Ένα περίτεχνο σκαλιστό αρχαίο κόσμημα μύτης των Μάγια εντόπισε η αρχαιολογική σκαπάνη στην Αρχαιολογική Ζώνη της Παλένκε στο Νότιο Μεξικό.
Το ακόμα πιο ενδιαφέρον –όσο και ανατριχιαστικό- είναι ότι αυτό το υλικό από το οποίο φτιάχτηκε αυτό το κομψό στολίδι για τη μύτη ήταν από… ανθρώπινο οστό.
Σύμφωνα με τα όσα έχουν γίνει γνωστά, το κόσμημα προοριζόταν για ιερείς και ηγεμόνες που το φορούσαν κατά τη διάρκεια θρησκευτικών τελετών για να ενσαρκώσουν τον K’awiil, τον θεό των Μάγια του καλαμποκιού και της γονιμότητας.
Το συγκεκριμένο πολύτιμο αρχαιολογικό εύρημα είναι μικρό, μόλις 6,4 εκατοστά μήκος και 5,2 εκατοστά πλάτος (2,5 x 2 ίντσες) και 5 εκατοστά πάχος στο παχύτερο σημείο του στο κάτω μέρος του κοσμήματος. Δημιουργήθηκε από το πρόσθιο τμήμα άπω κνήμης, όπου το πόδι και ο αστράγαλος σχηματίζουν άρθρωση. (Σ.Σ. Και αυτό γιατί σύμφωνα με την αρχαιολογική ομάδα που εντόπισε το εύρημα, η φυσική κορυφογραμμή της κνήμης ταιριάζει απόλυτα με την κεντρική γραμμή της μύτης).
Η καμπυλότητα του οστού προεξέχει επίσης πάνω από τη γέφυρα της μύτης, εξαλείφοντας τον διαχωρισμό από το μέτωπο προς τη μύτη και δίνοντας στον χρήστη ένα ευθύ, χυτό προφίλ. Κατά τις ίδιες πολύτιμες πληροφορίες, η ελίτ των Μάγια συνήθιζε να χρησιμοποιεί πρακτικές διαμόρφωσης των κρανίων –όσα τα μέλη της ελίτ ήταν ακόμη μωρά και τα κρανία τους μαλακά ώστε να μπορούν να υποστούν κάποια ελαφρά πίεση. Στόχος ήταν τα μέλη της ελίτ να προκύπτουν με το σχήμα που είχε το κεφάλι του θεού K’awiil. Κοσμήματα μύτης εφαρμόζονταν μόνο σε κεφάλια – κρανία που είχαν υποστεί αυτή την τεχνική επιμήκυνσης και το μέλος της ελίτ είχε αποκτήσει μία τέλεια, συνεχή, ευθεία μύτη.
Όσο για το κόσμημα που βρέθηκε, είναι σκαλισμένο με εξαιρετική λεπτομέρεια και ακρίβεια. Στην αριστερή πλευρά, το σκάλισμα απεικονίζει το προφίλ ενός άνδρα που φοράει βραχιόλια, κολιέ από σφαιρικές χάντρες και ενώτια με κρεμαστό κόσμημα. Το αριστερό χέρι του άνδρα φέρει το γλυφικό σύμβολο των Μάγια για το «σκοτάδι» ή τη «νύχτα». Το δεξί του χέρι εκτείνεται και συνεχίζει στη δεξιά πλευρά του στολιδιού της μύτης, όπου κρατά κάθετα μια μακριά, λεπτή ράβδο. Στο κάτω μέρος της ράβδου υπάρχει η αναπαράσταση ενός κρανίου τοποθετημένου πάνω σε μια στοίβα από υφάσματα.
Η κορυφογραμμή του οστού με το οποίο κατασκευάστηκε το ρινικό κόσμημα τείνει να θεωρείται ως το αθέατο σύνορο μιας πύλης που διασχίζει ο κάτοχος του κοσμήματος για να επικοινωνήσει με τους θεούς και τους προγόνους, μια συνηθισμένη σκηνή στην τέχνη των Μάγια από την κλασική περίοδο (250-900 μ.Χ.).
O διευθυντής του αρχαιολογικού προγράμματος Palenque (PAP), Arnoldo González Cruz, εξήγησε ότι τα κοσμήματα μύτης αποτελούσαν μέρος της ενδυμασίας της ελίτ της πόλης, διότι εμφανίζεται σε αρκετές γλυπτικές παραστάσεις, όπως στη σαρκοφάγο του Ναού των Επιγραφών, στην οβάλ πινακίδα του Οίκου Ε και στον θρόνο του Ναού XXI, να μεταφέρεται από τους ajaws (σ.σ.: βασιλείς) Yohl Ik’nal, Sak K’uk’, Pakal I και Pakal II.
Το αντικείμενο ανακαλύφθηκε κατά τη διάρκεια εργασιών συντήρησης στο συγκρότημα του παλατιού στην καρδιά της αρχαίας πόλης των Μάγια. Είχε θαφτεί σε ένα λάκκο κάτω από ένα δάπεδο με στόκο ως μέρος της τελετουργίας που έγινε για να σηματοδοτήσει την ολοκλήρωση ενός κτιρίου κατά την Ύστερη Κλασική περίοδο (600-850 μ.Χ.). Ήταν θαμμένο σε χώμα μαζί με σπόρους, οστά ψαριών, χελωνών και μικρών θηλαστικών, λεπίδες οψιδιανού και μεγάλα κομμάτια ξυλάνθρακα.
