Στην Ουάσιγκτον θα βρεθεί την Παρασκευή ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι για να συναντηθεί με τον Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο με αντικείμενο τη συμφωνία για τα ορυκτά της Ουκρανίας. Με τη συμφωνία, οι Αμερικανοί θα αποκτήσουν δικαιώματα στους ουκρανικούς ορυκτούς πόρους αντί πληρωμής για τη στρατιωτική υποστήριξη που παρείχαν στην Ουκρανία στον πόλεμο με τη Ρωσία, όπως επιβεβαίωσε ο Τραμπ, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι οι ΗΠΑ θα μπορέσουν όχι μόνο «να πάρουν πίσω τα λεφτά» τους, αλλά να βγάλουν και «πολλά χρήματα στο μέλλον».
«Βλέπω στρατιώτες να σκοτώνονται, Ουκρανούς και Ρώσους στρατιώτες να σκοτώνονται. Η νούμερο ένα προτεραιότητά μου είναι να σταματήσει αυτό. Το νούμερο δύο είναι ότι δεν θέλω να χρειαστεί να ξοδέψω άλλα χρήματα», είπε ο μεγιστάνας, πετώντας το μπαλάκι για τις εγγυήσεις ασφάλειας (που ζητά το Κίεβο) στην ΕΕ και ξεκαθαρίζοντας ότι η Ουκρανία πρέπει να ξεχάσει την ένταξη στο ΝΑΤΟ. «Το ΝΑΤΟ, θα μπορούσε να το ξεχάσει – αυτός ήταν πιθανώς ο λόγος για τον οποίο ξεκίνησε όλο αυτό», είπε ο πρόεδρος των ΗΠΑ για τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, στο περιθώριο συνεδρίασης του υπουργικού συμβουλίου.
Το σχέδιο συμφωνίας φέρεται ότι δεν προσδιορίζει εγγυήσεις ασφαλείας, αλλά αναφέρει ότι οι ΗΠΑ «υποστηρίζουν τις προσπάθειες της Ουκρανίας να αποκτήσει εγγυήσεις ασφαλείας που απαιτούνται για την εγκαθίδρυση διαρκούς ειρήνης».
Και ενώ ο Τραμπ δήλωσε ότι ο Ζελένσκι θα μεταβεί στον Λευκό Οίκο την Παρασκευή και «θα υπογράψουμε μια συμφωνία», ο Ζελένσκι παρέμεινε πιο επιφυλακτικός. Είπε ότι η συμφωνία ήταν απλώς ένα «πλαίσιο» και επέμεινε ότι ορισμένα βασικά ερωτήματα παρέμεναν αναπάντητα.
Τι γνωρίζουμε και τι δεν γνωρίζουμε για τη συμφωνία για τα ορυκτά
Αν και οι βασικές λεπτομέρειες δεν έχουν δημοσιοποιηθεί πλήρως, ο Ουκρανός πρωθυπουργός Ντένις Σμίχαλ ανέφερε ότι η συμφωνία προβλέπει τη δημιουργία ενός «επενδυτικού ταμείου» για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας. Το ταμείο θα το διαχειρίζονται από κοινού το Κίεβο και η Ουάσινγκτον. Σύμφωνα με την προκαταρκτική συμφωνία, η Ουκρανία θα συνεισφέρει το 50% των μελλοντικών εσόδων από κρατικούς φυσικούς πόρους, πετρέλαιο και φυσικό αέριο και στη συνέχεια το ταμείο θα επενδύει σε έργα εντός της χώρας.
Ο Shmyhal τόνισε ότι η συμφωνία δεν θα περιλαμβάνει τα υφιστάμενα «κοιτάσματα, εγκαταστάσεις, άδειες και δικαιώματα» που συνδέονται με τους φυσικούς πόρους της Ουκρανίας. «Μιλάμε μόνο για μελλοντικές άδειες, εξελίξεις και υποδομές», δήλωσε.
Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι
Οι ΗΠΑ απαίτησαν αρχικά μερίδιο 500 δισεκατομμυρίων δολαρίων από τις σπάνιες γαίες και άλλα ορυκτά της Ουκρανίας σε αντάλλαγμα για τη βοήθεια που έχουν ήδη παράσχει στο Κίεβο. Αλλά ο Ζελένσκι απέρριψε την ιδέα αυτή, λέγοντας ότι η συμφωνία σε αυτήν θα ισοδυναμούσε με «πώληση» της χώρας του. Ο Τραμπ αποκάλεσε στη συνέχεια τον Ζελένσκι «δικτάτορα».
Ένα προσχέδιο της συμφωνίας που είδε το CNN, εν περιλαμβάνει συγκεκριμένα στοιχεία ή λεπτομέρειες σχετικά με το μέγεθος του μεριδίου που θα κατέχουν οι ΗΠΑ στο ταμείο.
