Photo by Ashish Khanna on Unsplash
Οι θηλυκές λιβελλούλες χρησιμοποιούν μια ακραία τακτική για να απαλλαγούν από τους ανεπιθύμητους μνηστήρες: πέφτουν από τον ουρανό και προσποιούνται ότι είναι νεκρές.
Ο Rassim Khelifa από το Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης, στην Ελβετία, είδε τη συμπεριφορά για πρώτη φορά στη λιβελλούλα Moorland Hawker (Aeshna juncea). Ενώ μάζευε τις προνύμφες της στις Ελβετικές Άλπεις, παρακολούθησε μια θηλυκή έπεσε σαν νεκρή στο έδαφος ενώ την καταδίωκε ένα αρσενικό.
Στη συνέχεια, το θηλυκό έμεινε ακίνητο ανάσκελα. Ο μνηστήρας της πέταξε σύντομα μακριά, και το θηλυκό απογειώθηκε ξανά μόλις το πεδίο ήταν ελέυθερο.
«Έμεινα έκπληκτος», λέει ο Khelifa, ο οποίος δεν είχε ξαναδεί κάτι τέτοιο εδώ και 10 χρόνια που μελετάει λιβελλούλες.
Οι θηλυκές λιβελλούλες αυτού του είδους είναι ευάλωτες στην παρενόχληση όταν γεννούν τα αυγά τους αφού, σε αντίθεση με κάποιο άλλο είδος λιβελλούλας, δεν προστατεύονται από τους αρσενικούς συντρόφους τους. Μια μόνο σeξουαλική επαφή με ένα άλλο αρσενικό είναι αρκετή για να γονιμοποιήσει όλα τα ωάρια και η εκ νέου σύζευξη θα μπορούσε να βλάψει την αναπαραγωγική τους οδό.
Ο Khelifa διαπίστωσε ότι τα θηλυκά συχνά υποχωρούν σε πυκνή βλάστηση κοντά σε λίμνες, πιθανώς για να κρυφτούν. Και συχνά αντιδρούν πολύ δραματικά όταν εμφανίζονται.
Παρατήρησε 27 από τα 31 θηλυκά να πέφτουν κατακόρυφα και να το παίζουν νεκρά για να αποφύγουν τα αρσενικά, με 21 από αυτά τα κόλπα να είναι επιτυχημένα. Ωστόσο, η βουτιά με μεγάλη ταχύτητα είναι επικίνδυνη, και σύμφωνα με τον Adolfo Cordero-Rivera στο Πανεπιστήμιο του Vigo στην Ισπανία, μπορεί να είναι μια στρατηγική που χρησιμοποιούν μόνο σε περιοχές με πολλές λιβελλούλες. «Τα θηλυκά μπορούν να συμπεριφέρονται με αυτόν τον τρόπο μόνο εάν η αρσενική παρενόχληση είναι έντονη», λέει.
Λίγα ζώα έχουν πιαστεί να προσποιούνται τον θάνατο για να ξεγελάσουν τους μνηστήρες. Η συμπεριφορά έχει παρατηρηθεί σε ένα είδος αράχνης (τα αρσενικά τη χρησιμοποιούν για να βελτιώσουν τις πιθανότητές τους να ζευγαρώσουν), δύο είδη μύγας και έναν τύπο από αλογάκι της παναγίας.
Ωστόσο, το να το παίζεις νεκρός για να αποφύγεις το σeξ είναι πιο συνηθισμένο και έχει παρατηρηθεί σε λιβελλούλες. «Είναι πιθανό τα θηλυκά να επέκτειναν τη χρήση του για να ξεπεράσουν τον εξαναγκασμό των αρσενικών», λέει η Khelifa.
Ο Khelifa ενδιαφέρεται να ανακαλύψει εάν η συμπεριφορά είναι μοναδική σε είδη που γεννούν αυγά μόνα τους ή αν είναι πιο διαδεδομένη. Η χρήση ακραίων τακτικών για την επίλυση της σeξουαλικής σύγκρουσης δεν είναι μοναδική για τις λιβελλούλες: στο συγγενικό είδος damselfly, για παράδειγμα, τα θηλυκά τρώνε τον σύντροφό τους.
