Σε μέγα θέμα για τα ελληνικά νοικοκυριά αναδεικνύεται η στέγαση. Τα τελευταία στοιχεία της Eurostat δείχνουν πως οι τιμές των ενοικίων και των κατοικιών στην Ελλάδα αυξάνονται με υπερδιπλάσια ταχύτητα σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη.
Το τέταρτο τρίμηνο του 2024 οι μέσες ζητούμενες τιμές πώλησης κατοικιών σημείωσαν άνοδο 7,9% σε σύγκριση με το 4ο τρίμηνο του 2023 και αύξηση 2,2% σε σχέση με το 3ο τρίμηνο του 2024. Οι μέσες ζητούμενες τιμές ενοικίασης παρουσίασαν αύξηση 5,8% σε σύγκριση με το τέταρτο τρίμηνο του 2023, ενώ κινήθηκαν περίπου στα ίδια επίπεδα σε σχέση με το 3ο τρίμηνο του 2024.
Τα «καμπανάκια» της έκθεσης ΓΣΕΕ για το στεγαστικό πρόβλημα
Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή στατιστική υπηρεσία, οι Έλληνες πληρώνουν κατά μέσο όρο το 35,2% του διαθέσιμου εισοδήματός τους για έξοδα στέγασης, το υψηλότερο ποσοστό στην ΕΕ. Ο μέσος όρος στην ΕΕ είναι 19,7%. Στην Ουγγαρία και τη Ρουμανία το κόστος στέγασης ανέρχεται στο 19% του μέσου διαθέσιμου εισοδήματος – κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ.
Έρευνες από ειδικούς αναλυτές δείχνουν ότι στην Αττική, το μεγαλύτερο μέρος του μισθού πηγαίνει στα ενοίκια. Οι τιμές σήμερα είναι σχεδόν 90% πάνω από ό,τι το 2017, όταν ξεκίνησε η ανάκαμψη της αγοράς. Πλέον έχουν ξεπεράσει κατά 4% το ιστορικό υψηλό του 2008, όταν οι τιμές ακινήτων βρίσκονταν στο ζενίθ.
Οι Έλληνες πληρώνουν κατά μέσο όρο το 35,2% του διαθέσιμου εισοδήματός τους για έξοδα στέγασης
Μείζον κοινωνικό πρόβλημα
Οι διαστάσεις του ζητήματος είναι πολυδιάστατες και σχετίζονται με φαινόμενα όπως η έλλειψη διαθέσιμων και κατάλληλων κατοικιών για σημαντικά τμήματα του πληθυσμού, χαμηλή ποιότητα και προβληματικό σχεδιασμό των κτιρίων, απουσία βιώσιμου και περιβαλλοντικά υπευθύνου χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού, ανεπάρκεια, ελλιπή συντήρηση και παλαιότητα υποδομών, αυξημένα περιστατικά αυθαιρεσιών και μη τήρηση των πολεοδομικών κανονισμών.
Κάπως έτσι, το στεγαστικό πρόβλημα έχει αναδειχτεί σε μείζον κοινωνικό πρόβλημα ιδιαίτερα εξαιτίας της αύξησης που καταγράφουν οι δαπάνες στέγασης. «Η άνοδος του κόστους στέγασης και η σημαντική επιβάρυνση που αυτή προκαλεί στο εισόδημα και στις συνθήκες διαβίωσης πολλών νοικοκυριών δεν συμβάλλουν μόνο στην περαιτέρω επιδείνωση της ποιότητας ζωής και του επιπέδου ευημερίας τους. Μεταβάλλοντας τη διάρθρωση της δαπάνης των νοικοκυριών και τις ροές ρευστότητας μεταξύ των βασικών υποσυστημάτων της οικονομίας επηρεάζουν, επίσης, και βασικούς μακροοικονομικούς δείκτες της, αλλά και την ίδια τη χρηματοπιστωτική της σταθερότητα» αναφέρεται στην Ενδιάμεση Έκθεση (2024) του Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ για την ελληνική οικονομία και την απασχόληση.
Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2023 στην Ελλάδα το ποσοστό του πληθυσμού που διαβιούσε σε νοικοκυριά στα οποία το στεγαστικό κόστος ήταν μεγαλύτερο του 40% του διαθέσιμου εισοδήματός τους (ποσοστό υπερβολικής επιβάρυνσης από το κόστος στέγασης) ανερχόταν στο 28,5%. Η τιμή αυτή, αν και μειωμένη συγκριτικά με το 2019, παραμένει με διαφορά η υψηλότερη μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ.
