Ο Ντόναλντ Τραμπ πάτησε τη σκανδάλη κηρύσσοντας την έναρξη του νέου εμπορικού πολέμου με την Ευρώπη, και ο χάλυβας είναι για μία ακόμα φορά στο επίκεντρο.
Αν και υπαναχώρησε από τις αρχικές του απειλές για επιβολή δασμών 50% στον καναδικό χάλυβα, ο Αμερικανός πρόεδρος αποφάσισε να θέσει σε ισχύ την επιβάρυνση 25% σε όλες τις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου, εντείνοντας έτσι μια εκστρατεία αναδιάταξης των κανόνων του παγκόσμιου εμπορίου υπέρ των ΗΠΑ που προκάλεσε την άμεση αντίδραση της Ευρώπης.
Ο νέος πόλεμος αναμένεται να πλήξει το παγκόσμιο εμπόριο επιβαρύνοντας με δασμούς μια σειρά από εκατοντάδες προϊόντα που κατασκευάζονται από μέταλλα, από παξιμάδια και μπουλόνια μέχρι λεπίδες μπουλντόζας και κουτιά αναψυκτικού.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απάντησε σχεδόν αμέσως, λέγοντας ότι θα επιβάλει αντιδασμούς σε αμερικανικά προϊόντα αξίας 26 δισεκατομμυρίων ευρώ (28 δισεκατομμύρια δολάρια) από τον επόμενο μήνα.
Δεν θα είναι η πρώτη φορά που ο Τραμπ επιβάλλει δασμούς στον χάλυβα και το αλουμίνιο, τα οποία είναι κρίσιμα για βιομηχανίες όπως οι κατασκευές και η μεταποίηση.
Οι στενοί σύμμαχοι των ΗΠΑ, Καναδάς, Βρετανία και Αυστραλία επέκριναν τους γενικούς δασμούς, με τον Καναδά να εξετάζει αμοιβαίες ενέργειες και τον Βρετανό υπουργό Επιχειρήσεων και Εμπορίου Τζόναθαν Ρέινολντς να λέει ότι «όλες οι επιλογές ήταν στο τραπέζι» για να ανταποκριθεί προς το εθνικό συμφέρον.
Ο πρωθυπουργός της Αυστραλίας Άντονι Αλμπανέζε είπε ότι η κίνηση ήταν «εντελώς αδικαιολόγητη… και αντίθετη προς το πνεύμα της διαρκούς φιλίας των δύο εθνών μας».
Οι νέοι δασμοί είναι ακόμη πιο εκτεταμένοι καθώς αυτός ο γύρος έχει υψηλότερους συντελεστές και περιλαμβάνει τελικά προϊόντα μετάλλου καθώς και πρώτες ύλες
«Οι δασμοί και η κλιμάκωση των εμπορικών εντάσεων είναι μια μορφή οικονομικού αυτοτραυματισμού και μια συνταγή για βραδύτερη ανάπτυξη και υψηλότερο πληθωρισμό. Πληρώνονται από τους καταναλωτές» υπογράμμισε στους δημοσιογράφους.
Η απάντηση της Ευρώπης
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δήλωσε ότι από την 1η Απριλίου θα επιβάλει εκ νέου δασμούς ως απάντηση σε δασμούς 8 δισεκατομμυρίων ευρώ στις ΗΠΑ — συμπεριλαμβανομένων των εμβληματικών αμερικανικών προϊόντων όπως οι μοτοσυκλέτες Harley-Davidson, τα bourbon και τα τζιν. Και, από τα μέσα Απριλίου, θα θέσει περαιτέρω αντίμετρα άνω των 18 δισεκατομμυρίων ευρώ σε νέους δασμούς στις ΗΠΑ, με την επιφύλαξη της έγκρισης των κρατών μελών της ΕΕ.
Το μπλοκ των 27 εθνών – μια κοινή αγορά που εκτείνεται σε 450 εκατομμύρια ανθρώπους – θέλει να στείλει ένα αναμφισβήτητο μήνυμα ότι η ΕΕ είναι σοβαρή για την υπεράσπιση των οικονομικών της συμφερόντων εάν ο Τραμπ ξεκινήσει έναν εμπορικό πόλεμο πλήρους κλίμακας.
Η διατλαντική εμπορική σχέση αξίας 1,7 τρισεκατομμυρίων δολαρίων ήταν καθοριστική για τη μεταπολεμική ευημερία της Δύσης. Ωστόσο, ο Τραμπ, εξοργισμένος από το επίμονο εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ σε αγαθά, βλέπει τους δασμούς ως τρόπο να αναγκάσουν τις επιχειρήσεις να επαναφέρουν τις βιομηχανικές επενδύσεις και τις θέσεις εργασίας στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ο χάλυβας και τα μαθήματα από την ιστορία
Δεν θα είναι η πρώτη φορά που ο Τραμπ επιβάλλει δασμούς στον χάλυβα και το αλουμίνιο, τα οποία είναι κρίσιμα για βιομηχανίες όπως οι κατασκευές και η μεταποίηση.
