Ο ευρωπαϊκός τομέας αροτραίων καλλιεργειών παρείχε 64 εκατομμύρια τόνους ακατέργαστης πρωτεΐνης το 2023-2024, με τις μεγαλύτερες ποσότητες να προέρχονται από χονδροειδείς ζωοτροφές, δημητριακά και ελαιούχους σπόρους. Αντίστοιχα, τα όσπρια αντιπροσωπεύουν μόνο 1,1 εκατομμύρια τόνους. Ωστόσο, ο όγκος αυτός δεν καλύπτει όλες τις ανάγκες της ΕΕ στους τομείς των τροφίμων, των ζωοτροφών και της βιομηχανίας.
Για να καλύψει το έλλειμμά της σε φυτικές πρωτεΐνες, η ΕΕ εισάγει φυτικά προϊόντα που ανέρχονται σε 19 εκατομμύρια τόνους ακατέργαστης πρωτεΐνης. Στη δήλωσή του στις Βερσαλλίες, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ζήτησε να ενισχυθεί η παραγωγή φυτικών πρωτεϊνών στην ΕΕ.
Με τη μορφή τεσσάρων ενημερωτικών φύλλων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσιεύει μια ευρεία επισκόπηση της αγοράς φυτικών πρωτεϊνών στην ΕΕ, από την προσφορά και τη ζήτηση έως τις παρεμβάσεις της ΚΑΠ και τις εθνικές πρωτοβουλίες.
Η ΕΕ βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στις εισαγωγές σπόρων σόγιας
Προσφορά και ζήτηση πρωτεϊνών στην ΕΕ
Το πρώτο ενημερωτικό δελτίο υπογραμμίζει βασικές πτυχές της προσφοράς και της ζήτησης πρωτεΐνης στην ΕΕ. Όσον αφορά τις πηγές φυτικών πρωτεϊνών που καλλιεργούνται στην ΕΕ, οι χονδροειδείς ζωοτροφές είναι η κύρια πηγή φυτικής πρωτεΐνης προέλευσης ΕΕ και η ελαιοκράμβη είναι το κύριο φυτό πλούσιο σε πρωτεΐνες που καλλιεργείται στην ΕΕ.
Ωστόσο, την ίδια στιγμή η ΕΕ βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στις εισαγωγές σπόρων σόγιας. Το ενημερωτικό δελτίο παρουσιάζει λεπτομερή δεδομένα σχετικά με τη χρήση ζωοτροφών σε διάφορα είδη ζώων και την εξάρτησή τους από εισαγόμενες φυτικές πρωτεΐνες. Παρουσιάζει επίσης στοιχεία για τον μετασχηματισμό της φυτικής πρωτεΐνης στην κτηνοτροφική παραγωγή.
Παρεμβάσεις της ΚΑΠ για τη μείωση του ελλείμματος της ΕΕ
Το δεύτερο ενημερωτικό δελτίο αναφέρει τη στήριξη της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) για τη μείωση της εξάρτησης της ΕΕ από τις εισαγωγές από φυτικές πρωτεΐνες. Περιγράφει το καθεστώς των οσπρίων στο πλαίσιο του κανονισμού για το στρατηγικό σχέδιο της ΚΑΠ και τους λόγους που παρουσιάζονται από τα κράτη μέλη για να στηρίξουν αυτές τις καλλιέργειες.
Είκοσι Στρατηγικά Σχέδια της ΚΑΠ χρησιμοποιούν συνδεδεμένη εισοδηματική στήριξη για πρωτεϊνούχες καλλιέργειες, και αυτός είναι ένας από τους κύριους τρόπους με τους οποίους τα κράτη μέλη υποστηρίζουν τον τομέα. Σχεδόν όλα τα κράτη μέλη έχουν προγραμματίσει τουλάχιστον ένα οικολογικό σύστημα ή παρέμβαση γεωργοπεριβαλλοντικών και κλιματικών δεσμεύσεων για την προώθηση της συμπερίληψης πρωτεϊνούχων καλλιεργειών στα συστήματα αροτραίων καλλιεργειών, λόγω των παρεχόμενων κλιματικών και περιβαλλοντικών οφελών. Μόνο δύο κράτη μέλη χρησιμοποίησαν τη νέα δυνατότητα που προσφέρει η τρέχουσα ΚΑΠ για την υλοποίηση τομεακών παρεμβάσεων στις πρωτεϊνούχες καλλιέργειες.
