περιορίζει τα κατάλληλα εδάφη για καλλιέργεια.
Οι αγρότες που καλλιεργούν καφέ σε χώρες όπως η Αιθιοπία, η Νικαράγουα και το Περού, παλεύουν με αυξανόμενα έξοδα και ασταθείς συνθήκες, ενώ οι καλλιέργειες τους συνεχώς πλήττονται από καιρικές καταστροφές. Το αποτέλεσμα είναι ότι οι τιμές των προϊόντων καφέ διατηρούνται σε πολύ υψηλά επίπεδα, επηρεάζοντας τη βιωσιμότητα της παραγωγής και προκαλώντας έντονες αναταράξεις στην αγορά.
Η επίδραση στις επιχειρήσεις και στους καταναλωτές
Η αυξημένη τιμή του καφέ έχει δημιουργήσει αβεβαιότητα στις επιχειρήσεις του κλάδου. Όπως σημειώνει ο Thaleon Tremain, διευθύνων σύμβουλος της Pachamama Coffee, οι επιχειρήσεις σαν τη δική του αντιμετωπίζουν προκλήσεις λόγω των ασταθών τιμών. Παρόλο που η ζήτηση παραμένει υψηλή, οι αυξήσεις τιμών μπορεί να επηρεάσουν τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων, καθώς τα κόστη μεταφοράς και αποθήκευσης αυξάνονται συνεχώς.
Οι μεγαλύτερες εταιρείες στον τομέα, όπως η Nestlé και η JM Smucker, έχουν ήδη ανακοινώσει νέες αυξήσεις στις τιμές του καφέ, γεγονός που ενδέχεται να επηρεάσει την κατανάλωση. Οι καταναλωτές θα βρουν πιο ακριβά τα αγαπημένα τους ροφήματα, ενώ οι επιχειρήσεις, ακόμη και μικρές, ενδέχεται να βρεθούν υπό πίεση προκειμένου να επιβιώσουν.
Τι μας περιμένει στο μέλλον;
Αν και οι τιμές ενδέχεται να μειωθούν όταν η παραγωγή επανέλθει σε φυσιολογικά επίπεδα, οι αναλυτές προβλέπουν ότι θα συνεχίσουν να παραμένουν αυξημένες για τα επόμενα χρόνια. Η πλήρης ανάκαμψη της παραγωγής στη Βραζιλία ενδέχεται να χρειαστεί έως και δύο χρόνια, και η αγορά του καφέ φαίνεται να έχει “κολλήσει” σε αυτήν την ανοδική πορεία.
Η κλιματική αλλαγή και οι ακραίες καιρικές συνθήκες δεν είναι κάτι που θα ξεπεράσουμε σύντομα. Το γεγονός ότι οι περιοχές κατάλληλες για την καλλιέργεια του καφέ μειώνονται με το πέρασμα του χρόνου, σημαίνει ότι η βιομηχανία θα πρέπει να προσαρμοστεί και να επενδύσει σε πιο βιώσιμες και ανθεκτικές μεθόδους καλλιέργειας.
Με βάση όλα αυτά τα δεδομένα, το μόνο σίγουρο είναι ότι οι τιμές του καφέ θα παραμείνουν υψηλές για αρκετό καιρό ακόμα, και οι καταναλωτές πρέπει να προετοιμαστούν για μια πιο ακριβή καφετιέρα τα επόμενα χρόνια.
