Τελικά δεν μπλόφαρε, όπως ήλπιζαν ορισμένοι: το Σάββατο ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ υπέγραψε το εκτελεστικό διάταγμα για την επιβολή δασμών σε Καναδά, Μεξικό και Κίνα, και υποσχέθηκε ότι το επόμενο βήμα του είναι να «τιμωρήσει» την Ευρώπη, και σε μικρότερο βαθμό και τον υπόλοιπο κόσμο.
Εκτός από τους δασμούς, αυτούς καθ΄εαυτούς, αυτό που επίσης έχει σημασία είναι πώς θα ανταποκριθεί ο υπόλοιπος κόσμος. Και αυτό, με τη σειρά του, απαιτεί μια κρίση σχετικά με το τι προσπαθεί πραγματικά να επιτύχει ο πρόεδρος.
Το σίγουρο είναι ότι οι υπογραφές που έπεσαν χθες, ξεκίνησαν έναν νέο παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο, που θα έχει αντίκτυπο σε όλες τις αγορές τις επόμενες εβδομάδες.
Ο Τραμπ αλλάζει τακτικά το σκεπτικό του για τους δασμούς – είτε για να εξαναγκάσει τη διπλωματική αλλαγή, είτε για να αντιμετωπίσει τις εμπορικές ανισορροπίες είτε για να αυξήσει σημαντικά έσοδα.
Το σίγουρο είναι ότι οι υπογραφές που έπεσαν χθες, ξεκίνησαν έναν νέο παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο, που θα έχει αντίκτυπο σε όλες τις αγορές τις επόμενες εβδομάδες.
Τα νέα μέτρα σε ισχύ από την Τρίτη
Η Ουάσιγκτον ανακοίνωσε δασμούς 25% στις περισσότερες εισαγωγές από τον Καναδά και το Μεξικό, και έναν επιπλέον φόρο 10% στις εισαγωγές από την Κίνα. Το καναδικό πετρέλαιο πλήττεται με χαμηλότερο ποσοστό 10%. Οι νέοι δασμοί θα τεθούν σε ισχύ από την Τρίτη.
Ο Λευκός Οίκος αναφέρει ότι οι ενέργειες αυτές αποτελούν απάντηση στη «μείζονα απειλή» που συνιστά η ροή μεταναστών και ναρκωτικών στις ΗΠΑ μέσω των συνόρων τους με τον Καναδά και το Μεξικό.
Η Κίνα πριν από αρκετά χρόνια ακύρωσε τις οντότητες που εξάγουν φαιντανύλη στη Βόρεια Αμερική. Αλλά οι κινεζικές ομάδες απάντησαν στέλνοντας τα χημικά συστατικά – που ονομάζονται πρόδρομα φάρμακα – σε μεξικανικά καρτέλ. Στη συνέχεια, τα καρτέλ κατασκευάζουν φαιντανύλη και τη στέλνουν πέρα από τα σύνορα όπου έχει γίνει ο κύριος δολοφόνος Αμερικανών ηλικίας μεταξύ 18 και 45 ετών.
Το Πεκίνο συμφώνησε να λάβει μέτρα για να ανακόψει τη ροή των πρόδρομων ουσιών σε μια σύνοδο κορυφής μεταξύ του Κινέζου προέδρου Σι Τζινπίνγκ και του τότε προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν στο Σαν Φρανσίσκο το 2023. Ο Τραμπ κατηγόρησε το Σάββατο το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα ότι επιδοτεί και δίνει κίνητρα σε εγχώριες εταιρείες να εξάγουν φαιντανύλη και πρόδρομες ουσίες.
Πώς αντέδρασαν ο Καναδάς, το Μεξικό και η Κίνα;
Ο Καναδός πρωθυπουργός Τζάστιν Τριντό ανακοίνωσε το βράδυ του Σαββάτου επιβολή αντίποινων δασμών 25% σε αμερικανικά προϊόντα αξίας 155 δισεκατομμυρίων δολαρίων Καναδά (107 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ).
