Το ραντεβού μας είχε κλειστεί για τις 12 το μεσημέρι της Τρίτης 14 Φεβρουαρίου. Ο Γιώργος Πιτσιλής έφθασε στην ώρα του, στη Στοά Σπυρομήλιου, η οποία λόγω της ημέρας είχε «πλημμυρίσει» με κόκκινα μπαλόνια.
Στον φιλόξενο χώρο του «Ilios» πίνουμε τον καφέ μας και συζητάμε με τον διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, ο οποίος πήρε στα χέρια του το τιμόνι του φοροεισπρακτικού και φοροελεγκτικού μηχανισμού της χώρας σε μια πολύ δύσκολη περίοδο. Την εποχή του τρίτου Μνημονίου και του ασφυκτικού ελέγχου της ελληνικής οικονομίας από την τρόικα.
Ο Γιώργος Πιτσιλής, από μάχιμος δικηγόρος με επιστημονική ειδίκευση και επαγγελματική εμπειρία στο φορολογικό δίκαιο, αποφασίζει στα τέλη του 2015 να κάνει στροφή στην καριέρα του. Δηλώνει συμμετοχή στον διεθνή διαγωνισμό που έχει προκηρύξει το υπουργείο Οικονομικών για τη θέση του επικεφαλής της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων. Καταφέρνει να κόψει πρώτος το νήμα στη διαγωνιστική διαδικασία και στις 21 Ιανουαρίου 2016, σε ηλικία 41 ετών, αναλαμβάνει επικεφαλής της φορολογικής διοίκησης της χώρας. Τότε η ΑΑΔΕ ονομαζόταν Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων. Υστερα από έναν χρόνο, γίνεται Ανεξάρτητη Αρχή με αυξημένες αρμοδιότητες.
Στα επτά χρόνια που ηγείται της ΑΑΔΕ άλλαξαν πολλά στη φορολογική διοίκηση «με πολύ μεγάλη πίεση, πολλές εκπλήξεις, πολλές δυσκολίες αλλά και πολύ χαρά για ό,τι καταφέραμε». Οι μεγαλύτερες ανατροπές συντελούνται την περίοδο της πανδημίας, η οποία λειτούργησε ως επιταχυντής της νέας ψηφιακής εποχής. Εν μέσω πανδημίας στήθηκε η πλατφόρμα για την υποβολή αιτημάτων και των ραντεβού των πολιτών με τις φορολογικές υπηρεσίες.
Οι ατελείωτες ουρές που συναντούσαμε στις εφορίες πριν από λίγα χρόνια έχουν εξαφανιστεί. Οι περισσότερες συναλλαγές και σχεδόν όλες οι δηλώσεις γίνονται πλέον ηλεκτρονικά με λίγα κλικ από τον υπολογιστή ή ακόμη και από το κινητό, εύκολα, γρήγορα και χωρίς ταλαιπωρία για τους φορολογουμένους. Πλέον οι πολίτες δεν χρειάζεται να επισκέπτονται την Εφορία τους για να αποκτήσουν ΑΦΜ, κλειδάριθμο, να υποβάλουν δηλώσεις για μεταβιβάσεις ακινήτων ή να καταθέσουν τις πινακίδες κυκλοφορίας των οχημάτων τους. Οσοι θέλουν να επισκεφθούν τη ΔΟΥ κλείνουν ραντεβού μέσω της ψηφιακής πύλης της ΑΑΔΕ.
Η πλατφόρμα «Τα Αιτήματά μου», η οποία καλύπτει πάνω από 250 συναλλαγές (απόκτηση ΑΦΜ, υποβολή αρχικών και τροποποιητικών δηλώσεων, αίτηση για συμψηφισμό φόρων), δέχθηκε, το 2022, πάνω από 3 εκατομμύρια αιτήματα φορολογουμένων. «Αυτό σημαίνει 3 εκατ. λιγότερες επισκέψεις» μού διευκρινίζει και προσθέτει ότι πέρυσι μόνο μέσω της πλατφόρμας myProperty υποβλήθηκαν 250.000 δηλώσεις φόρου μεταβίβασης, γονικών παροχών, δωρεών, κληρονομιών. Αν δεν υπήρχε η πλατφόρμα θα έπρεπε για κάθε δήλωση οι φορολογούμενοι να επισκεφθούν δύο ή τρεις φορές την Εφορία.
