Εδώ και πολλά χρόνια οι Βρυξέλλες επέπλητταν την Ουάσινγκτον για τον τρόπο με τον οποίο οι υπηρεσίες εθνικής ασφάλειας της, έπαιζαν με τα προσωπικά δεδομένα των Ευρωπαίων. Τώρα, οι Ηνωμένες Πολιτείες φαίνεται να αντιστρέφουν το κλίμα θέλοντας να ελέγξουν τον τρόπο παρακολούθησης που διαθέτει η Ευρώπη.
Σύμφωνα με το Politico, στο πλαίσιο των τελικών διαπραγματεύσεων γύρω από τη λεγόμενη Διατλαντική Συμφωνία Δεδομένων ΕΕ-ΗΠΑ -ένα πολυαναμενόμενο σύμφωνο που θα επιτρέψει στις εταιρείες να μεταφέρουν δεδομένα μεταξύ των δύο περιοχών σχεδόν ανεμπόδιστα- το Υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ θέτει όλο και πιο άβολα ερωτήματα σχετικά με τις πρακτικές παρακολούθησης των χωρών μελών της ΕΕ, σύμφωνα με πέντε αξιωματούχους και πρώην αξιωματούχους της ΕΕ και των ΗΠΑ, οι οποίοι μίλησαν υπό τον όρο της ανωνυμίας για να συζητήσουν κατά τις τρέχουσες διαβουλεύσεις.
Ποια είναι η νομική εποπτεία που προβλέπει η συμφωνία
Αυτό περιλαμβάνει το κατά πόσον χώρες όπως η Ουγγαρία, η Πολωνία και η Γαλλία παρέχουν επαρκή ένδικα μέσα ώστε οι πολίτες εκτός ΕΕ να μπορούν να αμφισβητήσουν νομικά τον τρόπο με τον οποίο οι υπηρεσίες εθνικής ασφάλειας των χωρών αυτών έχουν πρόσβαση σε τέτοια δεδομένα. Επίσης, το θέμα είναι ποια είναι η νομική εποπτεία που διαθέτουν οι κυβερνήσεις για να διασφαλίσουν ότι οι κατάσκοποί τους δεν υπερβαίνουν τα όρια όταν συλλέγουν προσωπικές πληροφορίες για νόμιμες ανάγκες ασφαλείας.
Τέτοιοι έλεγχοι έχουν ενσωματωθεί στα τελικά στάδια των διαπραγματεύσεων ΕΕ-ΗΠΑ και αποτελούν νομική απαίτηση για τον Merrick Garland, τον υπουργό Δικαιοσύνης των ΗΠΑ, προτού το υπουργείο Δικαιοσύνης οριστικοποιήσει τον δικό του μηχανισμό νομικής προσφυγής. Το εν λόγω σύστημα θα παρέχει στους Ευρωπαίους πολίτες πρόσβαση σε μια νεοσύστατη διαδικασία νομικής προσφυγής που θα τους επιτρέπει να υποβάλουν ένσταση εάν πιστεύουν ότι οι αμερικανικές υπηρεσίες εθνικής ασφάλειας δεν έχουν τηρήσει τα δικαιώματα ιδιωτικής ζωής των ατόμων αυτών.
Πρόκειται για το τελευταίο εμπόδιο πριν οι Βρυξέλλες θεωρήσουν ότι η Ουάσινγκτον διαθέτει επαρκώς επαρκή πρότυπα προστασίας της ιδιωτικής ζωής, ισότιμα με εκείνα του μπλοκ των 27 χωρών. Παρ’ όλα αυτά, οι ακτιβιστές για την προστασία των δεδομένων αναμένεται να αμφισβητήσουν το σύμφωνο στο δικαστήριο.
Προ των πυλών η έγκριση του συμφώνου
Αλλά μετά από χρόνια που οι Βρυξέλλες επέπλητταν την Ουάσινγκτον για τα χαλαρά πρότυπα προστασίας της ιδιωτικής ζωής, οι Αμερικανοί αξιωματούχοι απολαμβάνουν την δυνατότητα που έχουν να θέσουν με τη σειρά τους τις χώρες μέλη της ΕΕ προ των ευθυνών τους – ακόμη και αν τέτοιες διερευνήσεις των ευρωπαϊκών πρακτικών παρακολούθησης είναι απίθανο να καθυστερήσουν σημαντικά την έγκριση του νέου διατλαντικού συμφώνου για τα δεδομένα, το οποίο αναμένεται να υπογραφεί ήδη από τον Ιούλιο ή ακόμη και τον Σεπτέμβριο.
«Αποτελεί πηγή απογοήτευσης για τους Αμερικανούς αξιωματούχους εδώ και πολύ καιρό», δήλωσε ο Άλεξ Τζόελ, καθηγητής στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο στην Ουάσινγκτον και πρώην ανώτερος αξιωματούχος του Γραφείου του Διευθυντή Εθνικών Πληροφοριών των ΗΠΑ. Ο Τζόελ πέρασε χρόνια μπλεγμένος σε αυτές τις διατλαντικές μάχες για την προστασία της ιδιωτικής ζωής, μεταξύ άλλων για τα ζητήματα της Ουάσινγκτον σχετικά με τις πρακτικές παρακολούθησης της ίδιας της Ευρώπης.