Είπε ότι οι «μεγάλοι δασμοί» θα πλήξουν την αμερικανική μπύρα, το κρασί, το μπέρμπον, τα φρούτα, τους χυμούς φρούτων, τα αρώματα, τα ρούχα, τα παπούτσια, τις οικιακές συσκευές, τον αθλητικό εξοπλισμό, την ξυλεία και τα πλαστικά. Και πρόσθεσε ότι η Οτάβα εξετάζει επίσης «μη δασμολογικά μέτρα» σχετικά με κρίσιμα ορυκτά, σε συνδυασμό με τις επαρχιακές κυβερνήσεις.
Το Μεξικό ανακοίνωσε επίσης ότι θα επιβάλει αντίποινα σε αμερικανικά προϊόντα χωρίς να προσδιορίσει το μέγεθος ή τους στόχους.
Οι αμερικανικές εταιρείες εξήγαγαν αγαθά 763 δισεκατομμυρίων δολαρίων στις τρεις χώρες τους πρώτους 11 μήνες του 2024
Η Κίνα δεν έχει ακόμη ξεκαθαρίσει πώς θα αντιδράσει στις ενέργειες. Το Πεκίνο δήλωσε την Κυριακή ότι «λυπάται σθεναρά και αντιτίθεται σε αυτήν την κίνηση» και θα λάβει «τα απαραίτητα αντίμετρα για να υπερασπιστεί τα δικαιώματα και τα ζητήματά του».
Το υπουργείο Εξωτερικών μάλιστα ανέφερε ότι το ζήτημα της φαιντανύλης αποτελεί «πρόσχημα»: Οι ΗΠΑ πρέπει να δουν και να λύσουν το δικό τους ζήτημα με τη φαιντανύλη με αντικειμενικό και ορθολογικό τρόπο αντί να απειλούν άλλες χώρες με αυθαίρετες αυξήσεις δασμών», ανέφερε το ΥΠΕΞ.
Το υπουργείο Εμπορίου της Κίνας ανακοίνωσε ότι θα καταθέσει μήνυση στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.
Στον αέρα τζίρος δισεκατομμυρίων
Οι αμερικανικές εταιρείες εξήγαγαν αγαθά 763 δισεκατομμυρίων δολαρίων στις τρεις χώρες τους πρώτους 11 μήνες του 2024 — με το 17% των συνολικών εξαγωγών να πηγαίνει στον Καναδά, το 16% στο Μεξικό και το 7% στην Κίνα.
Η πρόεδρος του Μεξικού Claudia Sheinbaum άφησε να εννοηθεί ότι θα επιβληθούν αντίποινα στα τέλη του περασμένου έτους μετά τις αρχικές απειλές του Τραμπ. Άτομα που γνωρίζουν το θέμα λένε ότι η χώρα έχει προετοιμάσει αυτό που αποκαλεί δασμούς «καρουσέλ» .
Κατά τη διάρκεια μιας διαμάχης του 2018 στην πρώτη θητεία του Τραμπ, το Μεξικό στόχευσε το χάλυβα και τα γεωργικά προϊόντα όπως το χοιρινό, τα μήλα και το τυρί.
Οι ΗΠΑ εισήγαγαν περισσότερα από 45 δισεκατομμύρια δολάρια σε γεωργικά προϊόντα από το Μεξικό το 2023
Ποιες βιομηχανίες θα πληγούν;
Οι αυτοκινητοβιομηχανίες, οι παραγωγοί τροφίμων και οι κατασκευές — οι οποίες βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στο διασυνοριακό εμπόριο — είναι μεταξύ των βιομηχανιών που ενδέχεται να επηρεαστούν περισσότερο.
Η αυτοκινητοβιομηχανία των ΗΠΑ , ιδιαίτερα το παραδοσιακό «Big Three» της Ford, της General Motors και της Stellantis, εξαπλώθηκε στην κατασκευή και στις τρεις χώρες της ηπείρου. Οι Αμερικανοί προμηθευτές αυτοκινήτων κατασκευάζουν επίσης προϊόντα στο Μεξικό, από καθίσματα μέχρι άξονες. Περίπου το 16% της αξίας ενός αυτοκινήτου αμερικανικής κατασκευής προέρχεται από εργασίες στο Μεξικό ή στον Καναδά.
