«Τα ασφάλιστρα είναι πια τόσο εκτός ελέγχου, που οι άνθρωποι εγκαταλείπουν την περιοχή», λέει με απόγνωση ένας κάτοικος της Φλόριντα, μια από τις πολιτείες των ΗΠΑ που μόλις δοκιμάστηκαν σκληρά από τον φονικό τυφώνα Helene και πλέον πληρώνουν όλο και πιο ακριβά το «μάρμαρο» για την κλιματική αλλαγή.
Περισσότεροι από τους μισούς τυφώνες που έχουν φτάσει στις ΗΠΑ έχουν πλήξει τη νότια πολιτεία, με θυελλώδεις ανέμους και πλημμύρες.
Καταστροφικοί ανεμοστρόβιλοι σαρώνουν όλο και πιο συχνά στα κεντρικά και ανατολικά της χώρας.
Στα δυτικά και ειδικά στην Καλιφόρνια οι δασικές πυρκαγιές γίνονται όλο και πιο εφιαλτικές.
Με τα ακραία καιρικά φαινόμενα να γίνονται όλο και πιο συχνά και πιο έντονα, η κλιματική αλλαγή βάζει πλέον «φωτιά» στην ασφάλιση κατοικίας έναντι των φυσικών καταστροφών.
Σε εθνικό επίπεδο, τα ασφάλιστρα αυξήθηκαν κατά 34% μεταξύ 2017 και 2023 και συνεχίζουν την ανοδική πορεία τους σε μεγάλο μέρος των ΗΠΑ.
Το Insurify, ένας αμερικανικός ιστότοπος σύγκρισης ασφαλίσεων, προβλέπει προβλέπει επιπλέον αυξήσεις από 6% έως 23% για φέτος ανά την αμερικανική επικράτεια.
Πιο βαθιά το χέρι στην τσέπη καλούνται να βάλουν οι ιδιοκτήτες κατοικιών στις πιο ευάλωτες περιοχές.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, το ύψος του ασφαλίστρου είναι μεγαλύτερο από τη μηνιαία δόση του στεγαστικού δανείου.
Σε περιοχές όπως η Φλόριντα, μπορεί να αγγίζει πενταψήφια ποσά.
Σε πρόσφατη έρευνα, το 11,9% των ερωτηθέντων που σχεδίαζαν να εγκαταλείψουν την πολιτεία ανέφεραν το κόστος της ασφάλισης ως έναν από τους λόγους.
Ολοένα και περισσότεροι δε από αυτούς που παραμένουν στις εστίες τους -όχι μόνο στη Φλόριντα, αλλά και αλλού- βρίσκονται πλέον αντιμέτωποι με ένα πρόσθετο πρόβλημα.
Πασχίζουν να βρουν ασφαλιστή πρόθυμο να τους καλύψει.
Ντόμινο ασφαλιστικής κρίσης
Σε έναν φαύλο πλέον κύκλο, η κλιματική αλλαγή λειτουργεί ως πολλαπλασιαστής στην ένταση και στη συχνότητα των ακραίων καιρικών φαινομένων, τα ασφάλιστρα «φουσκώνουν» και οι ασφαλιστικές καλούνται να καλύψουν όλο και μεγαλύτερες αξιώσεις ζημιών.
Διαρκώς επιδεινούμενη, η κατάσταση αυτή έχει πυροδοτήσει μια κρίση που επηρεάζει ιδιοκτήτες κατοικιών, ασφαλιστές, πλέον και την αγορά ακινήτων.
Πιο χαρακτηριστική περίπτωση παραμένει μέχρι σήμερα η Φλόριντα, αν και πλέον δεν είναι η μοναδική.
Από το 2019, περισσότερες από δώδεκα ασφαλιστικές εταιρείες έχουν δηλώσει πτώχευση στην συνήθως ηλιόλουστη νότια πολιτεία.
Σε παναμερικανικό επίπεδο, ο κλάδος σημείωσε πέρυσι απώλειες ως προς την κάλυψη καταστροφών σε κατοικίες σε συνολικά 18 πολιτείες -πάνω από το ένα τρίτο των ΗΠΑ.
Όπως και στη Φλόριντα, έτσι και αλλού, ασφαλιστικές αποχωρούν οικειοθελώς από την αγορά ζωνών υψηλού κινδύνου, ενώ ορισμένες εξ όσων παραμένουν αρνούνται να ασφαλίσουν πολλά ακίνητα στις πλέον ευπαθείς περιοχές.
Παράλληλα με τα ασφάλιστρα, έχουν εκτοξευτεί τα τελευταία χρόνια και οι τιμές της αντασφάλισης -ουσιαστικά, η ασφάλιση των ίδιων των ασφαλιστικών εταιρειών για να διασφαλίσουν ότι μπορούν να καλύψουν ζημιές.
