Οι χώρες της ΕΕ συζητούν ένα κοινό ταμείο ύψους 500 δισ. ευρώ για κοινά αμυντικά έργα και προμήθειες όπλων, αξιοποιώντας τις αγορές ομολόγων για να ενισχύσουν τις δαπάνες εν όψει της επιστροφής του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο.
Σε σημερινό (5/12) άρθρο τους, οι Finacial Times αναφέρουν ότι η απειλή του Τραμπ να αποσύρει τις αμερικανικές εγγυήσεις ασφαλείας από τους συμμάχους του ΝΑΤΟ που υπολείπονται σε δαπάνες έχει ωθήσει τις ευρωπαϊκές χώρες να διερευνήσουν πιο ριζοσπαστικές επιλογές χρηματοδότησης της άμυνας, συμπεριλαμβανομένου του κοινού δανεισμού που παραδοσιακά αποκλείεται από τα δημοσιονομικά γεράκια στη Γερμανία, τις Κάτω Χώρες και τη Δανία.
Ανώτεροι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι που συζητούν το σχέδιο επικεντρώνονται τώρα στη δημιουργία ενός χρηματοδοτικού φορέα για την άμυνα, ο οποίος θα εκδίδει ομόλογα που θα υποστηρίζονται από εθνικές εγγυήσεις των συμμετεχουσών χωρών και όχι της ΕΕ στο σύνολό της.
Το μοντέλο χρηματοδότησης, το οποίο θα ήταν ανοικτό σε κράτη εκτός ΕΕ, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και η Νορβηγία, κερδίζει έδαφος μεταξύ μιας βασικής ομάδας κρατών μελών της ΕΕ, δήλωσαν στους Financial Times έξι άτομα που συμμετέχουν στις συνομιλίες. Ενώ ο ακριβής στόχος δανεισμού δεν έχει ακόμη συμφωνηθεί, οι εμπλεκόμενοι στις διαπραγματεύσεις δήλωσαν ότι θα πρέπει να υπερβαίνει τα 500 δισ. ευρώ.
Η Ευρώπη παλεύει εδώ και καιρό με το πώς να αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες για να διατηρήσει τη στήριξη προς την Ουκρανία και να προετοιμαστεί για τον εκλεγμένο πρόεδρο των ΗΠΑ Τραμπ, ο οποίος νωρίτερα φέτος προειδοποίησε ότι «δεν πρόκειται να προστατεύσουμε» τους συμμάχους του ΝΑΤΟ «αν δεν πρόκειται να πληρώσουν».
Η ΕΕ έχει διερευνήσει αμέτρητους τρόπους για τη χρηματοδότηση πρόσθετων έργων και το διακυβερνητικό ταμείο έχει αναδειχθεί ως η πιο φιλόδοξη επιλογή που εξετάζεται.
Τα σχέδια έχουν τεθεί υπόψη του Ηνωμένου Βασιλείου, αλλά το Λονδίνο δεν έχει ακόμη δεσμευτεί για οποιαδήποτε συμμετοχή, σύμφωνα με Ευρωπαίους αξιωματούχους που συμμετέχουν στις συζητήσεις. Ένας ανώτερος Βρετανός αξιωματούχος που γνωρίζει την πρωτοβουλία χαιρέτισε τη φιλοδοξία ως «ενθαρρυντικό» σημάδι αποφασιστικότητας.
Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων θα κληθεί να παίξει τεχνικό ρόλο, βοηθώντας στη διαχείριση του οχήματος ειδικού σκοπού (SPV) και στη διαχείριση των ταμειακών λειτουργιών.
Σε αντίθεση με τις προηγούμενες προτάσεις για την έκδοση «ευρωομολόγων» για την άμυνα -κοινός δανεισμός στον οποίο αντιτάχθηκαν οι δημοσιονομικά συντηρητικές χώρες της ΕΕ- η συμμετοχή στο ταμείο θα είναι εθελοντική και ανοικτή σε κράτη εκτός ΕΕ. Συνεπώς, δεν θα ισχύουν οι περιορισμοί της ΕΕ σχετικά με τη χρήση κοινών κεφαλαίων για στρατιωτικούς σκοπούς και τα ουδέτερα από στρατιωτική άποψη κράτη μέλη, όπως η Αυστρία, η Μάλτα, η Ιρλανδία και η Κύπρος, θα μπορούν να εξαιρεθούν χωρίς να ασκήσουν βέτο στο σχέδιο.
Μητσοτάκης εν όψει Τραμπ
Ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, ο οποίος υπερασπίστηκε τα ευρωομόλογα για την άμυνα νωρίτερα φέτος, δήλωσε στους FT ότι υπάρχει μια αλλαγή στο κλίμα μεταξύ των ηγετών της ΕΕ. Ενώ αρχικά οι προτάσεις του έτυχαν «χλιαρής ανταπόκρισης», ο Κ. Μητσοτάκης αισθάνεται τώρα «μια ανανεωμένη αίσθηση επείγοντος», δεδομένων των προκλήσεων της Ευρώπης στον τομέα της ασφάλειας και της επιστροφής του Τραμπ στην εξουσία.