Όπως επισημαίνουν οι Financial Times, οι αυτοκινητοβιομηχανίες που δραστηριοποιούνται στο Μεξικό και τον Καναδά θα βρεθούν αντιμέτωπες είτε με την απορρόφηση του κόστους είτε με την αύξηση των τιμών για τους καταναλωτές. Ο εισαγωγικός φόρος θα μπορούσε να δώσει ανταγωνιστική ώθηση στις αυτοκινητοβιομηχανίες της Νότιας Κορέας και της Ιαπωνίας που πωλούν στην αγορά των ΗΠΑ, δήλωσε ο Daniel Roeska, αναλυτής της Bernstein.
Οι εισαγωγές τροφίμων τόσο από τον Καναδά όσο και από το Μεξικό θα επηρεαστούν επίσης, σε μεγάλο βαθμό. Οι ΗΠΑ εισήγαγαν περισσότερα από 45 δισεκατομμύρια δολάρια σε γεωργικά προϊόντα από το Μεξικό το 2023, σύμφωνα με το αμερικανικό τμήμα γεωργίας. Σε αυτά περιλαμβάνονται φράουλες, σμέουρα, ντομάτες και βοδινό κρέας. Άλλα 40 δισ. δολάρια προήλθαν από τον Καναδά, συμπεριλαμβανομένου του βοείου κρέατος, του χοιρινού, των δημητριακών, των πατατών και της canola.
Τα δομικά υλικά θα αντιμετωπίσουν επίσης πίεση, με περίπου το ένα τρίτο της ξυλείας από μαλακό ξύλο που χρησιμοποιείται στις ΗΠΑ να εισάγεται από τον Καναδά. Ο Καναδάς και το Μεξικό μαζί αντιπροσωπεύουν επίσης πάνω από το ένα πέμπτο των εισαγωγών τσιμέντου στις ΗΠΑ.
«Μεγάλο μέρος της αύξησης του κόστους που προκαλείται από τους δασμούς θα μετακυλίεται στους καταναλωτές των ΗΠΑ», δήλωσε ο Τζέιμς Νάιτλι, επικεφαλής διεθνής οικονομολόγος της ING.
Το καναδικό πετρέλαιο
Η καναδική βιομηχανία πετρελαίου γλίτωσε από τα χειρότερα, με τους δασμούς να ανέρχονται σε 10%, καθώς ο Λευκός Οίκος προσπάθησε να περιορίσει τον πληθωριστικό αντίκτυπο στους Αμερικανούς αυτοκινητιστές.
Οι ΗΠΑ βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στις εισαγωγές αργού για να τροφοδοτήσουν τα διυλιστήρια τους, με περίπου το 40% του αργού που διυλίζεται στη χώρα να προέρχεται από το εξωτερικό. Από αυτό, το 60% προέρχεται από τον Καναδά και το 11% από το Μεξικό. Μια σημαντική αύξηση στο κόστος των εισαγωγών αργού θα ήταν αισθητή στην αντλία.
Ο Chet Thompson, επικεφαλής της American Fuel & Petrochemical Manufacturers, ενός ομίλου βιομηχανίας διύλισης, ανέφερε στους FT ότι ελπίζει ότι «επιτεύχθηκε γρήγορα» μια συμφωνία για τον τερματισμό όλων των δασμών στον κλάδο «προτού οι καταναλωτές αισθανθούν τον αντίκτυπο».
Πόσο θα διαρκέσει αυτό;
Ο Λευκός Οίκος είπε ότι οι αμερικανικοί δασμοί θα παραμείνουν σε ισχύ «μέχρι να αμβλυνθεί η κρίση [μεταναστευτικής και ναρκωτικών]». Ωστόσο, οι αναλυτές εκτιμούν ότι υπερβαίνουν το εύρος των προεδρικών εξουσιών και είναι πιθανό να αμφισβητηθούν στο δικαστήριο.
Ο Τραμπ χρησιμοποίησε τον Νόμο για τις Διεθνείς Οικονομικές Εξουσίες Έκτακτης Ανάγκης του 1977 (IEEPA) για να εφαρμόσει τους δασμούς, σηματοδοτώντας την πρώτη φορά που ο νόμος χρησιμοποιήθηκε για την επιβολή δασμών σε χώρες.