Ο επόμενος μεγάλος στόχος του Πιτσιλή αναμένεται να επιτευχθεί τον Μάιο με την αυτόματη χορήγηση 500.000 ΑΦΜ σε ανήλικα τέκνα, ενώ μέχρι τέλους του έτους θα έχουν αποκτήσει ΑΦΜ πάνω από 1 εκατ. ανήλικοι δίχως να χρειαστεί οι γονείς τους να υποβάλουν αίτηση στην Εφορία.
Κάθε χρόνο υποβάλλονται 200.000 αιτήσεις για χορήγηση ΑΦΜ με τις μισές από αυτές να αφορούν ανηλίκους. «Τι κάνουμε αυτή την περίοδο; Διασταυρώνουμε τη δική μας βάση δεδομένων με την αντίστοιχη της ΗΔΙΚΑ, ώστε σε δύο φάσεις, σε πρώτη φάση μέχρι τέλους Μαΐου, να προχωρήσουμε στη χορήγηση ΑΦΜ οίκοθεν, δηλαδή χωρίς αίτηση των γονέων σε όλα τα ανήλικα παιδιά, για τα οποία θα μπορέσουμε να ταυτοποιήσουμε τη σχέση των γονέων με τα παιδιά. Αρα ο δικός μας στόχος είναι μέχρι τέλους του χρόνου να έχουμε δώσει ΑΦΜ σε πάνω από 1 εκατ. ανήλικα τέκνα συνολικά και στην πρώτη φάση μέχρι το τέλος Μαΐου σε 500.000 ηλικίας πάνω από δώδεκα ή δεκατριών ετών». 
Οι γονείς δεν θα χρειαστεί να υποβάλουν αίτηση για χορήγηση ΑΦΜ στο ανήλικο τέκνο τους. Η ΑΑΔΕ θα τους στείλει ένα email που θα τους ενημερώνει για τον Αριθμό Φορολογικού Μητρώου που θα έχει δώσει στο ανήλικο παιδί τους.
«Η ψηφιακή μετάβαση δεν είναι εύκολη ούτε αυτόματη διαδικασία» σημειώνει ο Γιώργος Πιτσιλής. Μπορεί να μην υπάρχουν πια ουρές στις εφορίες αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις παρατηρούνται «ψηφιακές ουρές» καθώς τα αιτήματα διεκπεραιώνονται από τους υπαλλήλους των εφοριών.
Ο Γιώργος Πιτσιλής μού μιλάει για τις προκλήσεις σε σχέση με το προσωπικό που έχει σήμερα η ΑΑΔΕ, τονίζοντας ιδιαίτερα τη σημαντική έλλειψη στελέχωσης στις τελωνειακές υπηρεσίες. «Η Ελλάδα δεν είναι απλά μία χώρα από τις 27 της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Είναι μια χώρα που έχει χερσαία σύνορα με τρεις χώρες εκτός ΕΕ και θαλάσσια σύνορα με μία χώρα εκτός ΕΕ. Εχουμε πολλά κατοικήσιμα νησιά και ο Πειραιάς είναι ένα από τα πέντε μεγαλύτερα λιμάνια της Ευρώπης. Αρα οι τελωνειακές ανάγκες είναι πολύ απαιτητικές. Ανάγκες υπάρχουν και στο λεκανοπέδιο της Αττικής, το οποίο αυτή τη στιγμή παρουσιάζει τη μεγαλύτερη υποστελέχωση. Αλλά για να κάνουμε τη συζήτηση για το πόσους υπαλλήλους χρειαζόμαστε, εξετάζουμε κι εμείς διαρκώς τις δικές μας διαδικασίες, αξιολογώντας εάν αφιερώνουμε τον χρόνο μας σωστά και παραγωγικά ή αν έχουμε και διαδικασίες οι οποίες είναι απομεινάρια του παρελθόντος και λόγω αδρανειών διατηρούνται σε ορισμένα σημεία, με αποτέλεσμα να ξοδεύουμε ανθρώπινους πόρους που μας χρειάζονται αλλού. Δεν είναι λοιπόν μόνο η υποστελέχωση. Υπάρχει και ανάγκη διαρκούς εξέλιξης της κουλτούρας των δικών μας στελεχών, ιδίως στον ανασχεδιασμό και την απλοποίηση των διαδικασιών μας».