Όχι τυχαία, περίπου στα δύο τρίτα των αμερικανικών πολιτειών έχουν πλέον δημιουργηθεί δημόσια προγράμματα ασφάλισης κατοικίας.
Για να ενταχθούν, οι ιδιοκτήτες -συνήθως δανειολήπτες- πρέπει να αποδείξουν ότι δεν υπάρχουν διαθέσιμες εναλλακτικές στον ιδιωτικό τομέα.
Μόνο στη Φλόριντα, αριθμούν περί τα 1,2 εκατομμύρια ανθρώπους.
Πλέον οι αιτήσεις για το λεγόμενο πρόγραμμα Citizens φτάνουν τις 5.000 την εβδομάδα, ασκώντας ασφυκτικές οικονομικές πιέσεις στις πολιτειακές αρχές.
Σε μια απεγνωσμένη προσπάθεια να μπει ένα φρένο στα έξοδα, οι νομοθέτες της Φλόριντα έχουν ήδη εγκρίνει έναν νέο κανονισμό για περιορισμό των αξιώσεων αποζημιώσεων από τρίτους.
Επί της ουσίας πρόκειται για μια μορφή εγγυήσεων προς τις ασφαλιστικές εταιρείες, ώστε να επιστρέφουν ή έστω να μην αποχωρούν από την πολιτεία, καθώς και να συγκρατούν την αύξηση του κόστους ασφαλίστρων.
Μέχρι στιγμής, ωστόσο, λίγες έχουν ανταποκριθεί.
Στρεβλές πρακτικές, στρεβλώσεις στην αγορά ακινήτων
Αν και ο κλιματικός κίνδυνος θεωρείται πλέον ο βασικός πολλαπλασιαστής στις χρεώσεις για την ασφάλιση κατοικίας, φαίνεται ότι δεν είναι ο μόνος.
Mελέτη κατέγραψε προ τριετίας κιόλας ένα στρεβλό μοτίβο: τα υψηλότερα ασφάλιστρα χρεώνονται σε πολιτείες, όπου το ρυθμιστικό πλαίσιο είναι πιο χαλαρό.
Έρευνα των New York Times κατέγραψε δυσανάλογα αυξημένες χρεώσεις ιδιοκτητών κατοικιών ειδικά στα κεντρικά και στα νοτιοανατολικά των ΗΠΑ, συγκριτικά με άλλες περιοχές με αντίστοιχα επίπεδα κινδύνου.
Ειδικοί του κλάδου ανέφεραν ως λόγους την πυκνότητα του πληθυσμού και διαφορές στα ποσοστά ασφαλιστικής απάτης.
Όπως και να έχει, το αποτέλεσμα είναι να δημιουργούνται στρεβλώσεις στην αγορά ακινήτων.
Μελέτες έχουν καταδείξει ότι σε κοινότητες όπου το κόστος ασφάλισης υπερβαίνει τον πραγματικό κλιματικό κίνδυνο, η ιδιοκτησία σπιτιού μπορεί να καθίσταται μη προσιτή.
Αλλού, σε ζώνες υψηλού κινδύνου -από διαβρωμένες από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας παράκτιες περιοχές, έως κοινότητες όπου έχουν γίνει πλέον κανονικότητα οι δασικές πυρκαγιές- οι τιμές των ακινήτων ακολουθούν καθοδική πορεία.
Σε αυτό το φόντο, η Επιτροπή Προϋπολογισμού της Γερουσίας άρχισε προ μηνών έρευνα για τον τρόπο, με τον οποίο οι ασφαλιστές ανταποκρίνονται στους αυξανόμενους κινδύνους των ακραίων καιρικών συνθηκών και φαινομένων.
Ο «κλιματικός όλεθρος» αυξάνει το κόστος ασφάλισης και απειλεί να αλλάξει άρδην «την αγορά κατοικιών, τον κλάδο των ενυπόθηκων δανείων και τις τοπικές βάσεις φόρου ακίνητης περιουσίας, καθώς και να εξαπλωθεί στην ευρύτερη οικονομία»,
τόνισε στο πλαίσιο πρόσφατης ακρόασης για το θέμα ο Δημοκρατικός γερουσιαστής και πρόεδρος της εν λόγω επιτροπής, Σέλντον Γουάιτχαουζ.
Κοντολογίς, η κλιματική αλλαγή απειλεί τη σταθερότητα της ασφαλιστικής αγοράς και κατ’ επέκταση της αμερικανικής οικονομίας, προειδοποίησε.
Και δη, συμπλήρωσε, με τρόπο που «θυμίζει ανατριχιαστικά τα όσα προηγήθηκαν της κατάρρευσης των ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων το 2008» στις ΗΠΑ, που πυροδότησε την πιο σοβαρή παγκόσμια οικονομική κρίση μετά τη Μεγάλη Ύφεση της δεκαετίας του ’30.
