Η Κρήτη, το νησί με τη μακρά και πλούσια παράδοση, είναι γεμάτη ιδιαίτερα έθιμα που συνδέονται με τις γιορτές και τα τελετουργικά της. Ανάμεσα στα πιο χαρακτηριστικά και ενδιαφέροντα πρωτοχρονιάτικα έθιμα είναι η ασκελετούρα, το περίφημο «σκυλοκρέμμυδο», και άλλες παραδόσεις που αποπνέουν μια αίσθηση μαγείας και ευημερίας για το νέο έτος.
Η Ασκελετούρα: Το φυτό της Ζωής και της Καλοτυχίας
Η ασκελετούρα, ή κρεμμύδα, είναι ένα άγριο φυτό που ευδοκιμεί στην Κρήτη και έχει αποκτήσει ιδιαίτερη θέση στις παραδόσεις του νησιού. Το φυτό αυτό, παρόλο που δεν τρώνε τα ζώα λόγω του δηλητηρίου που περιέχει, έχει μια μοναδική ικανότητα: αν και ξεριζωθεί, συνεχίζει να βγάζει νέα φύλλα και άνθη. Οι Κρητικοί πιστεύουν ότι η δύναμη και η ζωτικότητα του φυτού μπορούν να μεταδοθούν σε ανθρώπους και αντικείμενα, κι έτσι την Πρωτοχρονιά κρεμούν την ασκελετούρα στα σπίτια τους για να φέρει καλή τύχη και ευημερία. Αυτό το έθιμο, που χρονολογείται από τον 6ο αιώνα π.Χ., παραμένει ακόμα και σήμερα, αν και τείνει να εγκαταλειφθεί σε ορισμένες περιοχές.
Άλλα παράδοξα πρωτοχρονιάτικα έθιμα της Κρήτης
Η Κρήτη είναι γεμάτη παραδόσεις που συνδέονται με την Πρωτοχρονιά και οι οποίες, πέρα από την ασκελετούρα, περιλαμβάνουν έθιμα για την καλοτυχία και την ευημερία. Ένα από τα πιο γνωστά είναι το ποδαρικό. Σύμφωνα με την παράδοση, το πρώτο άτομο που θα περάσει το κατώφλι του σπιτιού με το πρώτο βήμα της νέας χρονιάς, θα φέρει τύχη στην οικογένεια. Αυτός ο άνθρωπος πρέπει να είναι υγιής και τυχερός, για να μεταδώσει την ευημερία στους υπόλοιπους.
Ένα άλλο παράδοξο έθιμο αφορά το νερό και την πέτρα. Το πρωί της Πρωτοχρονιάς, ο νοικοκύρης του σπιτιού πηγαίνει να φέρει νερό σε ένα σταμνί και μια πέτρα. Το νερό χρησιμοποιείται για να ραντίσει το εξωτερικό και το εσωτερικό του σπιτιού, με την ευχή ότι το καλό και η ευτυχία θα «τρέχουν» όπως το νερό. Η πέτρα, από την άλλη, τοποθετείται κάτω από το κρεβάτι με την ευχή ότι το σπίτι θα είναι γερό και σταθερό, όπως η πέτρα.
Ακόμα ένα έθιμο της Κρήτης περιλαμβάνει τη ζύμη των κουλουριών, από την οποία οι νοικοκυρές φτιάχνουν έναν σταυρό, τον οποίο τοποθετούν στην πόρτα του σπιτιού για να φέρει καλοτυχία και ευημερία. Επιπλέον, σε ορισμένα χωριά τοποθετούν φυτά από βολβούς ή κλωνάρια χαρουπιάς, που θεωρούνται σύμβολα αφθονίας και καρποφορίας. Στην ίδια λογική, πολλά νοικοκυριά αφήνουν ένα ποτήρι κρασί και φαγητό για τον Άγιο Βασίλη, με την ελπίδα ότι ο Άγιος θα επισκεφτεί το σπίτι και θα φέρει ευλογίες για τη νέα χρονιά.
Το σπάσιμο του ροδιού, που παραμένει ένα δημοφιλές έθιμο στην Κρήτη, φέρει τη συμβολική του αξία για την καλοτυχία και την ευημερία. Το ρόδι, με τους πολλούς σπόρους του, θεωρείται σύμβολο ευφορίας και αφθονίας. Παράλληλα, οι ανύπαντρες κοπέλες συμμετείχαν σε διάφορους μαντικούς τελετουργικούς, όπως το ρίξιμο φύλλων ελιάς στο τζάκι ή το παίξιμο με κουκιά, για να «μαντέψουν» τον μέλλοντα σύζυγό τους.
Η Πρωτοχρονιά είναι επίσης η μέρα του Αγίου Βασιλείου, που στην Κρητική παράδοση θεωρείται «γεωργός Άγιος». Οι γεωργοί της Κρήτης την ημέρα αυτή οργώνουν ένα χωράφι τους, πιστεύοντας ότι έτσι θα λάβουν την ευλογία του Αγίου για καλή σοδειά και ευημερία στον αγρό.