Έλλειψη διαθέσιμων και κατάλληλων κατοικιών
Επιδρά στην ευημερία των πολιτών
Επιπρόσθετα, το κόστος στέγασης στη χώρα μας έχει δυσανάλογη επίδραση στην ευημερία των πολιτών διαφορετικής εισοδηματικής κατάστασης. Ενδεικτικά, το 2023 για τα άτομα που ανήκαν στο φτωχότερο εισοδηματικό πεμπτημόριο το ποσοστό υπερβολικής επιβάρυνσης του κόστους στέγασης ανερχόταν στο 85,3% (έναντι 29,9% στην ΕΕ), ενώ για τα πλουσιότερα άτομα (5ο εισοδηματικό πεμπτημόριο) στο 1,2% (συγκριτικά με 0,7% στην ΕΕ).
Αξιοσημείωτες διαφοροποιήσεις παρουσιάζει το ποσοστό υπερβολικής επιβάρυνσης του κόστους στέγασης ανάλογα με το καθεστώς ιδιοκτησίας της κατοικίας. Σύμφωνα πάντα με την έκθεση της ΓΣΕΕ, το 2023 το ποσοστό αυτό για τους ενοικιαστές ανερχόταν στο 40,5% (τέταρτο υψηλότερο ποσοστό στην ΕΕ), ενώ για τα άτομα σε ιδιόκτητη κατοικία, χωρίς δάνειο ή υποθήκη σε εκκρεμότητα, ήταν 23,7% (το υψηλότερο μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ).
Σε επίπεδο περιφερειών, το υψηλότερο ποσοστό υπερβολικής επιβάρυνσης από το κόστος στέγασης εμφάνισαν το 2023 οι περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας (34,8%), Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης (32,7%) και Πελοποννήσου (31,8%). Αντίθετα, τα χαμηλότερα ποσοστά επιβάρυνσης κατέγραψαν οι περιφέρειες Κρήτης (20,2%) και Ιονίων Νήσων (23,1%), ακολουθούμενες από τις περιφέρειες Θεσσαλίας (23,9%), Νοτίου Αιγαίου (25%), Ηπείρου (25,6%) και Δυτικής Μακεδονίας (25,7%). Κοντά στον μέσο όρο της χώρας (28,5%) κυμάνθηκαν, τέλος, τα αντίστοιχα ποσοστά στην Αττική (27,9%) και στις περιφέρειες Στερεάς Ελλάδας και Βορείου Αιγαίου (27,7%).
Τονίζεται ότι οκτώ από τις δεκατρείς περιφέρειες της χώρας κατέγραψαν το 2023 υψηλότερα ποσοστά υπερβολικής επιβάρυνσης του στεγαστικού κόστους έναντι του 2021, στοιχείο ενδεικτικό της όξυνσης του προβλήματος στέγασης σε αυτές το εν λόγω διάστημα.
Οκτώ από τις δεκατρείς περιφέρειες της χώρας κατέγραψαν το 2023 υψηλότερα ποσοστά υπερβολικής επιβάρυνσης
Αυξήσεις φωτιά
Η στεγαστική κρίση αποτελεί εφιάλτη για την πλειοψηφία των εργαζομένων στην Ελλάδα και όχι μόνο, πλήττοντας τα χαμηλότερα εισοδήματα και ακόμα περισσότερο τους ενοικιαστές.
Αποκαλυπτικά είναι και τα στοιχεία που δημοσιεύτηκαν από την ιστοσελίδα spitogatos.gr, που καταγράφουν αυξήσεις φωτιά, στις τιμές πώλησης και ενοικίασης κατοικιών.
Σύμφωνα με αυτά κατά τη διάρκεια του Ιουλίου-Αυγούστου-Σεπτεμβρίου 2024, η μέση τιμή για τα σπίτια προς πώληση ήταν υψηλότερη στα νότια προάστια της Αθήνας, με 3.818€ ανά τετραγωνικό μέτρο και χαμηλότερη στην Καστοριά με 588€ ανά τετραγωνικό μέτρο. Η μεγαλύτερη αύξηση σε αυτό το τρίμηνο σε σχέση με το προηγούμενο έτος, καταγράφηκε στον Πειραιά με +27,80%, ενώ η μεγαλύτερη μείωση στη Θεσπρωτία και στο Λασίθι με -7,40%.
Όσο για τις ενοικιάσεις, η χαμηλότερη τιμή καταγράφεται στο Κιλκίς με 4,17€/τ.μ. και η υψηλότερη τιμή στη Χαλκιδική με 30,00€/τ.μ.
