Γκάζι πατάει ο ΕΦΚΑ για τις επικουρικές συντάξεις ώστε να εκκαθαριστεί το στοκ 45.000 εκκρεμών επικουρικών αλλά και να προχωρήσει στην καταβολή εφάπαξ σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Σύμφωνα με τον κεντρικό σχεδιασμό, τους μήνες Μάιο και Ιούνιο στοχεύει να καταβάλει 20.000 επικουρικές συντάξεις και 3.000 εφάπαξ, ενώ το δίμηνο Ιουλίου-Αυγούστου θα εκκαθαριστούν οι υπόλοιπες 25.000 αιτήσεις.
ΤΗΣ ΣΙΣΣΥΣ ΣΤΑΥΡΟΠΙΕΡΡΑΚΟΥ
Στη λίστα αναμονής για επικουρική σύνταξη υπάρχουν αιτήσεις ακόμη και από το 2014. Ο κυριότερος λόγος που τόσα χρόνια δεν είχαν εκδοθεί οι περισσότερες από τις επικουρικές που ήταν σε αναμονή ήταν το ότι οι συνταξιούχοι θα έπρεπε να πάρουν πρώτα την οριστική απόφαση για την κύρια σύνταξη. Ο νόμος πλέον ορίζει ότι η προθεσμία για την έκδοση επικουρικής σύνταξης είναι τρεις μήνες και ξεκινά με την έκδοση της κύριας σύνταξης, ενώ για τη χορήγηση εφάπαξ η προθεσμία είναι έξι μήνες από την ημερομηνία υποβολής του σχετικού αιτήματος.
Όπως προβλέπει το σχέδιο που έχει εκπονηθεί από τη διοίκηση του φορέα, κατά τη διάρκεια των επόμενων μηνών ο ΕΦΚΑ αναμένεται να εκδώσει χιλιάδες επικουρικές συντάξεις, κυρίως από τα ταμεία του Δημοσίου (ΤΕΑΔΥ και ΤΑΔΚΥ), ενώ σε επεξεργασία βρίσκονται επιπλέον 12.000 αιτήσεις συνταξιοδότησης από ταμεία του ιδιωτικού τομέα για τις περιπτώσεις με καθεστώς διαδοχικής ασφάλισης.
Βασική επιδίωξη, σύμφωνα με τη διοίκηση του φορέα, είναι έως το τέλος του καλοκαιριού να μηδενιστούν οι ληξιπρόθεσμες αιτήσεις που υπερβαίνουν τους τρεις μήνες.
Οι επικουρικές συντάξεις που βρίσκονταν σε εκκρεμότητα πέραν των τριών μηνών ανέρχονταν σε 85.000. Εξ αυτών, έχουν εκκαθαριστεί 40.000, με ισάριθμες απονομές συντάξεων στο πρώτο τρίμηνο του 2023. Όσον αφορά στις υπόλοιπες 45.000 επικουρικές, αλλά και όσες νέες αιτήσεις καθυστερήσουν πέραν του τριμήνου, θα επιδιωχθεί να εκδοθούν έως τον Αύγουστο, δηλαδή μέσα στο προσεχές τετράμηνο.
Από τις 45.000 επικουρικές που εκκρεμούν, οι 14.000 είναι του Δημοσίου και οι υπόλοιπες 31.000 από ταμεία του ιδιωτικού τομέα.
Στο στοκ περιλαμβάνονται και περίπου 2.000 επικουρικές από το ΤΣΜΕΔΕ, η έκδοση των οποίων έχει αναχθεί σε εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση, καθώς ο κλάδος επικούρησης για το ταμείο των μηχανικών δεν ήταν υποχρεωτικός, όπως για τους μισθωτούς ΙΚΑ και Δημοσίου, με αποτέλεσμα σήμερα να ψάχνουν οι υπηρεσίες χρόνους ασφάλισης στο πρώην ΤΣΜΕΔΕ και να μη βρίσκουν επαρκή στοιχεία.
