Σαν σήμερα στις 3 Δεκεμβρίου 1967 πραγματοποιείται πρώτη μεταμόσχευση καρδιάς προκαλώντας επανάσταση στην ιατρική.
Η εγχείρηση έγινε Κέιπ Τάουν της Νότιας Αφρικής από τον Κριστιάν Μπαρνάρ και ενώ υπήρξαν αντιδράσεις και σκεπτικισμός για την επιτυχία της, σήμερα έχει γίνει σχεδόν ρουτίνα.
Η μεταμόσχευση καρδιάς αποτελούσε όνειρο των χειρουργών ήδη από τις αρχές του περασμένου αιώνα, και παρά τις μεγαλοφυείς τεχνικές του Ρώσου Βλαντιμίρ Ντεμίκοφ στο πειραματικό εργαστήριο, τη δεκαετία του ’50, το πρόβλημα παρέμενε άλυτο: η επινόηση μιας απλής και συνάμα αξιόπιστης μεθόδου εμφύτευσης του καρδιακού μοσχεύματος, ώστε να αναλαμβάνει άμεσα τη στήριξη της κυκλοφορίας του αίματος. Αυτά, σχετικά με την τεχνική, γιατί το πρόβλημα της απόρριψης του «ξένου» οργάνου παρέμενε άλυτο.
Το πρώτο εμπόδιο ξεπεράστηκε το 1959 στο Πανεπιστήμιο Stanford της Καλιφόρνιας, από τον καθηγητή Νόρμαν Σαμγουέι και τον άμεσο συνεργάτη του Ρίτσαρντ Λόουερ, όταν επέτυχαν επιβίωση σε σκύλους συνδυάζοντας μεγαλοφυή σε απλότητα αναστομωτική τεχνική με τοπική ψύξη για προστασία του μοσχεύματος. Τον επόμενο χρόνο ανακοίνωσαν στο Αμερικανικό Κολέγιο Χειρουργών, ενώπιον κενών καθισμάτων, τη σταθερή επιβίωση οκτώ σκύλων, από μία έως τρεις εβδομάδες. Ήταν προφανές ότι η εργασία τους θεωρήθηκε ουτοπία. Εντούτοις, η δημοσίευση που ακολούθησε, λιτή και σαφής όπως εκείνη που ανήγγειλε, το 1953, την ανακάλυψη της διπλής έλικας του DNA (βραβείο Νομπέλ), αποτελεί ακόμα και σήμερα ορόσημο στη διεθνή βιβλιογραφία.
Η πρώτη μεταμόσχευση καρδιάς ήταν μια επανάσταση στα ιατρικά χρονικά
Η πρώτη μεταμόσχευση καρδιάς πριν από 57 χρόνια αποτέλεσε πραγματική επανάσταση στα ιατρικά χρονικά: «Στις 3 Δεκεμβρίου 1967 ο Ολλανδός χειρούργος Κριστιάν Μπαρνάρ κατάφερε να κάνει την πρώτη μεταμόσχευση καρδιάς στο νοσοκομείο Groote Schuur στο Κέιπ Τάουν. Ο γιος ενός Ολλανδού ιεροκήρυκα της χριστιανικής ένωσης Heilsarmee ήταν ο πρώτος που τόλμησε να κάνει αυτό το βήμα. Η είδηση έκανε το γύρο το κόσμου και στην κυριολεξία συγκλόνισε.
Ο 45χρονος τότε χειρούργος έγινε διάσημος μέσα σε μια μέρα. Η καρδιά ενός 55χρονου εμπόρου τροφίμων, ο οποίος ήταν διαβητικός, είχε υποστεί βαρύτατες βλάβες. Όταν τη νύχτα της 2ας προς 3η Δεκεμβρίου ένας 25χρονος έχασε τη ζωή του σε τροχαίο, ο Κριστιάν Μπαρνάρ αποφάσισε να προχωρήσει στο εντυπωσιακό αυτό βήμα.
Και η αλήθεια είναι πως ο ασθενής του Λούις Γουασάνσκι φάνηκε στην αρχή να πηγαίνει καλύτερα. Ωστόσο 18 ημέρες αργότερα πέθανε εξαιτίας πνευμονικού οιδήματος.
Οι επικριτές του Μπερνάρ του επέρριπταν πως για λόγους προσωπικού γοήτρου προέβη στην πρωτοφανή για τα δεδομένα της εποχής εγχείρηση. Στη συνέχεια πάντως ακολούθησαν πολλές ιατρικές ομάδες, οι οποίες επιχείρησαν παρόμοιες μεταμοσχεύσεις. Τρεις ημέρες μετά τη μεταμόσχευση του Μπερνάρ, μια ομάδα γιατρών στη Νέα Υόρκη προσπάθησε να μεταμοσχεύσει μια καρδιά σε ένα έμβρυο, το οποίο όμως λίγες ώρες αργότερα πέθανε».