Η ΕΕ έχει επενδύσει από το 2015 644 εκατομμύρια ευρώ σε 125 ερευνητικά έργα Horizon 2020 και Horizon Europe
Πρωτοβουλίες των κρατών μελών
Το τρίτο ενημερωτικό δελτίο παρουσιάζει αρκετές εθνικές και περιφερειακές πρωτοβουλίες που σχετίζονται με την ανάπτυξη βιώσιμης και ανθεκτικής προσφοράς και ζήτησης πρωτεϊνών. Η μετάβαση σε πιο βιώσιμα και ανθεκτικά συστήματα προσφοράς και ζήτησης πρωτεϊνών απαιτεί συντονισμένη δράση σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης, σε όλους τους τομείς πολιτικής και σε όλη την αλυσίδα εφοδιασμού.
Μια έρευνα που ξεκίνησε η Επιτροπή το 2023 προς τα κράτη μέλη έδειξε ότι τα περισσότερα έχουν πρωτοβουλίες που στοχεύουν στη χρήση πρωτεϊνών για τρόφιμα και ζωοτροφές, καθώς και για εναλλακτικές πρωτεΐνες. Αρκετά κράτη μέλη επικεντρώνονται σε ολόκληρη την αλυσίδα αξίας και τα διαφορετικά της επίπεδα.
Έρευνα και Καινοτομία για τη μείωση της εξάρτησης της ΕΕ
Αυτό το ενημερωτικό δελτίο καλύπτει την έρευνα και την καινοτομία (Ε&Κ) για την προμήθεια πρωτεΐνης. Για να καλύψει το κενό Ε&Κ όσον αφορά τα όσπρια και τις πρωτεΐνες, η ΕΕ έχει επενδύσει από το 2015 644 εκατομμύρια ευρώ σε 125 ερευνητικά έργα Horizon 2020 και Horizon Europe.
Αυτά τα έργα στοχεύουν στην ανάπτυξη ανταγωνιστικών και βιώσιμων γεωργικών συστημάτων και τροφικών αλυσίδων, που μπορούν να συμβάλουν στη μείωση της εξάρτησης της ΕΕ από εισαγόμενες φυτικές πρωτεΐνες.
Εξετάζουν επίσης την καλλιέργεια οσπρίων και άλλων φυτών πλούσιων σε πρωτεΐνες για να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητα της χρήσης πρωτεϊνών στον κτηνοτροφικό τομέα της ΕΕ και να κλείσουν τα κενά γνώσης στην ικανότητα παραγωγής και χρήσης εναλλακτικών πηγών πρωτεΐνης. Η ΕΕ υποστηρίζει επίσης τις επιχειρησιακές ομάδες της Ευρωπαϊκής Σύμπραξης Καινοτομίας (EIP-AGRI) και τις ομάδες εστίασης του Δικτύου ΚΑΠ της ΕΕ που εργάζονται για την παραγωγή πρωτεϊνικών καλλιεργειών, τη διατροφή των ζώων ή εναλλακτικές πρωτεΐνες.
Παράλληλα με αυτή την εργασία, το Κοινό Κέντρο Ερευνών διερεύνησε παράγοντες, πιθανές συνέργειες και συμβιβασμούς που πρέπει να ληφθούν υπόψη για τη μετάβαση προς ένα πιο βιώσιμο και ανθεκτικό πρωτεϊνικό σύστημα.