Αντίστροφη μέτρηση
Παράλληλα, σχεδιάζεται να αποπληρωθούν περίπου 3.000 εφάπαξ έως τέλος Μαΐου, ώστε να υποχωρήσει κάτω από τα 10.000 το στοκ με τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις, που αποτελεί ένα κομβικό όριο για την τακτοποίηση των εκκρεμοτήτων.
Σημειώνεται ότι, χωρίς να υπάρχει οριστική απόφαση χορήγησης κύριας σύνταξης (ακόμα και εάν υπάρχουν λάθη στο τελικό ποσό), δεν μπορεί να απονεμηθεί το εφάπαξ που αναλογεί σε κάθε περίπτωση ασφαλισμένου. Ηδη για το 70% των αιτήσεων συνταξιοδότησης λόγω γήρατος στο Δημόσιο με χρόνο ασφάλισης σε ένα ταμείο, οι συνταξιούχοι πληρώνονται το εφάπαξ πριν κλείσουν δύο μήνες από την απονομή της οριστικής τους σύνταξης.
Ειδικά για το Δημόσιο, το κλειδί για να υπολογίζεται το εφάπαξ μαζί με την οριστική σύνταξη βρίσκεται στην ηλεκτρονική απεικόνιση της υπαλληλικής πορείας των ασφαλισμένων μέσω του ηλεκτρονικού Δελτίου Απεικόνισης Υπηρεσιακής Κατάστασης (ΔΑΥΚ), που άρχισε να εφαρμόζεται στις συντάξεις του ΕΦΚΑ και του Δημοσίου.
Πρέπει να επισημανθεί ότι το 2014έχει τεθεί ως όριο για τον διαφορετικό υπολογισμό των εφάπαξ. Ουσιαστικά, για τη χρονική περίοδο ασφάλισης έως και το 2013, το συγκεκριμένο βοήθημα καταβάλλεται έντοκα. Για τα έτη ασφάλισης, όμως, από το 2014 και μετά, η επιστροφή των εισφορών γίνεται άτοκα.
Άρα, για φέτος θα ισχύει η νέα διαδικασία για τα οκτώ έτη που έχουν μεσολαβήσει από το 2014 έως το 2022, στο ανώτατο πεδίο, αν δηλαδή δεν έχει μεσολαβήσει κάποια περίοδος ανεργίας. Πρακτικά, αυτό συνεπάγεται μικρότερο εφάπαξ χρόνο με τον χρόνο, σε σχέση με τους παλαιότερους ασφαλισμένους, που πρόλαβαν και αποχώρησαν από την εργασία τους πριν από το 2014.
Κατά συνέπεια, το εφάπαξ υπολογίζεται με διπλό τρόπο για όσους βγουν στη σύνταξη μέσα στο 2023. Ειδικότερα, ένας υπάλληλος που το τρέχον έτος κλείνει 36 χρόνια εργασίας θα λάβει εφάπαξ για τα 28 χρόνια με βάση τον παλαιό τρόπο υπολογισμού και για τα υπόλοιπα οκτώ χρόνια, από το 2014 και μετά, θα έχει άτοκη επιστροφή εισφορών.
Το εφάπαξ βαίνει μειούμενο για τα έτη συνταξιοδότησης που συμπληρώνονται από την 1η Ιανουαρίου 2014 και μετά, καθώς με τον Νόμο 4387/2016 οι εισφορές που πληρώνονται από το 2014 και εντεύθεν στα ταμεία πρόνοιας του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα δεν έχουν ανταποδοτικότητα.
Με την αλλαγή του υπολογισμού, ένας υπάλληλος που θα συνταξιοδοτηθεί το 2022 με 36 έτη θα πάρει δύο τμήματα εφάπαξ. Το πρώτο τμήμα θα είναι για τα έτη έως το 2013 και θα υπολογιστεί με βάση το 60% του μέσου όρου των μηνιαίων αποδοχών της πενταετίας 2009-2013 επί τα έτη ασφάλισης έως το 2013 και το δεύτερο τμήμα θα είναι η επιστροφή των εισφορών που πλήρωσε από το 2014 έως το 2022, χωρίς τόκο.