Εξυπνοι φοροέλεγχοι
Από τις ελλείψεις στο προσωπικό η κουβέντα μας πηγαίνει στους φορολογικούς ελέγχους και την πάταξη της φοροδιαφυγής. Και στο μέτωπο αυτό έχουν αλλάξει πολλά τα τελευταία χρόνια. Οι φοροέλεγχοι γίνονται πλέον στοχευμένα, κάτι που δεν γινόταν πριν από 10 χρόνια γιατί «δεν είχαμε εικόνα, δεν είχαμε δεδομένα και παροχή στοιχείων και πληροφοριών μαζικά από φορείς, από τράπεζες. Δέκα χρόνια μετά έχουμε πάρα πολλά δεδομένα και πρέπει πλέον να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε, να εστιάζουμε και να δουλεύουμε πάνω στα στοιχεία που έχουμε».
«Το επόμενο βήμα είναι να αξιοποιήσουμε ακόμα καλύτερα και ακόμα ταχύτερα τα δεδομένα που συλλέγουμε μέσα από τις πολλές διαδικασίες που «τρέχουμε». Για παράδειγμα, το MyDATA είναι μια τεράστια πηγή δεδομένων. Πλέον σε πραγματικό χρόνο μπορούν να δημιουργηθούν πάρα πολλές έρευνες και αναλύσεις». Οπως μου εξηγεί, ο ελεγκτικός μηχανισμός έχει τη δυνατότητα να βλέπει ανά κατηγορίες επιχειρήσεων συμπεριφορές και ποσοστά δαπανών. «Μπορούμε να εντοπίσουμε πολύ πιο γρήγορα παραβατικές συμπεριφορές και να μάθουμε για παράδειγμα με ποιους άλλους έχει συναλλαγή ο ελεγχόμενος. Αξιοποιώντας τις πληροφορίες, εντοπίζουμε δίκτυα συνεργασιών. Από μια σχέση, για παράδειγμα από τη συνεργασία μιας παραβατικής επιχείρησης με έναν λογιστή επαγγελματία μπορείς να αρχίσεις να βλέπεις και να παρακολουθείς και άλλους, αποτυπώνοντας το δίκτυο των συναλλαγών. Είναι σύνθετο έργο που αναπτύσσεται και με εργαλεία artificial και business intelligence και δεν είναι κάτι που γίνεται σε μια μέρα. Θέλει πολλή δουλειά». Με τις δυνατότητες που προσφέρει η τεχνολογία οι έλεγχοι έχουν γίνει πιο έξυπνοι, πιο γρήγοροι, πιο αποτελεσματικοί ενώ οι ελεγκτές θα αποκτήσουν νέα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης.
Σημαντική συμβολή στη μάχη κατά της φοροδιαφυγής με επιτόπιους ελέγχους αναμένεται να έχει η ενεργοποίηση ενός νέου ηλεκτρονικού όπλου, του «ΕλεγχοςLive». Την ώρα του ελέγχου οι ελεγκτές θα βλέπουν στο tablet τους το φορολογικό προφίλ των ελεγχόμενων επιχειρήσεων ή επαγγελματιών. Θα βλέπουν αν έχουν ιστορικό παραβατικότητας, αν έχουν υποβάλει δηλώσεις φόρου εισοδήματος και περιοδικές ΦΠΑ, αν έχουν βεβαιωμένα χρέη προς την Εφορία και αν έχουν διαβιβάσει τα στοιχεία στην πλατφόρμα myDATA. Επιτόπου θα εκδίδουν αναφορά για τα αποτελέσματα του ελέγχου και θα επιβάλλονται κυρώσεις και πρόστιμα σε περίπτωση που διαπιστώνουν απόκρυψη τζίρου και μη απόδοση του ΦΠΑ.