Ωστόσο, ο Ζελένσκι δήλωσε ότι η χώρα του δεν θα επιστρέψει χρήματα που της δόθηκαν από την Ουάσινγκτον στο παρελθόν στο πλαίσιο της συμφωνίας. «Δεν θα δεχθώ (ούτε) 10 σεντς αποπληρωμής χρέους σε αυτή τη συμφωνία. Διαφορετικά, θα αποτελέσει προηγούμενο», δήλωσε ο Ζελένσκι την Τετάρτη σε συνέντευξη Τύπου στο Κίεβο.
Τον ορυκτό πλούτο της Ουκρανίας εποφθαλμιούν πολλοί
Οι σύμμαχοι της Ουκρανίας έχουν από καιρό στο στόχαστρο τους τον ορυκτό πλούτο της χώρας, όπως μεταδίδει η ίδια πηγή και το Κίεβο τον έχει κάνει μέρος της έκκλησής του για υποστήριξη. Ο Ζελένσκι έχει καταστήσει σαφές ότι επιθυμεί εγγυήσεις ασφαλείας ως μέρος της συμφωνίας.
Ορισμένα κοιτάσματα βρίσκονται ήδη σε περιοχές που βρίσκονται υπό ρωσική κατοχή και ο ουκρανός πρόεδρος έχει υποστηρίξει ότι ένας λόγος για τον οποίο η Δύση θα πρέπει να υποστηρίξει την Ουκρανία στον αγώνα της κατά της Μόσχας είναι να αποτρέψει να πέσουν περισσότεροι από αυτούς τους στρατηγικής σημασίας πόρους στα χέρια του Κρεμλίνου.
«Τα κοιτάσματα κρίσιμων πόρων στην Ουκρανία, μαζί με το παγκοσμίως σημαντικό δυναμικό παραγωγής ενέργειας και τροφίμων της Ουκρανίας, είναι μεταξύ των βασικών ληστρικών στόχων της Ρωσικής Ομοσπονδίας σε αυτόν τον πόλεμο. Και αυτή είναι η ευκαιρία μας για ανάπτυξη», δήλωσε ο Ζελένσκι τον Οκτώβριο, όταν παρουσίασε το “σχέδιο νίκης” του.
Η Nataliya Katser-Buchkovska, συνιδρύτρια του Ουκρανικού Ταμείου Βιώσιμων Επενδύσεων, δήλωσε ότι μια συμφωνία δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς εγγυήσεις ασφαλείας.
«(Για) να αποκτήσουν οι ΗΠΑ πρόσβαση σε αυτά τα κοιτάσματα, η Ουκρανία πρέπει να ανακτήσει τον έλεγχο αυτών των εδαφών, να αποναρκοθετήσει και να ανοικοδομήσει τις υποδομές», είπε.
Το σχέδιο συμφωνίας που είδε το CNN δεν προσδιορίζει εγγυήσεις ασφαλείας, αλλά αναφέρει ότι οι ΗΠΑ «υποστηρίζουν τις προσπάθειες της Ουκρανίας να αποκτήσει εγγυήσεις ασφαλείας που απαιτούνται για την εγκαθίδρυση διαρκούς ειρήνης».
Γιατί ο Τραμπ «καίγεται» να υπογραφεί η συμφωνία
Οι ΗΠΑ εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές των ορυκτών που χρειάζονται, πολλά από τα οποία προέρχονται από την Κίνα, η οποία κυριαρχεί εδώ και καιρό στην αγορά. Πρόκειται για ορυκτά όπως ο γραφίτης, το λίθιο, το ουράνιο και τα 17 χημικά στοιχεία που είναι γνωστά ως σπάνιες γαίες είναι ζωτικής σημασίας για την οικονομική ανάπτυξη και την εθνική ασφάλεια.
Είναι απαραίτητα για την παραγωγή ηλεκτρονικών ειδών, την τεχνολογία καθαρής ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων των ανεμογεννητριών, των ενεργειακών δικτύων και των ηλεκτρικών οχημάτων, καθώς και ορισμένων οπλικών συστημάτων.
Σύμφωνα με το Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών (CSIS), η Κίνα είναι υπεύθυνη για το 90% σχεδόν της παγκόσμιας επεξεργασίας ορυκτών σπάνιων γαιών. Επιπλέον, η Κίνα είναι επίσης ο μεγαλύτερος παραγωγός γραφίτη και τιτανίου στον κόσμο και ένας σημαντικός επεξεργαστής λιθίου.
