Σε ένα μικρό χωριό της Αρκαδίας, η ζωή με τη σύζυγο και την ερωμένη κάτω από την ίδια στέγη ήταν κάτι που, για δεκαετίες, θεωρούνταν φυσιολογικό. Η Χώρα Γορτυνίας, στα σύνορα με την Ηλεία, έγινε γνωστή στη δεκαετία του ’60 για το μοναδικό το κοινωνικό φαινόμενο που έλαβε χώρο εκεί: η συνυβίωση της νόμιμης πολυγαμίας.
Η μοιχεία, διαχρονικά, ερμηνεύεται διαφορετικά σε κάθε θρησκεία, κοινωνία ή νομικό πλαίσιο. Σε κάποιες χώρες, όπως τη Σαουδική Αραβία ή την Ινδονησία, η πολυγαμία είναι αποδεκτή. Στην Ελλάδα όμως, η μοιχεία δεν έφτασε ποτέ να θεωρηθεί ποινικό αδίκημα. Έτσι, η Χώρα, με τους δικούς της άγραφους κανόνες, διαμόρφωσε μια μοναδική πολιτισμική προσέγγιση στο θέμα.
Ο ρεπόρτερ και το απόρρητο μυστικό
Η ιστορία έγινε γνωστή το 1960 όταν ένας δημοσιογράφος επισκέφθηκε το χωριό για να καλύψει ένα ατύχημα. Η γυναίκα του τραυματισμένου άντρα αποκαλύπτει: “Εγώ είμαι η δεύτερη γυναίκα του, έχουμε ένα παιδί και είμαι έγκυος στο δεύτερο. Να σας πει η σύζυγος τι έγινε.” Η αφοπλιστική ειλικρίνεια έφερε στο φως ένα κοινωνικό μυστικό που μέχρι τότε κρυβόταν με προσοχή.
Όταν οι άγραφοι κανόνες νικούν τη νομιμότητα
Το φαινόμενο έχει τις ρίζες του στην Τουρκοκρατία, όταν δυο γυναίκες θεωρούνταν νόμιμες. Στη Χώρα, οι άντρες που δεν μπορούσαν να αποκτήσουν παιδιά με τη σύζυγό τους, αποκτούσαν παιδιά με μια άλλη, ζώντας όλοι μαζί. Με τα χρόνια, η πρακτική αυτή έγινε αποδεκτή, ακόμη και για άλλους λόγους που αναζητούσαν μια ερωτική “αναβάθμιση”.
Τα ερωτικά τρίγωνα χαρακτηρίστηκαν “Ιψενικά” από τον Τύπο της εποχής, με αναφορές στις δραματικές σχέσεις στα έργα του Ερρίκου Ίψεν. Οι τοπικές αρχές δεν αντιδρούσαν, καθώς οι ίδιες οι σύζυγοι δεν διαμαρτύρονταν. Μέσα στις δεκαετίες, όμως, η κοινότητα αποστασιοποιήθηκε από το παρελθόν της, με τη “νομιμοποιημένη” μοιχεία να εξαφανίζεται.
