Η Γερμανία είναι η ατμομηχανή της Ευρώπης. Είναι ξεκάθαρο πια ότι έχει πρόβλημα. Μαζί της και όλη η «γηραιά ήπειρος».
Όλοι συμφωνούν ότι Γερμανία και Ευρώπη αντιμετωπίζουν ύφεση και ενεργειακή κρίση λόγω λανθασμένων στρατηγικών επιλογών, αυξανόμενου κόστους ενέργειας, αποδυνάμωσης της βιομηχανίας και γεωπολιτικών εντάσεων, που απειλούν την οικονομική σταθερότητα και ανταγωνιστικότητα.
Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η γερμανική οικονομία, έχουν βάση κυρίως στις λανθασμένες και βεβιασμένες ενεργειακές πολιτικές, οι οποίες έχουν οδηγήσει σε σοβαρές επιπτώσεις στην οικονομική ανάπτυξη και στη βιομηχανική της βάση.
Ενεργειακή κρίση και εξάρτηση από τη Ρωσία
Η Γερμανία βασίστηκε σε μεγάλο βαθμό στη φθηνή ενέργεια από τη Ρωσία μέσω των αγωγών Nord Stream 1 και 2. Μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η εξάρτηση αυτή κατέρρευσε, αφήνοντας τη Γερμανία χωρίς φθηνές πηγές ενέργειας.
Η έλλειψη προετοιμασίας για εναλλακτικές λύσεις (όπως εισαγωγές LNG ή μεγαλύτερη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας) οδήγησε σε απότομες αυξήσεις τιμών στην ενέργεια, πλήττοντας τη βιομηχανία.
Απομάκρυνση από την πυρηνική ενέργεια
Μετά το ατύχημα στη Φουκουσίμα το 2011, η Γερμανία αποφάσισε να κλείσει όλους τους πυρηνικούς σταθμούς. Ο τελευταίος πυρηνικός σταθμός έκλεισε το 2023.
Η απόφαση αυτή αύξησε την εξάρτηση από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τα ορυκτά καύσιμα (π.χ. λιγνίτη), τα οποία όμως δεν επαρκούν για να καλύψουν τη ζήτηση, ειδικά τις περιόδους χαμηλής παραγωγής από ηλιακά και αιολικά συστήματα.
Πράσινη μετάβαση χωρίς επαρκή υποδομή
Η Γερμανία προώθησε επιθετικά την ενεργειακή μετάβαση (πράσινη πολιτική), αλλά δεν επένδυσε αρκετά στην ανάπτυξη των απαραίτητων υποδομών (π.χ. αποθήκευση ενέργειας).
Αυτό έχει δημιουργήσει αστάθεια στο δίκτυο και αύξηση του κόστους ενέργειας, κάνοντας τις γερμανικές βιομηχανίες λιγότερο ανταγωνιστικές.
Βιομηχανική κρίση
Η ενεργειακή κρίση επηρέασε αρνητικά τη βαριά βιομηχανία, όπως τη χημική και μεταλλουργική βιομηχανία, που εξαρτώνται από φθηνή ενέργεια.
Η αποβιομηχανοποίηση απειλεί τη θέση της Γερμανίας ως ηγετική δύναμη στην Ευρώπη, καθώς πολλές επιχειρήσεις μεταφέρουν την παραγωγή τους σε χώρες με χαμηλότερο κόστος.
Γενικότερες Οικονομικές Συνέπειες
Ύφεση: Το 2023 η γερμανική οικονομία κατέγραψε αρνητική ανάπτυξη (-0,1%), ενώ για το 2024 προβλέπεται μόνο 0,4% ανάπτυξη. Αυτό σημαίνει ότι η Γερμανία κινδυνεύει να βυθιστεί σε μια παρατεταμένη ύφεση.
Μείωση της ανταγωνιστικότητας: Οι υψηλές τιμές ενέργειας καθιστούν τις γερμανικές εξαγωγές λιγότερο ανταγωνιστικές στις διεθνείς αγορές.