Τα ζητήματα αυτά, ωστόσο, δεν αποτέλεσαν ποτέ μέρος των διαπραγματεύσεων μεταξύ Ουάσινγκτον και Βρυξελλών, διότι τα ζητήματα εθνικής ασφάλειας παραμένουν αρμοδιότητα των χωρών μελών της ΕΕ και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία επέβλεψε τις πιο πρόσφατες διαπραγματεύσεις ΕΕ-ΗΠΑ για τα δεδομένα, δεν έχει κανένα ρόλο στον τρόπο με τον οποίο οι κυβερνήσεις τηρούν τους κανόνες προστασίας της ιδιωτικής ζωής στις πρακτικές επιτήρησης που εφαρμόζουν.
Έτοιμη να εκπληρώσει της υποχρεώσεις της η Ουάσινγκτον
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αρνήθηκε να σχολιάσει, ενώ το Υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ δεν απάντησε σε αίτημα σχολιασμού. Ωστόσο, ο Peter Winn, επικεφαλής της υπηρεσίας προστασίας της ιδιωτικής ζωής και των πολιτικών ελευθεριών των ΗΠΑ, δήλωσε στο POLITICO την περασμένη εβδομάδα ότι η Ουάσινγκτον θα είναι έτοιμη να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της βάσει του προτεινόμενου συμφώνου δεδομένων ΕΕ-ΗΠΑ.
«Αναμένουμε να είμαστε πλήρεις, πολύ πριν εκδοθεί οποιαδήποτε πιθανή απόφαση επάρκειας», δήλωσε αναφερόμενος στις νομικές δομές που απαιτούνται στις ΗΠΑ για να δοθεί στους Ευρωπαίους το δικαίωμα να αμφισβητήσουν τον τρόπο με τον οποίο οι υπηρεσίες εθνικής ασφάλειας της χώρας χειρίζονται τα δεδομένα τους.
Αλλαγή πολιτικής και στην Meta
Καθώς το υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ ζητά δεδομένα πρακτικών παρακολούθησης των ευρωπαϊκών χωρών, ο χρόνος δείχνει να τελειώνει και για τη μητρική εταιρεία του Facebook, τη Meta, καθώς πρέπει να βρει πώς μπορεί να μεταφέρει τις προσωπικές πληροφορίες των χρηστών της στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.
Η ρυθμιστική αρχή προστασίας της ιδιωτικής ζωής της Ιρλανδίας αναμένεται να ανακοινώσει έως τις 12 Μαΐου ότι η Meta δεν μπορεί πλέον να χρησιμοποιεί τις λεγόμενες τυποποιημένες συμβατικές ρήτρες – πολύπλοκους νομικούς μηχανισμούς μεταφοράς δεδομένων – για να μεταφέρει τα δεδομένα των Ευρωπαίων στις ΗΠΑ, λόγω των συνεχιζόμενων ανησυχιών για την προστασία των δεδομένων που συνδέονται με τον τρόπο με τον οποίο οι αμερικανικές υπηρεσίες εθνικής ασφάλειας έχουν πρόσβαση στις προσωπικές πληροφορίες των πολιτών της ΕΕ.
Αυτή η απόφαση θα περιλαμβάνει επίσης πρόστιμο, αν και το POLITICO δεν έχει ακόμη καταφέρει να προσδιορίσει το ύψος της εισφοράς. Η ιρλανδική ρυθμιστική αρχή προστασίας της ιδιωτικής ζωής αρνήθηκε να σχολιάσει. Σε μια οικονομική κατάθεση αργά την Τετάρτη, η Meta δήλωσε επίσης ότι αναμένει ότι θα πρέπει να συμμορφωθεί με την εντολή «όχι νωρίτερα από το τέταρτο τρίμηνο του 2023» και ότι θα ασκήσει έφεση για να αναστείλει την απόφαση. 
Νέα προθεσμία δίνει το Δουβλίνο στη Μeta
Το Δουβλίνο αναμένεται να δώσει στη Meta έως και πέντε μήνες για να συμμορφωθεί με την απόφασή του, θέτοντας μια αντίστροφη μέτρηση για το τι θα συμβεί πρώτα: είτε μια νέα συμφωνία ΕΕ-ΗΠΑ για τα δεδομένα είτε η εταιρεία να αναγκαστεί να διακόψει τις διατλαντικές μεταφορές δεδομένων.
Η ΕΕ και οι ΗΠΑ είναι αισιόδοξες ότι ένα νέο σύμφωνο, το οποίο θα ακυρώσει την επικείμενη απόφαση της ιρλανδικής ρυθμιστικής αρχής που θα σταματήσει τον τεχνολογικό γίγαντα από τη διακίνηση προσωπικών πληροφοριών μεταξύ των δύο περιοχών, θα πρέπει να τεθεί εγκαίρως σε ισχύ. Αλλά τα στελέχη των εταιρειών ανησυχούν ότι με τον χρόνο να κυλάει αντίστροφα, υπάρχει ένα στενό παράθυρο για να εξασφαλιστεί μια συμφωνία πριν τεθεί σε ισχύ η πλήρης απαγόρευση της διατλαντικής μεταφοράς δεδομένων από το Δουβλίνο.
«Θα αξιολογήσουμε επίσης εάν και σε ποιο βαθμό η απόφαση (της ρυθμιστικής αρχής της Ιρλανδίας) θα μπορούσε να επηρεάσει διαφορετικά τις διαδικασίες επεξεργασίας δεδομένων μας, ακόμη και μετά την ισχύ ενός νέου πλαισίου προστασίας της ιδιωτικής ζωής των δεδομένων», ανέφερε ο γίγαντας κοινωνικής δικτύωσης σε ανακοίνωσή του