Οι ειδικοί έχουν προειδοποιήσει εδώ και καιρό ότι η εξάρτηση από την Κίνα για στρατηγικά υλικά είναι επικίνδυνη, αλλά οι τελευταίες εμπορικές εντάσεις μεταξύ Ουάσινγκτον και Πεκίνου καθιστούν ακόμη πιο σημαντικό για τις ΗΠΑ να αναζητήσουν εναλλακτικούς προμηθευτές.
Οι ΗΠΑ δεν είναι οι μόνες που εποφθαλμιούν τους πόρους της Ουκρανίας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση υπέγραψε μνημόνιο κατανόησης με την Ουκρανία το 2021 περιγράφοντας μελλοντικές επενδυτικές ευκαιρίες στην εξόρυξη ορυκτών πόρων.
Ένα παρόμοιο έγγραφο εκπονήθηκε υπό την κυβέρνηση Μπάιντεν πέρυσι. Σε αυτό αναφερόταν ότι οι ΗΠΑ θα προωθήσουν επενδυτικές ευκαιρίες σε μεταλλευτικά έργα της Ουκρανίας σε αμερικανικές εταιρείες με αντάλλαγμα τη δημιουργία οικονομικών κινήτρων από το Κίεβο και την εφαρμογή καλών επιχειρηματικών και περιβαλλοντικών πρακτικών.
Το εύρος του ορυκτού πλούτου της Ουκρανίας
Ο Τραμπ έχει επανειλημμένα αναφερθεί στη συμφωνία ως συμφωνία για τις «σπάνιες γαίες», αλλά είναι πιθανό να μιλούσε ευρύτερα για κρίσιμα ορυκτά.
Η Ουκρανία δεν διαθέτει παγκοσμίως σημαντικά αποθέματα ορυκτών σπάνιων γαιών, αλλά διαθέτει μερικά από τα μεγαλύτερα κοιτάσματα γραφίτη, λιθίου, τιτανίου, βηρυλλίου και ουρανίου στον κόσμο, τα οποία χαρακτηρίζονται από τις ΗΠΑ ως κρίσιμα ορυκτά.
Γράφημα του CNN.com
Αλλά ενώ η Ουκρανία διαθέτει μεγάλα αποθέματα αυτών των ορυκτών, ελάχιστα έχουν γίνει για την ανάπτυξη αυτού του τομέα. Δεδομένης της τεράστιας επιβάρυνσης που έχει επιφέρει στην ουκρανική οικονομία ο πόλεμος με τη Ρωσία, είναι απίθανο το Κίεβο να μπορέσει να εξορύξει αυτούς τους πόρους χωρίς ξένες επενδύσεις.
«Τα περισσότερα έργα παραμένουν στη φάση της εξερεύνησης, χωρίς να υπάρχουν εγκαταστάσεις επεξεργασίας μεγάλης κλίμακας», δήλωσε η Katser-Buchkovska, η οποία διετέλεσε μέλος του ουκρανικού κοινοβουλίου από το 2014 έως το 2019 και ήταν επικεφαλής κοινοβουλευτικής επιτροπής για την ενεργειακή ασφάλεια και τη μετάβαση.
«Η εξόρυξη σπάνιων ορυκτών θα είναι εξαιρετικά δαπανηρή και θα απαιτήσει χρόνια (και) δισεκατομμύρια προκαταρκτικών επενδύσεων, ανάπτυξη υποδομών και εκπαίδευση του εργατικού δυναμικού πριν καν ξεκινήσει η παραγωγή», δήλωσε η ίδια, προσθέτοντας ότι ο τομέας εξόρυξης πόρων της Ουκρανίας παραμένει υπανάπτυκτος λόγω των απαρχαιωμένων υποδομών, των ζημιών που σχετίζονται με τον πόλεμο και της έλλειψης επενδύσεων.
Έτοιμος να συνεργαστεί δηλώνει ο Πούτιν
Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν δήλωσε τη Δευτέρα ότι η Μόσχα είναι έτοιμη να συνεργαστεί με αμερικανικές εταιρείες για την εξόρυξη κοιτασμάτων σπάνιων γαιών τόσο στη Ρωσία, όσο και σε τμήματα της κατεχόμενης από τη Ρωσία Ουκρανίας.
«Η Ρωσία είναι μία από τις κορυφαίες χώρες όσον αφορά τα αποθέματα σπάνιων μετάλλων. Παρεμπιπτόντως, όσον αφορά τα νέα εδάφη, είμαστε επίσης έτοιμοι να προσελκύσουμε ξένους εταίρους – υπάρχουν και εκεί ορισμένα αποθέματα», δήλωσε ο Πούτιν σε συνέντευξή του στα ρωσικά κρατικά μέσα ενημέρωσης, αναφερόμενος στις κατεχόμενες από τη Ρωσία περιοχές της Ουκρανίας.