Ο αντίκτυπος όλων των μέτρων στη γερμανική βιομηχανία είναι εμφανής: η βιομηχανική παραγωγή, εξαιρουμένων των κατασκευών, μειώθηκε κατά 17% από τα επίπεδα του 2017.
Η παραγωγή αυτοκινήτων μειώθηκε κατά 28% από 5,7 εκατομμύρια οχήματα το 2016 σε 4,1 εκατομμύρια το 2023. εταιρείες όπως η BASF, η ναυαρχίδα της γερμανικής χημικής βιομηχανίας με 400 εργοστάσια στον κόσμο και 200 στη Γερμανία, κλείνει εργοστάσια σε γερμανικό έδαφος και ενώ ανακοινώνει επενδύσεις 10 δισ. ευρώ στην Κίνα.
Η Volkswagen ανακοίνωσε την πρόθεσή της να κλείσει τρία εργοστάσια στη Γερμανία για πρώτη φορά στη μακρά ιστορία της.
Επίσης, ο ανταγωνισμός από τα κινεζικά ηλεκτρικά οχήματα αντιπροσωπεύει ένα σοβαρό πρόβλημα όχι μόνο στην ίδια την ευρωπαϊκή αγορά, αλλά και στην κινεζική αγορά, τον προορισμό υψηλού ποσοστού των γερμανικών εξαγωγών αυτοκινήτων.
Η Κίνα έχει μετατραπεί από προορισμός πολλών γερμανικών βιομηχανικών προϊόντων σε ανταγωνιστή τόσο στην κινεζική αγορά όσο και παγκοσμίως. Το ηλεκτρικό αυτοκίνητο είναι μόνο ένα παράδειγμα.
Αλυσιδωτές επιπτώσεις στην Ευρώπη: Η Γερμανία είναι η μεγαλύτερη οικονομία της ΕΕ και ο κύριος συνεισφέρων στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό. Αν η γερμανική οικονομία παραμείνει σε κρίση, οι επιπτώσεις θα γίνουν αισθητές σε όλη την Ευρώπη.
Λανθασμένες στρατηγικές αποφάσεις
Η εξάρτηση από τη Ρωσία και η απότομη απομάκρυνση από την πυρηνική ενέργεια άφησαν τη χώρα ευάλωτη σε ενεργειακές κρίσεις.
Η υπερβολική εμπιστοσύνη στις ανανεώσιμες πηγές χωρίς επαρκή υποστήριξη από άλλες πηγές (π.χ. φυσικό αέριο ή πυρηνική ενέργεια) δημιούργησε αστάθεια.
Γεωπολιτικές προκλήσεις
Ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι παγκόσμιες αναταραχές στις αγορές ενέργειας επηρέασαν δραστικά τη γερμανική οικονομία.
Με την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία και τις κυρώσεις στη Ρωσία, το ενεργειακό κόστος για τη γερμανική βιομηχανία έχει εκτοξευθεί στα ύψη, εξαφανίζοντας την παροχή φθηνής ενέργειας από τη Ρωσία. Η γερμανική ένωση βιομηχανικών εργοδοτών (BDI) έχει επανειλημμένα μιλήσει με πολύ επικριτικό τρόπο για την ενεργειακή πολιτική που ανέπτυξε η γερμανική κυβέρνηση.
Η έλλειψη διαφοροποίησης των ενεργειακών πηγών έκανε τη Γερμανία ευάλωτη στις αλλαγές αυτές.
Υπερβολική εστίαση στις πράσινες πολιτικές
Η πράσινη μετάβαση είναι σημαντική, αλλά απαιτεί σταδιακή εφαρμογή με παράλληλη διατήρηση της ενεργειακής ασφάλειας.
Η Γερμανία φαίνεται να προώθησε τη μετάβαση χωρίς να λάβει υπόψη τον ρυθμό και τις ανάγκες της οικονομίας.
Προοπτικές και Δυνατότητες
Η Γερμανία αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις, αλλά παραμένει μια από τις πιο ανεπτυγμένες και καινοτόμες οικονομίες στον κόσμο.