Αν και επί του παρόντος η Ευρώπη έχει εξαιρεθεί, ο Τραμπ διαβεβαίωσε ότι θα είναι επόμενη…
«Αυτή η κίνηση δεν είναι μόνο μια επιθετική δασμολογική ενέργεια σε μέγεθος και εύρος, αλλά είναι επίσης μια επιθετική επιβεβαίωση της εξουσίας του προέδρου να επιβάλλει αυτούς τους δασμούς», δήλωσε η Γκρέτα Πέις, συνεργάτης στη δικηγορική εταιρεία Wiley Rein και πρώην σύμβουλος εμπορίου της αμερικανικής κυβέρνησης. «Για άλλη μια φορά, έχει ανοίξει νέους δρόμους και δοκιμάζει τα όρια των εμπορικών αρχών που έχουν ανατεθεί από το Κογκρέσο».
Ο Τραμπ απείλησε να εφαρμόσει ευρείς δασμούς στο Μεξικό το 2019 για θέματα μετανάστευσης, επικαλούμενος την IEEPA, αλλά τελικά δεν τους χρησιμοποίησε. Ο Richard Nixon χρησιμοποίησε έναν πρόδρομο του IEEPA, το Trading With the Enemy Act του 1917, για να εφαρμόσει δασμούς 10% στους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ.
Και μετά η Ευρώπη…
Αν και επί του παρόντος η Ευρώπη έχει εξαιρεθεί, ο Τραμπ διαβεβαίωσε ότι θα είναι επόμενη…
«Αν θα επιβάλω δασμούς στην Ευρωπαϊκή Ένωση; Θέλετε την αληθινή απάντηση ή να σας δώσω μια πολιτική απάντηση; Απολύτως, απολύτως», είπε στους δημοσιογράφους στο Οβάλ Γραφείο την περασμένη Παρασκευή.
«Η Ευρωπαϊκή Ένωση μας φέρθηκε τόσο απαίσια», πρόσθεσε ο Τραμπ, επαναλαμβάνοντας ένα παράπονο που εκφράζει συχνά.
Ο Τραμπ απείλησε να ξεκινήσει έναν εμπορικό πόλεμο με την ΕΕ τους τελευταίους μήνες , αναρτώντας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τον Δεκέμβριο ότι εάν το μπλοκ δεν αγοράσει περισσότερο αμερικανικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο, θα έρθουν «ΔΑΣΜΟΙ σε όλη τη διαδρομή!!!»
Ωστόσο, οι δηλώσεις του την Παρασκευή ήταν η πρώτη φορά που το επιβεβαίωσε. Δεν είπε ακριβώς ποιοι θα είναι οι δασμοί ή σε ποια συγκεκριμένα αγαθά θα επιβληθούν, αλλά είπε ότι σκοπεύει να «κάνει κάτι ουσιαστικό».
Κατά την πρώτη του θητεία, ο Τραμπ επέβαλε δασμούς 25% στις εισαγωγές χάλυβα και 10% εκατό στις εισαγωγές αλουμινίου από την ΕΕ, τον Καναδά και το Μεξικό, πυροδοτώντας έναν εμπορικό πόλεμο με το μπλοκ, το οποίο αντεπιτέθηκε με δασμούς σε αμερικανικά προϊόντα, όπως ουίσκι, μοτοσικλέτες και τζιν, αξίας περίπου 6 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Πώς θα απαντήσουν οι Βρυξέλλες
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει δηλώσει ότι είναι έτοιμη να αντιδράσει ξανά εάν ο Τραμπ επιβάλει δασμούς αυτή τη φορά.
Η ΕΕ εξήγαγε αγαθά αξίας 576,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων – σχεδόν το 20% των συνολικών εξαγωγών της – στις ΗΠΑ το 2023, σύμφωνα με τα στοιχεία του Γραφείου Απογραφής των ΗΠΑ , καθιστώντας την Αμερική τον δεύτερο μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο του μπλοκ.
Κορυφαίοι αξιωματούχοι της ΕΕ έχουν λάβει κατά νου τις απειλές του Τραμπ, καθώς σκέφτονται πώς να απαντήσουν καλύτερα. Μόλις δύο ημέρες μετά την ορκωμοσία του προέδρου των ΗΠΑ, ο επικεφαλής εμπορίου του μπλοκ Μάρος Σεφτσόβιτς δήλωσε στο POLITICO ότι οι Βρυξέλλες είναι «έτοιμες να συνεργαστούν» με τον Αμερικανό εταίρο τους.
Πηγή: ΟΤ
