Εκατομμύρια παιδιά έχουν παίξει με Barbie, αλλά αγνοούν την ιστορία της δημιουργίας της. Ποια είναι η συναρπαστική ιστορία της εμβληματικής κούκλας;
Γράφει η Αθηνά Σκεπασιανού
Η κούκλα Barbie είναι αναμφισβήτητα ένα από τα πιο διάσημα και εμβληματικά παιχνίδια όλων των εποχών. Από τη δημιουργία της στις 9 Μαρτίου του 1959, έχει επιβιώσει των καιρών και έχει προσαρμοστεί στις αλλαγές της κοινωνίας μας. Εδώ και περισσότερα από 60 χρόνια, η κούκλα Barbie δεν έχει γεράσει ούτε λίγο! Το μυστικό της μακροζωίας της: η ικανότητά της να εξελίσσεται. Μπόρεσε να ακολουθήσει τις τάσεις και να προσαρμοστεί στις κοινωνικές, πολιτικές και πολιτιστικές αλλαγές. Ας ανακαλύψουμε τη συναρπαστική ιστορία αυτής της μοναδικής κούκλας.
Η προέλευση της κούκλας Barbie
Δημιουργήθηκε από τη Ruth Handler, μια Αμερικανίδα επιχειρηματία. Η ιδέα της ήρθε όταν παρατήρησε τη δική της κόρη, Μπάρμπαρα, να παίζει με χάρτινες κούκλες. Στη συνέχεια φαντάστηκε μια τρισδιάστατη κούκλα για να επιτρέπει στα παιδιά να εκφράσουν καλύτερα τη φαντασία τους και να αναπαράγουν τον κόσμο των ενηλίκων. Να σημειώσουμε ότι μέχρι τότε τα κορίτσια έπαιζαν μόνο με κούκλες-μωρά.
Κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού της στη Γερμανία, εντόπισε την κούκλα Bild Lilli, μια ενήλικη κούκλα εμπνευσμένη από ένα κόμικ. Αμέσως πρότεινε την ιδέα στον σύζυγό της και σχεδίασε μια ενήλικη κούκλα, την «Barbie», προς τιμήν της κόρης της Barbara. Η ιδέα της άρεσε στον σύζυγό της Έλιοτ, συνιδρυτή της εταιρείας παιχνιδιών Ματέλ.
Ο δρόμος για την επιτυχία
Με την παρουσίασή της στην Έκθεση Παιχνιδιών της Νέας Υόρκης το 1959, η κούκλα Barbie γνώρισε άμεση επιτυχία. Τα παιδιά παρασύρθηκαν από τη ρεαλιστική της εμφάνιση και τα πολυάριθμα ρούχα και αξεσουάρ που διέθετε. Σύντομα έγινε ένα αληθινό πολιτιστικό φαινόμενο, με δημοτικότητα που δεν έχει εξαφανιστεί μέχρι και σήμερα. Κατά τη διάρκεια των εξήντα πέντε χρόνων ύπαρξής της, η κούκλα Barbie έχει υποστεί πολλές αλλαγές για να προσαρμοστεί στις προσδοκίες των παιδιών και να αντικατοπτρίζει την εξέλιξη της κοινωνίας.
Ο ρόλος της Barbie στην διαπαιδαγώγηση των παιδιών
Η κούκλα Barbie δεν αποτελεί απλώς ένα παιχνίδι, είναι επίσης ένα εκπαιδευτικό εργαλείο που επιτρέπει στα παιδιά να μάθουν και να κατανοήσουν τον κόσμο γύρω τους. Πράγματι, χάρη στα πολλαπλά της επαγγέλματα και τις δραστηριότητες, δείχνει ότι οι γυναίκες μπορούν να ασκήσουν ένα ευρύ φάσμα επαγγελμάτων και να πραγματοποιήσουν τα όνειρά τους.
Πηγή έμπνευσης για τα κοριτσάκια
Κατά τη διάρκεια των ετών, η κούκλα Barbie έχει απασχολήσει περισσότερες από 200 θέσεις εργασίας. Από γιατρό μέχρι αστροναύτη, οδηγό αγώνων έως Πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών. Αυτή η ποικιλομορφία σταδιοδρομίας επέτρεψε στα παιδιά να ανακαλύψουν διαφορετικά επαγγέλματα και να ταυτιστούν με την αγαπημένη τους κούκλα.
Επιπλέον, η μάρκα Barbie, έχει δεσμευτεί να προάγει την ισότητα των φύλων και να ενθαρρύνει τα κορίτσια να κυνηγήσουν τις φιλοδοξίες τους, όποιες κι αν είναι αυτές. Έτσι, η κούκλα Barbie μπορεί να θεωρηθεί ως πρότυπο χειραφέτησης και αυτονομίας για νεαρά κορίτσια σε όλο τον κόσμο.