Οι ειδικοί λένε ότι για να επανέλθει, πρέπει να ενισχύσει την ενεργειακή της διαφοροποίηση.
Αυτό μπορεί να γίνει με επένδυση σε εναλλακτικές πηγές ενέργειας (π.χ. LNG, πυρηνική ενέργεια νέας γενιάς).
Ενίσχυση της αποθήκευσης ενέργειας για στήριξη των ανανεώσιμων πηγών.
Η Γερμανία πρέπει να υποστηρίξει τη βιομηχανία. Αυτό δίνοντας παροχή κινήτρων στις επιχειρήσεις για να παραμείνουν στη χώρα.
Χρειάζεται μείωση του κόστους ενέργειας μέσω κρατικής στήριξης ή φοροαπαλλαγών.
Απαιτείται να αναθεωρήσει την πράσινη στρατηγική. Κυρίως με σταδιακή εφαρμογή των πράσινων πολιτικών με παράλληλη διασφάλιση της ενεργειακής ασφάλειας.
Το σίγουρο είναι ότι η η Γερμανία αντιμετωπίζει σημαντικά προβλήματα, κυρίως λόγω της ενεργειακής κρίσης, των γεωπολιτικών αλλαγών και των λανθασμένων στρατηγικών αποφάσεων.
Αν και η κατάσταση είναι δύσκολη, έχει τις δυνατότητες να ανακάμψει, αρκεί να υιοθετήσει πιο ισορροπημένες πολιτικές που συνδυάζουν τη βιώσιμη ανάπτυξη με την οικονομική σταθερότητα.
Το σίγουρο είναι ότι η Ευρώπη επηρεάζεται άμεσα από την κρίση της Γερμανίας, που ως κύριος χρηματοδότης της ΕΕ, έχει περιορισμένη ικανότητα να στηρίξει τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό και προγράμματα ανάπτυξης.
Η αποδυνάμωση της γερμανικής βιομηχανίας επηρεάζει τις αλυσίδες εφοδιασμού και εξαρτώμενους κλάδους σε όλη την Ευρώπη.
Ακόμη, η ενεργειακή κρίση στη Γερμανία εντείνει τις πιέσεις στις αγορές ενέργειας, αυξάνοντας τις τιμές για άλλες χώρες της ΕΕ.
Αυτόματα υπάρχει αποσταθεροποίηση της ΕΕ. Η οικονομική αδυναμία της Γερμανίας, ως ηγετική οικονομία, μειώνει τη συνολική ανθεκτικότητα της Ευρώπης σε παγκόσμιες κρίσεις.
Πρόβλημα υπάρχει και με την καθυστέρηση της Πράσινης Μετάβασης: Η αδυναμία εφαρμογής βιώσιμων πολιτικών στη Γερμανία επηρεάζει την πρόοδο της ΕΕ προς την πράσινη οικονομία.
Πρόβλημα η νίκη του Τραμπ
Η νίκη του Τραμπ επιδεινώνει τα προβλήματα της Γερμανίας. Θα πρέπει να αυξήσει τις αμυντικές της δαπάνες, ενώ ο δασμολογικός πόλεμος θα βλάψει τις εξαγωγές τους. Η μεγαλύτερη χαλαρότητα όσον αφορά τα περιβαλλοντικά πρότυπα από τους Ασιάτες και πλέον Αμερικανούς ανταγωνιστές, μειώνει περαιτέρω την ανταγωνιστικότητα των γερμανικών και ευρωπαϊκών προϊόντων.
Στις 23 Φεβρουαρίου θα γίνουν νέες εκλογές στη Γερμανία. Όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις, είναι δύσκολο να προκύψει μια ισχυρή κυβέρνηση. Εκτός από μεγάλες εκπλήξεις, η νέα κυβέρνηση θα πρέπει αναγκαστικά να αποτελείται από δύο ή τρία κόμματα, καθιστώντας δύσκολη τη σαφή αλλαγή πορείας.
Το πρόβλημα της Γερμανίας είναι το πρόβλημα της Ευρώπης.
