Στην περιοχή Jiroft του νοτιοανατολικού Ιράν, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν ένα μικρό φιαλίδιο από χλωρίτη που μέσα του υπήρχε μια βαθυκόκκινη ουσία που πιστεύεται ότι ήταν αρχαίο κραγιόν.
Η ανακάλυψη αναφέρθηκε λεπτομερώς στο περιοδικό Scientific Reports. Η ανάλυση έδειξε ότι το κόκκινο υλικό περιείχε ορυκτά όπως αιματίτη, μαγγανίτη και βραουνίτη. Είχε επίσης ίχνη γαληνίτη και αγγλεσίτη. Αυτά τα μέταλλα αναμειγνύονταν με φυτικά κεριά και άλλα οργανικά υλικά, όπως και οι σύγχρονες συνταγές κραγιόν.
Χρονολογείται στις αρχές της 2ης χιλιετίας π.Χ., αυτή η ανακάλυψη ρίχνει φως στον αρχαίο πολιτισμό των Marḫaši, που αναφέρεται σε σφηνοειδή κείμενα από τη Μεσοποταμία εκείνη την εποχή.
Ο καθηγητής Massimo Vidale, καθηγητής αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Πάντοβα στην Ιταλία και ένας από τους συγγραφείς της μελέτης, που μοιράστηκε αυτές τις πληροφορίες είπε ότι στον κόσμο πριν από 5000-4000 χρόνια γνωρίζαμε για συνταγές μακιγιάζ, eyeliners και σκιές ματιών, αλλά όχι για τις βαφές για τα χείλη.
Οι αρχαίοι κάτοικοι της περιοχής της Μεσοποταμίας είχαν προηγμένη γνώση της χημικής επεξεργασίας και χρησιμοποιούσαν διάφορα κράματα μεταλλευμάτων, σε πολύπλοκες συνταγές καλλυντικών προϊόντων.. Ο πολιτισμός Jiroft, πιθανώς ο αρχαίος Marḫaši, ευδοκίμησε σε μια κοιλάδα άφθονη με διαφορετικούς τύπους βράχων, που πιθανότατα βοήθησαν στην κατασκευή προηγμένων καλλυντικών, εξαιτίας των μεταλλευμάτων στο έδαφός τους.
Τα δοχεία για καλλυντικά που ανακαλύφθηκαν σε χώρους ταφής υποδεικνύουν τη σημασία της εμφάνισης των γυναικών συγκεκριμένων κοινωνικών στρωμάτων, ακόμη και μετά θάνατον, στις πρώιμες κοινωνίες των πόλεων. Ο καθηγητής Vidale τόνισε ότι τα καλλυντικά ήταν ζωτικής σημασίας σε τελετές και ταφές.
Η συχνή ή συστηματική προσφορά καλλυντικών στους νεκρούς στον περιβάλλοντα χώρο ταφής από πολλές πρώιμες αστικές, κοινωνικά διαστρωμένες κοινωνίες σε χρονικό διάστημα τριών χιλιετιών δείχνει ότι η περιποίηση των προσώπων με καλλυντικά ήταν μια σημαντική πτυχή της διαπροσωπικής επικοινωνίας.
Παλαιότερα, τα αρχαιολογικά ευρήματα επικεντρώνονταν κυρίως σε λευκές ή ανοιχτόχρωμες ουσίες. Ωστόσο, η ανακάλυψη βαθυκόκκινων χρωστικών για τα χείλη φέρνει μια νέα προοπτική στη γνώση μας για τα αρχαία καλλυντικά.
Παρόλο που δεν υπάρχουν ιστορικά αρχεία ή εικόνες από την περιοχή Jiroft, αυτή η ανακάλυψη υπονοεί ότι μπορεί να ήταν το σημείο όπου χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το κραγιόν. Ο καθηγητής Vidale αναγνωρίζει ότι τα νέα ευρήματα θα μπορούσαν να αλλάξουν την άποψή μας για τους αρχαίους πολιτισμούς.
Ο λεπτός σχεδιασμός του φιαλιδίου του κραγιόν και η εφαρμογή του με αρχαίους καθρέφτες υποδηλώνουν ομοιότητες ανάμεσα στις παλιές καλλυντικές συνήθειες και στη ρουτίνα της σύγχρονης ομορφιάς. Ο πολιτισμός Jiroft εξακολουθεί να είναι ένα αίνιγμα γιατί πολλά από τα νεκροταφεία του λεηλατήθηκαν και καταστράφηκαν το 2000-2001.
Το 2001, τα αρχαιολογικά κατάλοιπα του πολιτισμού Jiroft ανακαλύφθηκαν όταν ο ποταμός Halil πλημμύρισε τη λεκάνη του στο Kerman, μια περιοχή στο νοτιοανατολικό Ιράν. Επιπλέον, αυτή η πλημμύρα αποκάλυψε πολλά νεκροταφεία που χρονολογούνται από την 3η χιλιετία π.Χ.
Μετά από αυτή την ανακάλυψη, οι ντόπιοι επιδόθηκαν σε εκτεταμένες λεηλασίες, με αποτέλεσμα την απώλεια χιλιάδων πολύτιμων αντικειμένων που διοχετεύθηκαν σε παγκόσμιες αγορές, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη.