Και η ιστορία μπορεί να μας προσφέρει κάποια μαθήματα, αξίζει να γυρίσουμε μία πενταετία πίσω…
Το 2018, κατά την πρώτη του θητεία, ο Τραμπ επέβαλε δασμούς 25% στον χάλυβα και δασμό 10% στις εισαγωγές αλουμινίου.
Τόσο τότε όσο και τώρα, η κυβέρνηση είπε ότι οι στόχοι της ήταν να προστατεύσει τους εγχώριους κατασκευαστές χάλυβα και αλουμινίου στις ΗΠΑ για λόγους εθνικής ασφάλειας, καθώς και να ενισχύσει την εγχώρια παραγωγή και να δημιουργήσει περισσότερες θέσεις εργασίας.
Και όπως επισημαίνει σε ανάλυσή του το Reuters, μερικοί από αυτούς τους στόχους επιτεύχθηκαν την προηγούμενη φορά: η εγχώρια παραγωγή αυτών των μετάλλων αυξήθηκε, όπως και η απασχόληση στις βιομηχανίες κατασκευής μετάλλων, έστω και για λίγο. Ωστόσο, οι δασμοί του 2018 είχαν επίσης αρνητικές συνέπειες για τις βιομηχανίες που απαιτούν αυτά τα μέταλλα ως εισροές.
Οι νέοι δασμοί είναι ακόμη πιο εκτεταμένοι καθώς αυτός ο γύρος έχει υψηλότερους συντελεστές και περιλαμβάνει τελικά προϊόντα μετάλλου καθώς και πρώτες ύλες.
Ο χάλυβας και οι αυξήσεις στις τιμές
Κατά τα χρόνια της πρώτης διακυβέρνησης Τραμπ, τόσο οι τιμές του αλουμινίου και ο χάλυβας αυξάνονταν, αλλά η πρόβλεψη και η επακόλουθη επιβολή των δασμών σε αυτά τα μέταλλα προκάλεσαν διακυμάνσεις. Ειδικότερα, ο χάλυβας στις ΗΠΑ αυξήθηκε 5% τον μήνα μετά την έναρξη ισχύος των δασμών και το αλουμίνιο αυξήθηκε κατά 10%.
Πηγή: Reuters
Μετά από λίγους μόνο μήνες, οι τιμές του αλουμινίου στις ΗΠΑ άρχισαν να πέφτουν, με τον εγχώριο χάλυβα να ακολουθεί την ίδια πορεία. Ωστόσο, το χάσμα μεταξύ των τιμών των ΗΠΑ και των παγκόσμιων τιμών και για τα δύο παρέμεινε μεγαλύτερο από ό,τι πριν από τους δασμούς. Οι τιμές μειώθηκαν επίσης πιο αργά από ό,τι είχαν ανέβει, ειδικά για τον χάλυβα, ο οποίος είχε δασμολογηθεί με υψηλότερο συντελεστή 25%. Ο χάλυβας των ΗΠΑ δεν επέστρεψε στην προ δασμολογική τιμή του μέχρι τον Ιανουάριο του 2019.
Μέχρι τα μέσα του 2019, οι δασμοί είχαν αρθεί για τις καναδικές και μεξικανικές εισαγωγές, οι οποίες αντιπροσώπευαν το 27% των εισαγωγών χάλυβα των ΗΠΑ και το 43% των εισαγωγών αλουμινίου. Η κυβέρνηση Μπάιντεν τερμάτισε αργότερα τους δασμούς στα μέταλλα της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 2021, εν μέσω ρεκόρ τιμών χάλυβα που τροφοδοτήθηκαν από διαταραχές της αλυσίδας εφοδιασμού λόγω της COVID-19.
Η πτώση των τιμών του αλουμινίου και του χάλυβα οφείλεται εν μέρει στην αύξηση της εγχώριας παραγωγής αλουμινίου και χάλυβα. Σε σύγκριση με το 2017, οι ΗΠΑ αύξησαν την παραγωγή χάλυβα κατά 6 εκατομμύρια μετρικούς τόνους το 2019 και την παραγωγή αλουμινίου κατά 350.000 μετρικούς τόνους. «Οι δασμοί μπορούν να ενθαρρύνουν τους παραγωγούς χάλυβα και αλουμινίου των ΗΠΑ να αυξήσουν την παραγωγική τους ικανότητα ή να επανεκκινήσουν εργοστάσια σε αδράνεια», εξηγει ο Γουίλιαμ Χοκ, καθηγητής οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καρολίνας που ειδικεύεται στα οικονομικά του διεθνούς εμπορίου.