Τους τελευταίους μήνες, ο Γιώργος Πιτσιλής έχει βάλει και τους πολίτες στο παιχνίδι του ελέγχου της γνησιότητας των αποδείξεων. Περισσότεροι από 165.000 φορολογούμενοι έχουν εγκαταστήσει στο κινητό τους την εφαρμογή «myAppodixi» και μέχρι στιγμής η φορολογική διοίκηση έχει δεχθεί πάνω από 90.000 καταγγελίες εντοπίζοντας υποθέσεις φοροδιαφυγής. Οσοι έχουν «καρφώσει» υποθέσεις φοροδιαφυγής σύντομα θα λάβουν αμοιβή.
Επίσης, η ΑΑΔΕ ετοιμάζει μια νέα ηλεκτρονική πλατφόρμα μέσω της οποίας οι πολίτες θα έχουν τη δυνατότητα να υποβάλλουν επώνυμα ή ανώνυμα την καταγγελία τους «είτε για θέματα φορολογικά, είτε για θέματα τελωνειακά, είτε για θέματα διαφάνειας. Δηλαδή Εσωτερικών Υποθέσεων. Ο πολίτης θα μπορεί να καταγγείλει αυτό που θέλει με δομημένο τρόπο και η καταγγελία αυτή δρομολογείται αυτόματα στην υπηρεσία η οποία θα την εξετάσει και αξιολογήσει τη σπουδαιότητά της ακόμη και την ίδια ημέρα εάν είναι πάρα πολύ σοβαρή».
Σχέση εμπιστοσύνης
Ο Πιτσιλής αισθάνεται υπερήφανος για τη δουλειά που έχει γίνει από τότε που ανέλαβε επικεφαλής της ΑΑΔΕ αναφέροντας ως χαρακτηριστικό παράδειγμα την αλλαγή στον τρόπο λειτουργίας της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών, η οποία εξετάζει τις ενστάσεις που υποβάλλουν οι φορολογούμενοι όταν αμφισβητούν αποφάσεις για επιβολή φόρων και προστίμων που επιβάλλονται από τις φορολογικές Αρχές. «Οταν ανέλαβα η υπηρεσία αυτή εξέταζε μία στις δύο υποθέσεις. Μέχρι και αυτές που δεν εξετάζονταν, απορρίπτονταν σιωπηρά σύμφωνα με τον νόμο. Το ποσοστό αποδοχής των προσφυγών των πολιτών ήταν γύρω στο 5%. Σήμερα εξετάζονται εννιά και εννιάμισι στις δέκα υποθέσεις και δημοσιεύονται όλες οι αποφάσεις, με αποτέλεσμα να έχουν μειωθεί και οι υποθέσεις που καταλήγουν στα δικαστήρια. Η σπουδαιότητα της δουλειάς αυτής έχει αναγνωριστεί και από την Εκθεση Πισσαρίδη αλλά και διεθνώς ως βέλτιστη πρακτική. Αυτό δείχνει ότι έχει αλλάξει τελείως η σχέση μας με τους πολίτες στον τομέα αυτό, υπηρετώντας στην πράξη αυτό που θέλουμε, δηλαδή τη σχέση εμπιστοσύνης».
Το ξέσπασμα της πανδημίας και το πρώτο lockdown ήταν από τις πιο δύσκολες περιόδους του διοικητή της ΑΑΔΕ, ο οποίος δεν έλειψε ούτε μία μέρα από το γραφείο του, στην Καραγιώργη Σερβίας. Τον ελεύθερο χρόνο του, ο Γιώργος Πιτσιλής τον αφιερώνει στην οικογένειά του και τα δύο παιδιά του, τον Γιάννη που πηγαίνει στην πρώτη Γυμνασίου και τον Χρήστο, μαθητή της πέμπτης Δημοτικού. Και οι δυο είναι Παναθηναϊκοί όπως και ίδιος γιατί «δεν θα μπορούσε να ήταν κάτι διαφορετικό» όπως τονίζει με έμφαση για να προσθέσει ότι τα τελευταία χρόνια έχει γίνει καλύτερος πατέρας. «Τα πρώτα χρόνια αυτή η δουλειά απορρόφησε πολύ μεγάλο μέρος του χρόνου μου. Κάποια στιγμή όμως συνειδητοποίησα ότι τα παιδιά μεγαλώνουν και με χρειάζονται και ως πατέρα».
Η θητεία του Γιώργου Πιτσιλή ολοκληρώνεται το 2025. Τότε αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί και ο ψηφιακός μετασχηματισμός της ΑΑΔΕ.