Ποσά
Το μέσο εφάπαξ που καταβάλλουν όλα τα ταμεία πρόνοιας του Δημοσίου είναι 22.942 ευρώ, ενώ 15.881 ευρώ είναι το μέσο εφάπαξ για όλα τα ταμεία πρόνοιας του ιδιωτικού τομέα. Το μέσο εφάπαξ που κατέβαλαν τα ταμεία πρόνοιας του Δημοσίου το 2022 διαμορφώθηκε:
- Σε 22.819 ευρώ για τους δημοσίους υπαλλήλους υπουργείων και κεντρικών υπηρεσιών (ΤΠΔΥ).
- Σε 22.505 ευρώ για τους υπαλλήλους των νομικών προσώπων (οργανισμοί υπουργείων κ.ά.).
- Σε 21.248 ευρώ για τους υπαλλήλους της τοπικής αυτοδιοίκησης.
- Σε 23.405 ευρώ για τους υπαλλήλους του ΙΚΑ.
Αντίστοιχα, στα ταμεία πρόνοιας του ιδιωτικού τομέα το μέσο εφάπαξ, με βάση τις πληρωμές του 2022, διαμορφώνεται:
- Σε 15.799 ευρώ για τους συνταξιούχους ξενοδοχοϋπαλλήλους (ΤΑΞΥ).
- Σε 16.066 ευρώ για τους συνταξιούχους από τις βιομηχανίες μετάλλου.
- Σε 15.679 ευρώ για τους συνταξιούχους υπαλλήλους του ΟΛΠ.
- Σε 16.249 ευρώ για τους συνταξιούχους εμποροϋπαλλήλους (ΤΠΥΕΚ).
- Σε 15.614 ευρώ για τους συνταξιούχους της ΔΕΗ.
- Σε 16.358 ευρώ για τους συνταξιούχους του ΤΣΜΕΔΕ.
- Σε 15.845 ευρώ για τους συνταξιούχους αξιωματικούς του εμπορικού ναυτικού (ΤΠΑΕΝ) και σε 15.226 ευρώ για τους συνταξιούχους από τα κατώτερα πληρώματα (ΤΠΚΠΕΝ).
Δύο παρεμβάσεις
Το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, με δύο παρεμβάσεις το προηγούμενο χρονικό διάστημα, επιχείρησε να επιταχύνει τη διαδικασία έκδοσης των συντάξεων, αλλά και να αποζημιώσει τους συνταξιούχους που περιμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα για να λάβουν την επικουρική σύνταξη:
- Η πρώτη αφορά την προκαταβολή για τις εκκρεμείς επικουρικές συντάξεις λόγω γήρατος, αναπηρίας ή θανάτου.
- Η δεύτερη παρέμβαση αφορά την αποτελεσματικότερη λειτουργία του μηχανισμού έκδοσης επικουρικών συντάξεων με διαδικασία fast track, που έχει ήδη θεσπιστεί με το άρθρο 48 του Ν. 4921/2022.
Προβλέπεται, δε, ότι οι επικουρικές συντάξεις θα εκδίδονται από τον τελευταίο πρώην φορέα στον οποίο υπαγόταν ο συνταξιούχος, όταν πρόκειται για συνταξιούχους που έχουν 15 έτη επικουρικής ασφάλισης (4.500 ημέρες), εφόσον έχουν ηλικία 67 ετών ή το σύνολο ή μέρος της επικουρικής τους ασφάλισης έχει διανυθεί στο πρώην ΕΤΕΑΜ (Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης Μισθωτών) ή σε φορείς επικουρικής ασφάλισης που είχαν ενταχθεί σε αυτό. Το μέτρο αυτό απλουστεύει και επιταχύνει τη διαδικασία έκδοσης σύνταξης.