Σημαντικές Χρονολογίες
- 1961 : εμφάνιση του Ken, του συντρόφου της Barbie, που δημιουργήθηκε επίσης από τη Ruth Handler. Πήρε το όνομά του από τον γιό της.
- 1967 : Παρουσίαση της πρώτης Αφροαμερικανής Barbie, της Christie, που δείχνει την επιθυμία για ένταξη και διαφορετικότητα.
- 1980 : εισαγωγή της πρώτης Ισπανόφωνης Μπάρμπι, της Τερέζας, συνεχίζοντας αυτή την προσέγγιση του ανοίγματος σε διαφορετικούς πολιτισμούς.
- 1992 : η Μπέκυ, η Μπάρμπι, η πρώτη σε αναπηρικό καροτσάκι, για να ευαισθητοποιήσει τα παιδιά αναφορικά με τις αναπηρίες.
- 2016 : λανσάρισμα της σειράς «Fashionistas», που προσφέρει κούκλες με διαφορετικό σωματότυπο, χρώμα δέρματος και χτενίσματα.
Διαμάχες γύρω από την Barbie
Παρά την αναμφισβήτητη επιτυχία της, η κούκλα Barbie έχει επίσης αντιμετωπίσει αρκετές επικρίσεις και διαμάχες σε όλη την ιστορία της. Μεταξύ αυτών, μπορούμε να αναφέρουμε:
- Μη ρεαλιστικές αναλογίες : ορισμένοι επέκριναν την Barbie ότι έχει αναλογίες πολύ μακριά από αυτές των γυναικών, με αποτέλεσμα να μπορεί να μεταφέρει μια εσφαλμένη εικόνα του γυναικείου σώματος.
- Ο αντίκτυπος στην αυτοεκτίμηση : αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι το παιχνίδι με κούκλες με εξιδανικευμένα αναστήματα, μπορεί να έχει αρνητική επίδραση στην αυτοεκτίμηση και την εικόνα του σώματος των παιδιών.
- Στερεότυπα για το φύλο : Αν και η μάρκα έχει κάνει προσπάθειες να διαφοροποιήσει τα επαγγέλματα που αντιπροσωπεύουν οι κούκλες της, ορισμένοι κριτικοί πιστεύουν ότι η Barbie συνεχίζει να διαιωνίζει ορισμένα στερεότυπα φύλου και ενθαρρύνει μια παραδοσιακή άποψη για τη θηλυκότητα.
Αντιμέτωπη με αυτές τις προκλήσεις, η κούκλα Barbie προσπάθησε να ανανεωθεί και να προσαρμοστεί στις προσδοκίες των πελατών της. Έτσι, η σειρά «Fashionistas» και οι διάφορες πρωτοβουλίες υπέρ της ισότητας των φύλων καταδεικνύουν την επιθυμία της μάρκας να ανταποκριθεί στις ανησυχίες της εποχής μας.
Από τη μία λοιπόν, φέρνει έναν αέρα ανανέωσης στα κλασικά μέχρι τότε παιχνίδια. Βάζει τα κορίτσια να ασχοληθούν και με το κομμάτι της μόδας και την ανεμελιά και όχι μόνο με μωρά και κουζινικά. Από την άλλη δε, μεταφράζεται ως ένα λανθασμένο πρότυπο εξαιτίας της αψεγάδιαστης μορφής της. Στην προσπάθεια να μην μείνει γνωστή ως μια απρόσιτη κούκλα, με τις τέλειες αναλογίες, λανσάρει σειρές με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Η Barbie πια γίνεται κομμάτι της κοινωνίας, γίνεται μητέρα, αλλάζει σωματότυπο και χρώμα δέρματος. Έχει κάποια αναπηρία και δεν έχει μαλλιά. Όλα αυτά θα μπορούσαν να είναι μηνύματα για τα παιδιά και ένα μέσο για να ενημερωθούν και να αγκαλιάσουν την όποια διαφορετικότητα.
Με την ταινία της, που κυκλοφόρησε μέσα στο 2023, έγινε μια προσπάθεια απενοχοποίησης της κούκλας. Οι δημιουργοί θέλησαν να της δώσουν μια πιο αληθινή υπόσταση και δυνατά συναισθήματα…Η Barbie παύει να είναι τέλεια, κλαίει, απογοητεύεται και τελικά επιλέγει μια τέτοια πραγματική ζωή από μια στυλιζαρισμένη εικόνα που την παρουσιάζει αφελή.
Όπως σε όλα τα πράγματα στη ζωή, έτσι και στο παιχνίδι αυτό, εμείς είμαστε που θα του δώσουμε υπόσταση και ερμηνεία. Σημασία έχει πώς θα επιλέξουμε να μεταφράσουμε την ύπαρξή του.
Γράφει η Αθηνά Σκεπασιανού
