Σχεδόν 4 στις 10 ιστοσελίδες ηλεκτρονικών πωλήσεων περιέχουν τουλάχιστον ένα από τα λεγόμενα «σκοτεινά μοτίβα» (dark patterns), δηλαδή παραπλανητικά μοτίβα σχεδίασης της ιστοσελίδας με στόχο να παρασύρουν ή να παγιδεύσουν τους καταναλωτές σε αγορές που δεν είχαν σκοπό να κάνουν.
Αυτό προκύπτει από τον έλεγχο που πραγματοποίησαν οι εθνικές αρχές προστασίας των καταναλωτών 23 κρατών μελών της ΕΕ, της Νορβηγίας και της Ισλανδίας (Δίκτυο CPC), σε 399 ηλεκτρονικά καταστήματα λιανικής πώλησης προϊόντων, από κλωστοϋφαντουργικά μέχρι ηλεκτρονικά, τα αποτελέσματα του οποίου δημοσιοποίησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Ο έλεγχος επικεντρώθηκε επίσης σε τρεις συγκεκριμένους τύπους πρακτικών χειραγώγησης που είναι συχνά γνωστό ότι ωθούν τους καταναλωτές να κάνουν επιλογές που μπορεί να μην είναι προς το συμφέρον τους, τα λεγόμενα «σκοτεινά μοτίβα». Αυτά περιλαμβάνουν: πλαστά χρονόμετρα αντίστροφης μέτρησης, διεπαφές ιστού που έχουν σχεδιαστεί για να οδηγούν τους καταναλωτές σε αγορές, συνδρομές ή άλλες επιλογές και κρυφές πληροφορίες. Η έρευνα έδειξε ότι 148 από τις 399 τοποθεσίες περιείχαν τουλάχιστον ένα από αυτά τα τρία σκοτεινά μοτίβα.
Τα συμπεράσματα
Τα συμπεράσματα σε αριθμούς συνοψίζονται στα εξής:
· 42 ιστότοποι χρησιμοποίησαν ψεύτικα χρονόμετρα αντίστροφης μέτρησης με προθεσμίες για την αγορά συγκεκριμένων προϊόντων.
· 54 ιστότοποι κατεύθυναν τους καταναλωτές σε ορισμένες επιλογές – από συνδρομές έως ακριβότερα προϊόντα ή επιλογές παράδοσης – είτε μέσω του οπτικού σχεδιασμού τους είτε μέσω της επιλογής γλώσσας.
· Διαπιστώθηκε ότι 70 ιστότοποι αποκρύπτουν σημαντικές πληροφορίες ή τις καθιστούν λιγότερο ορατές στους καταναλωτές. Για παράδειγμα, αυτό περιλάμβανε πληροφορίες σχετικά με το κόστος παράδοσης, τη σύνθεση των προϊόντων ή τη διαθεσιμότητα μιας φθηνότερης επιλογής.
· 23 ιστότοποι απέκρυβαν πληροφορίες με σκοπό να χειραγωγήσουν τους καταναλωτές ώστε να συνάψουν συνδρομή.
Η σάρωση περιελάμβανε επίσης τις εφαρμογές 102 από τις υπό εξέταση ιστοσελίδες, 27 από τις οποίες ανέπτυξαν επίσης τουλάχιστον μία από τις τρεις κατηγορίες σκοτεινών μοτίβων. 
Επόμενα βήματα
Οι εθνικές αρχές θα επικοινωνήσουν τώρα με τους εμπλεκόμενους εμπόρους για να διορθώσουν τους ιστότοπούς τους και να λάβουν περαιτέρω μέτρα εάν είναι απαραίτητο, σύμφωνα με τις εθνικές τους διαδικασίες.
