Ως μια εξέλιξη που «είναι πιθανό να ανησυχήσει τη Δύση» περιέγραψε το REUTERS την 20ετή ιστορική στρατηγική στρατιωτική συμφωνία που υπέγραψαν στις 17 Ιανουαρίου, ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν και ο Ιρανός ομόλογός του Μασούντ Πεζεσκιάν.
Είναι πράγματι όμως ανησυχητική εξέλιξη αυτή η στρατιωτική συμφωνία Ρωσίας-Ιράν και γιατί;
Ειδικότερα, οι δύο χώρες συμφώνησαν να ενισχύσουν τη συνεργασία σε υπηρεσίες ασφαλείας, στρατιωτικές ασκήσεις, επισκέψεις σε λιμάνια και κοινή εκπαίδευση αξιωματικών.
Δεσμεύτηκαν να μην επιτρέψουν να χρησιμοποιηθεί το έδαφός τους σε οποιαδήποτε στρατιωτική ενέργεια εναντίον του άλλου, ούτε να βοηθήσουν οποιονδήποτε να επιτεθεί στον άλλον, και θα συνεργαστούν για την αντιμετώπιση εξωτερικών στρατιωτικών απειλών.
Αναλύοντας το περιεχόμενο της συμφωνίας, ο ειδικός αναλυτής του Γραφείου Οικονομικών του Υπουργείου Εμπορίου των ΗΠΑ, Μάικλ Κόρμπιν, εκτιμά ότι τέτοιες συμφωνίες θα μπορούσαν να υπονομεύσουν τις προσπάθειες της κυβέρνησης Τραμπ για την ειρήνη, εντείνοντας τους ισχυρισμούς από σκληροπυρηνικές φατρίες στη Δύση.
«Η συνεργασία έρχεται σε μια περίοδο που η επιρροή της Μόσχας και της Τεχεράνης στην περιοχή έχει μειωθεί λόγω των εξελίξεων στη Συρία και τη Μέση Ανατολή»
Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου μετά την υπογραφή, ο Πούτιν υπογράμμισε ότι η διασφάλιση της ειρήνης και της σταθερότητας σε αυτήν την περιοχή (συχνά περιγράφεται ως Δυτική Ασία) «εξυπηρετεί τα συμφέροντα και των δύο εθνών μας».
«Η Δυτική Ασία δεν είναι σημαντική για τις δύο χώρες μόνο σε ένα πλαίσιο ασφάλειας, αλλά και από την άποψη της περιφερειακής εμπορικής και οικονομικής συνεργασίας και ανάπτυξης» τονίζει ο Κόμπιν σε ανάλυσή του στο Responsible Statecraft.
«Υποσχόμενες ευκαιρίες… που ανοίγονται σε σχέση με τον διεθνή μεταφορικό διάδρομο Βορρά-Νότου», είπε ο Πούτιν κατά τη διάρκεια δηλώσεων μετά την υπογραφή. «Οι συζητήσεις βρίσκονται σε εξέλιξη σχετικά με την κατασκευή του σιδηροδρομικού τμήματος Ραστ-Αστάρα. Η εφαρμογή αυτού του έργου θα βοηθούσε στη δημιουργία (μιας) απρόσκοπτης αλυσίδας εφοδιασμού από τη Ρωσία και τη Λευκορωσία προς τα ιρανικά λιμάνια στον Κόλπο».
Μήνυμα στην Κίνα
Ο Αμερικανός εμπειρογνώμονας, εκτιμά πως η περαιτέρω ανάπτυξη τέτοιων αυξημένων ευκαιριών εφοδιαστικής αλυσίδας εξυπηρετεί όχι μόνο τη Ρωσία και το Ιράν, αλλά στέλνει επίσης ένα σημαντικό μήνυμα στον βασικό εταίρο της Κίνας για την υποστήριξη της Πρωτοβουλίας Belt and Road. «Είναι επίσης ένα μήνυμα προς τους BRICS και τα πιθανά μέλη των BRICS που αναζητούν περισσότερες ευκαιρίες εμπορίου και οικονομικής ανάπτυξης στην περιοχή» προσθέτει.
Η κοινή συνέντευξη Τύπου περιελάμβανε επίσης την ανακοίνωση ότι οι δύο πλευρές είναι κοντά στην οριστικοποίηση μιας συμφωνίας 2 δισ. κυβικών μέτρων ετησίως για την αποστολή ρωσικού φυσικού αερίου στο Ιράν, δυνητικά αυξανόμενη στα 55 Bcm/έτος. Οι δύο χώρες εκτιμούν πιθανώς τους στενότερους ενεργειακούς δεσμούς εν μέσω αυξανόμενων εντάσεων με τη Δύση και του κινδύνου σκληρότερων ενεργειακών κυρώσεων από την κυβέρνηση Τραμπ.