Επεσήμανε, ωστόσο ότι η επέκταση της εγχώριας παραγωγικής ικανότητας απαιτεί χρόνο και κεφάλαιο. Αν και η εγχώρια παραγωγή χάλυβα και αλουμινίου αυξήθηκε, δεν έγινε αρκετά γρήγορα για να μειώσει γρήγορα τις τιμές. Το τεράστιο κόστος και η περιορισμένη διαθεσιμότητα ηλεκτρικής ενέργειας που απαιτείται για την τροφοδοσία των μεταλλουργείων, ιδίως για το αλουμίνιο, ήταν ένας σημαντικός αντίθετος άνεμος.
Εν τω μεταξύ, οι συνολικά υψηλότερες τιμές σήμαιναν υψηλότερο κόστος εισροών για τομείς όπως η μεταποίηση, οι κατασκευές και οι μεταφορές – κύριες πηγές ζήτησης για αυτά τα μέταλλα – που συμβάλλουν στη μειωμένη ανάπτυξη μετά την επιβολή των δασμών.
Οι επιπτώσεις στην αγορά εργασίας
Οι δασμοί στις εισαγωγές μετάλλων συνέβαλαν πράγματι στη δημιουργία θέσεων εργασίας στη βιομηχανία παραγωγής μετάλλων. Ο αριθμός των ατόμων που εργάζονται σε εργοστάσια σιδήρου και χάλυβα καθώς και εκείνων στην παραγωγή αλουμινίου αυξήθηκε από το 2017 έως το 2019 κατά 6% και 5%, αντίστοιχα.
Ωστόσο, όπως και με την παραγωγή μετάλλων, αυτά τα μέτρια κέρδη δεν διατηρήθηκαν για πολύ. Μετά την άρση των δασμών κατά του Καναδά και του Μεξικού, οι εναπομείναντες περιορισμοί δεν ήταν αρκετοί για να τονώσουν την απασχόληση στην επεξεργασία μετάλλων ενόψει της ανεπάρκειας της εγχώριας ζήτησης χάρη στις διαταραχές που σχετίζονται με την πανδημία το 2020 και το 2021.
Η αύξηση των εγχώριων τιμών χάλυβα και αλουμινίου επηρέασε επίσης αρνητικά την απασχόληση σε βιομηχανίες που εξαρτώνται από αυτές ως εισροή για την παραγωγή, όπως η μεταποίηση. Μια μελέτη της Federal Reserve του 2019 εκτίμησε ότι το υψηλότερο κόστος εισροών από τους δασμούς του 2018 μείωσε τις θέσεις εργασίας στη μεταποίηση, σε σχέση με αυτό που θα ήταν χωρίς δασμούς, και αύξησε το κόστος παραγωγής για προϊόντα με βάση το μέταλλο.
Οι δασμοί φέρνουν συμβιβασμούς
Οι βραχυπρόθεσμες ενισχύσεις που έδωσαν οι δασμοί του 2018 στην εγχώρια βιομηχανία επεξεργασίας μετάλλων στις ΗΠΑ ήρθαν σε βάρος των υψηλότερων εγχώριων τιμών αυτών των μετάλλων, οι οποίες είχαν αρνητικές επιπτώσεις στις βιομηχανίες που βασίζονταν σε αυτά.
Φαίνεται πιθανό ότι αυτός ο πιο πρόσφατος γύρος δασμών μετάλλων θα έχει παρόμοιες επιπτώσεις, οι οποίες πιθανότατα θα ενισχυθούν από τους άλλους εμπορικούς δασμούς που η κυβέρνηση Τραμπ έχει ήδη εφαρμόσει ή σχεδιάζει να εφαρμόσει τους επόμενους μήνες. Στην πραγματικότητα, μια πρόσφατη δημοσκόπηση έδειξε ότι οι ανησυχίες για την ύφεση αυξάνονται, χάρη στους δασμούς, αν και ο Τραμπ προσπάθησε να διασκεδάσει τις ανησυχίες, λέγοντας ότι η οικονομία των ΗΠΑ βρίσκεται «σε μετάβαση».
Θα πρέπει να περιμένουμε στοιχεία τους επόμενους μήνες για να γνωρίζουμε με βεβαιότητα ποιες θα είναι οι επιπτώσεις.
Πηγή: ΟΤ