Εκτός από αυτή τη σάρωση και ως μέρος των ευρύτερων προσπαθειών της να αντιμετωπίσει τα σκοτεινά μοτίβα για να συμπληρώσει το έργο του δικτύου CPC, η Επιτροπή θα επικοινωνήσει επίσης με διαδικτυακούς εμπόρους που εντοπίστηκαν σε μια μελέτη του 2022 σχετικά με αθέμιτες εμπορικές πρακτικές στο ψηφιακό περιβάλλον για να τους ζητήσει να διορθώσουν τα ζητήματα που προσδιορίζονται εδώ.
Επιπλέον, η Επιτροπή συγκεντρώνει σχόλια σχετικά με τρεις οδηγίες που σχετίζονται με την προστασία των καταναλωτών, για να καθορίσει εάν διασφαλίζουν υψηλό επίπεδο προστασίας στο ψηφιακό περιβάλλον: την οδηγία για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές, την οδηγία για τα δικαιώματα των καταναλωτών και την οδηγία για τις καταχρηστικές ρήτρες συμβάσεων. Η δημόσια διαβούλευση είναι ανοιχτή έως τις 20 Φεβρουαρίου 2023.
Ιστορικό
Το Consumer Protection Cooperation (CPC) είναι ένα δίκτυο αρχών που είναι αρμόδιες για την επιβολή της νομοθεσίας της ΕΕ για την προστασία των καταναλωτών. Για την αντιμετώπιση διασυνοριακών ζητημάτων, οι ενέργειές τους συντονίζονται σε επίπεδο ΕΕ.
Οι εθνικές αρχές είναι υπεύθυνες για την επιβολή της νομοθεσίας της ΕΕ για την προστασία των καταναλωτών. Χάρη στον ενημερωμένο Κανονισμό Συνεργασίας για την Προστασία των Καταναλωτών, έχουν πλέον ισχυρότερες εξουσίες για τον εντοπισμό παρατυπιών και την ταχεία δράση κατά των απατεώνων.
Ο νέος νόμος για τις ψηφιακές υπηρεσίες θα απαγορεύει τα σκοτεινά μοτίβα σε διαδικτυακές πλατφόρμες. Θα συμπληρώσει κανόνες όπως η Οδηγία για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές ή ο Γενικός Κανονισμός για την Προστασία Δεδομένων, διασφαλίζοντας ότι δεν υπάρχει κανένα κανονιστικό κενό για τις πλατφόρμες που χειραγωγούν τους χρήστες.
Επιπλέον, η νέα οδηγία για την καλύτερη επιβολή και τον εκσυγχρονισμό των κανόνων της Ένωσης για την προστασία των καταναλωτών, τροποποίησε τις υφιστάμενες νομοθετικές πράξεις της ΕΕ για τους καταναλωτές ενισχύοντας περαιτέρω τη διαφάνεια για τους καταναλωτές όταν αγοράζουν σε διαδικτυακές αγορές.
Ο Επίτροπος Δικαιοσύνης, Ντιντιέ Ρέιντερς, δήλωσε: «Ο έλεγχος μας δείχνει ότι σχεδόν το 40% των ιστοσελίδων διαδικτυακών αγορών βασίζονται σε πρακτικές χειραγώγησης για να εκμεταλλευτούν τα τρωτά σημεία των καταναλωτών ή να τους εξαπατήσουν. Αυτή η συμπεριφορά είναι σαφώς εσφαλμένη και αντίκειται στην προστασία των καταναλωτών. Σήμερα διαθέτουμε ήδη δεσμευτικά εργαλεία για να βοηθήσουμε στην αντιμετώπιση τέτοιων ζητημάτων και καλώ τις εθνικές αρχές να κάνουν χρήση των δυνατοτήτων επιβολής τους για να λάβουν σχετική δράση και να καταπολεμήσουν αυτές τις πρακτικές. Παράλληλα, η Επιτροπή επανεξετάζει όλη τη νομοθεσία για τους καταναλωτές για να διασφαλίσει ότι είναι κατάλληλη για την ψηφιακή εποχή, συμπεριλαμβανομένης της αξιολόγησης του κατά πόσον τα σκοτεινά μοτίβα καλύπτονται επαρκώς».
Πηγή: ot.gr