Ο Κόρμπιν θεωρεί ότι το έργο καταδεικνύει επίσης τη δέσμευση της Ρωσίας για την ανάπτυξη νέων συνεργασιών και ενεργειακών διαδρομών αφότου η Ουκρανία διέκοψε τις προμήθειες ρωσικού φυσικού αερίου. «Το ρωσικό φυσικό αέριο σταμάτησε να ρέει προς τα κράτη της ΕΕ μέσω της Ουκρανίας μετά από πενταετή συμφωνία που έληξε τον Δεκέμβριο, σηματοδοτώντας το τέλος μιας συμφωνίας δεκαετιών».
Βολή σε Τραμπ
Επιπλέον, ο Αμερικανός ειδικός τονίζει ότι η Ρωσία και το Ιράν είναι πλέον σημαντικοί εταίροι στο εμπόριο, τη χρηματοδότηση και τις επενδύσεις, και η συνεργασία τους σε αυτούς τους τομείς αυξάνεται σταθερά. Ο Πούτιν ισχυρίστηκε ότι «τους πρώτους δέκα μήνες του 2024, το διμερές εμπόριο αυξήθηκε κατά 15,5%».
«Οι χώρες μας έχουν σχεδόν ολοκληρωθεί μετάβαση στη χρήση εθνικών νομισμάτων σε αμοιβαίους διακανονισμούς», υποστήριξε ο Πούτιν. «Γίνονται προσπάθειες για τη δημιουργία βιώσιμων καναλιών δανεισμού και τραπεζικής αλληλεπίδρασης και για την ευθυγράμμιση των εθνικών συστημάτων πληρωμών. Το 2024, οι συναλλαγές που πραγματοποιήθηκαν σε ρούβλια Ρωσίας και ιρανικού ριάλ αντιπροσώπευαν πάνω από το 95% του διμερούς εμπορίου».
Αυτή τη δήλωση, ο Κόρμπιν την θεωρεί ίσως και ως κάποιου είδους μήνυμα-βολή στον πρόεδρο Τραμππ, ο οποίος πρόσφατα απείλησε με δασμούς 100% σε χώρες που επιδιώκουν να υπονομεύσουν το δολάριο ή να χρησιμοποιήσουν άλλα νομίσματα κατά τις διμερείς εμπορικές συναλλαγές.
«Η συνεργασία έρχεται σε μια περίοδο που η επιρροή της Μόσχας και της Τεχεράνης στην περιοχή έχει μειωθεί λόγω των εξελίξεων στη Συρία και τη Μέση Ανατολή» λέει ειδικός.
Για παράδειγμα, ερωτηθείς ο Τραμπ σχετικά με τον Ασαντ έγραψε τον Δεκέμβριο στην πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης Truth Social ότι «η Ρωσία και το Ιράν βρίσκονται σε μια αποδυναμωμένη κατάσταση αυτή τη στιγμή, η μία λόγω της Ουκρανίας και της κακής οικονομίας, η άλλη λόγω του Ισραήλ και αγωνιστική του επιτυχία».
Στρατιωτική συμφωνία – Το μέλλον θα δείξει πως θα λειτουργήσει
Από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, η Μόσχα έχει καλλιεργήσει στενότερους δεσμούς με το Ιράν και άλλα κράτη που θεωρούνται εχθρικά προς τις ΗΠΑ για να αντιμετωπίσει τους ισχυρισμούς περί αδυναμίας και απώλειας επιρροής της, συμειώνει ο Κόρμπιν. Για παράδειγμα, έχει ήδη στρατηγικά σύμφωνα με τη Βόρεια Κορέα και στενή σύμμαχο τη Λευκορωσία, καθώς και μια συμφωνία εταιρικής σχέσης με την Κίνα.
Το εάν αυτά τα στρατηγικά σύμφωνα θα λειτουργήσουν ως αποτρεπτικά μέτρα για μελλοντικές συγκρούσεις, είτε στρατιωτικές είτε οικονομικές, με τις ΗΠΑ ή τους συμμάχους τους, μένει να φανεί, σύμφωνα με τον Μάικλ Κόρμπιν, αλλά είναι σίγουρος ότι «θα απαιτηθεί μεγαλύτερη αυτοσυγκράτηση, αλλά θα γίνει πιο δύσκολη καθώς η Δύση βρίσκεται ολοένα και περισσότερο διχασμένη όσον αφορά το μέλλον των δικών της θεσμών ασφάλειας και οικονομικών ιδρυμάτων λόγω της φθίνουσας κοινότητας μεταξύ Ουάσιγκτον και Βρυξελλών».