«Υπάρχει μια αυξανόμενη συναίνεση ότι πρέπει να δαπανήσουμε περισσότερα για την άμυνα και ίσως ήρθε η ώρα να δημιουργήσουμε έναν κοινό ευρωπαϊκό μηχανισμό για τη χρηματοδότηση έργων κοινού ενδιαφέροντος», δήλωσε.
«Η Γερμανία και η Γαλλία θα επωφεληθούν προφανώς από περισσότερες ευρωπαϊκές δαπάνες για την άμυνα», δήλωσε ο κ. Μητσοτάκης, προσθέτοντας ότι η Ιταλία και η Ισπανία είναι επίσης «μεγάλοι παίκτες» του κλάδου που θα μπορούσαν να επωφεληθούν από αυτή την πρωτοβουλία.
Ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών της Πολωνίας Pawel Karbownik δήλωσε επίσης ότι «η Ευρώπη δεν έχει άλλη επιλογή» από το να αυξήσει τις αμυντικές της δαπάνες. «Πρέπει να είμαστε σε θέση να υπερασπιστούμε τους εαυτούς μας στο χειρότερο σενάριο», δήλωσε στους FT.
«Ο Trump 2.0 είναι πιθανό να λειτουργήσει ως καταλύτης για την ΕΕ να κάνει περισσότερα για την Ουκρανία, καθώς και για τη δική της ασφάλεια και άμυνα», δήλωσε ο Mujtaba Rahman του Eurasia Group.
Σύμφωνα με τα νέα σχέδια, η ΕΤΕπ θα συμβάλει στη διαχείριση των εθνικών εγγυήσεων που στηρίζουν το SPV και θα διαδραματίσει διοικητικό ρόλο στις κεφαλαιαγορές, ανέφεραν οι άνθρωποι που συμμετείχαν στις συνομιλίες. Σύμφωνα με την τρέχουσα πολιτική δανεισμού της, η ΕΤΕπ απαγορεύεται να χρηματοδοτεί άμεσα επενδύσεις σε όπλα. Εκπρόσωπος της ΕΤΕπ δήλωσε: «Δεν μας έχει περιέλθει γνώση οποιουδήποτε τέτοιου σχεδίου».
Οι Κάτω Χώρες, η Φινλανδία και η Δανία υποστηρίζουν σε γενικές γραμμές την ιδέα, δήλωσαν οι άνθρωποι που γνωρίζουν τις συζητήσεις. Η στάση της Γερμανίας είναι αβέβαιη και θα εξαρτηθεί από τις ομοσπονδιακές εκλογές του Φεβρουαρίου.
«Βρισκόμαστε σε πολύ προχωρημένες συζητήσεις», δήλωσε ένας ανώτερος διπλωμάτης της ΕΕ που συμμετέχει στις συνομιλίες. «Αλλά δεν είναι ακόμη σαφές πώς ακριβώς το βλέπει το Βερολίνο».
Οι συνομιλίες συνεχίζονται σχετικά με το μέγεθος του ταμείου, αλλά ο στόχος είναι να συγκεντρωθούν τουλάχιστον 500 δισ. ευρώ, ένα ποσό που η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έχει πει στους ηγέτες ότι θα είναι το ελάχιστο που θα απαιτηθεί την επόμενη δεκαετία για να καλυφθούν οι ανάγκες ασφάλειας της ηπείρου, ανέφεραν πέντε από τους ανθρώπους αυτούς. Τα χρήματα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη στήριξη κοινών αμυντικών έργων, όπως η κοινή αεράμυνα που έχουν προτείνει η Πολωνία και η Ελλάδα και η οποία από μόνη της θα κόστιζε 500 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τον Επίτροπο Άμυνας της ΕΕ Andrius Kubilius.
Οι Βρυξέλλες ελπίζουν ότι η χρηματοδότηση για κοινές αγορές όπλων θα ωθήσει τους αμυντικούς εργολάβους να προβούν σε μακροπρόθεσμες επενδύσεις. Ωστόσο, παραμένουν πολλά που πρέπει να επιλυθούν σχετικά με το πώς θα χρησιμοποιηθούν τα κονδύλια.
«Δεν είμαστε αντίθετοι στην παροχή περισσότερων χρημάτων για την άμυνα», δήλωσε ένας ανώτερος αξιωματούχος που συμμετέχει στις συζητήσεις. «[Αλλά] η προτεραιότητα πρέπει να είναι να καθοριστεί σε τι ακριβώς θα δαπανηθούν αυτά».