Εγχείρηση ρουτίνας από το 1980
Ο Κριστιάν Μπερνάρ, ο οποίος πέθανε το 2001, έγινε αφορμή για να ξεκινήσει μια μεγάλη συζήτηση για το κατά πόσο είναι ηθικά αποδεκτή η μεταμόσχευση οργάνων. Η καρδιά είχε μια ιδιαίτερη σημασία. Δεν ήταν σαν τα υπόλοιπα όργανα. Για τους πιστούς θεωρούνταν η «κατοικία» της ψυχής.
Ωστόσο μετά την πρώτη εγχείρηση ξεκίνησε ένας πραγματικός μαραθώνιος. Μέχρι τον Οκτώβριο του 1968 σε όλο τον κόσμο 66 ασθενείς είχαν υποβληθεί σε μεταμόσχευση καρδιάς. Πολλοί από αυτούς κατάφερναν να ζήσουν μόνο μερικές ημέρες ή εβδομάδες.
Ολόκληρη η δεκαετία του 1980 αλλά και εκείνη του 1990 χαρακτηρίσθηκε από τις προσπάθειες των ιατρών να βελτιώσουν τις τεχνικές για εξισορρόπηση των δόσεων των ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων, έτσι ώστε αφ’ ενός να προστατέψουν το καρδιακό μόσχευμα, αφ’ ετέρου να επιτρέψουν στον ασθενή την διατήρηση επαρκούς ανοσολογικής λειτουργίας, ώστε να είναι σε θέση να αντιμετωπίζει τις λοιμώξεις.
Το 1994 ανακαλύφθηκε σ’ ένα δείγμα μύκητα ένα νέο ανοσοκατασταλτικό φάρμακο, το tacrolimus ή FK-506, ενώ σήμερα πλέον νέες φαρμακοτεχνικές μορφές της κυκλοσπορίνης επιτρέπουν μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα με μικρότερες, λιγότερο τοξικές δόσεις. Οι πρόοδοι στην ανοσοκαταστολή έχουν πρόσφατα συμπεριλάβει την ανάπτυξη και διεύρυνση της χρήσης των πολυκλωνικών και μονοκλωνικών αντισωμάτων, ώστε να εξουδετερώσουν την ανθεκτική στα κορτικοστεροειδή απόρριψη. Επίσης συνεχίζεται η έρευνα για την αντιμετώπιση, αναστροφή και αποφυγή της επιταχυνόμενης αθηροσκλήρυνσης στην μεταμοσχευθείσα καρδιά, που πιστεύεται ότι προκαλείται ή επιβαρύνεται από την απαιτούμενη καταστολή της φυσιολογικής ανοσολογικής απόκρισης του οργανισμού.
Η πρώτη μεταμόσχευση καρδιάς στην Ελλάδα
Το 1990 ήταν μια χρυσή χρονιά στην ιστορία της καρδιοχειρουργικής στην Ελλάδα, με το ξεκίνημα των μεταμοσχεύσεων καρδιάς στη χώρα μας. Η πρώτη μεταμόσχευση έγινε από τον Γιώργο Τόλη στο Υγεία, στις 3 Απριλίου 1990, και η δεύτερη από τον Χρήστο Λόλα στον Ευαγγελισμό, στις 15 Αυγούστου.
Στις 3 Απριλίου του 1990, η καρδιά της 40χρονης «εγκεφαλικά νεκρής» Κοραλίας Αργείτη «χτύπησε» στο στήθος ενός 63χρονου ασθενούς, του Γιώργου Καρεφύλη , του πρώτου ασθενή στον οποίο μεταμοσχεύτηκε καρδιά.
Ο Καρεφύλης «έζησε» 2 ολόκληρες ημέρες με την καρδιά της Κοραλίας. Ήταν η αρχή, για την Ελλάδα, 23 χρόνια μετά την πρώτη επαναστατική μεταμόσχευση από τον Κρίστιαν ΜΝπαρναρντ, στις 3 Δεκεμβρίου 1967.
Σήμερα, οι λίστες αναμονής μοσχεύματος είναι πολύ μεγάλες και το 10% των ασθενών δεν καταφέρνει να επιβιώσει μετά την επέμβαση. Ωστόσο, σύμφωνα με το Γερμανικό Ίδρυμα Μεταμοσχεύσεων Οργάνων, τα δυο τρίτα των ασθενών καταφέρνουν να ξεπεράσουν τα πέντε χρόνια. Στη Γερμανία γίνονται κάθε χρόνο 300 μεταμοσχεύσεις καρδιάς.
Πηγή: Athensvoice.gr
